Датұлы бастаған көтеріліс

Презентация қосу

Қазақстан тарихы
8 сынып

Сабақ тақырыбы:
Сырым Датұлы бастаған
кіші жүз қазақстарының
1783-1797 жылдардағы
көтерілісі

Ашық сабақтар
Сабақтың мақсаты:
Білімділік: Сырым Датұлы өзі атақты
батыр, өзі көрнекті басшы, өзі әйгілі шешен,
отарлық езгіге қарсы ұлт-азаттық күрестің
ұйымдастырушысы, әрі көсемі екендігін
түсіндіру.
Дамытушылық: 1783–1797 жылдары Сырым
Датұлы бастаған ұлт-азаттық қозғалыстың
себептерін талдай білуге және олардың
арасындағы байланыстарды айқындай білуге
баулу.
Тәрбиелік: Халқының бостандығы мен
тәуелсіздігі үшін күрескен Сырым Датұлы
батырдың ерлігін дәріптей отырып,
оқушылардың жеріне, еліне деген
сүйіспеншілігін арттыру. Ашық сабақтар
Сабақ моделі
Сабақ барысы

Ұйымдастыру Үй Жаңа сабақты
кезеңі тапсырмасын түсіндіру әдісі
сұрау әдістері

1. Өткен сабақпен
1. Сабаққа қатысып 1. Сұрақ-жауап байланыстыра
отырған түсіндіру.
оқушыларды 2. Ойын әдісі
ұйымдастыру 2. Ойын элементтерін
қолдану арқылы.
2. Оқу құралдарын 3. Картаны қолдана
түгелдеу, реттеу отырып түсіндіру

Бекіту. Ойындар. Тапсырмалар.

Оқушылардың білімдерін анықтау, бағалау.
Ашық сабақтар
I. Ұйымдастыру бөлімі.

Білекті бірді жығады,
Білімді мыңды жығады.

Ашық сабақтар
II. Үй тапсырмасын сұрау
Кубик лақтыру ойыны

Ашық сабақтар
Кубик лақтыру

Ашық сабақтар
Кубик лақтыру

Шаруалар
соғысының
басталуына не
себеп болды?

Ашық сабақтар
Кубик лақтыру

Ашық сабақтар
Кубик лақтыру
Қазақтардың
шаруалар
соғысына
қатысуын қандай
кезеңдерге бөлуге
болады?

Ашық сабақтар
Кубик лақтыру

Ашық сабақтар
Кубик лақтыру

Кіші жүз
қазақтарының
Пугачев бастаған
шаруалар соғысын
қолдағанын қандай
мәліметтер
дәлелдейді?

Ашық сабақтар
Кубик лақтыру

Ашық сабақтар
Кубик лақтыру
Орта жүз
қазақтары
Пугачев бастаған
шаруалар
соғысына қалай
қатысты, оның
ерекшеліктері?

Ашық сабақтар
Сырым Датұлы
(1712-1802)

Көтерілістің басшысы Сырым Датұлы 1742 – 1802
жылдар аралығында өмір сүрген. Зерттеулерге
қарағанда Батыс Қазақстан облысы Тайпақ
ауданында дүниеге келген. Қазақ халқының өте
тапқыр, көрнекті шешендерінің бірі.
Ашық сабақтар
Сырым Датұлы Ресей патшасының, оның осы
өңірдегі хандары мен сұлтандарының қарапайым
халыққа көрсетіп отырған озбырлығына наразы
болды. Орынбор генерал – губернаторына жазған
бір хатында: «Сіздер түрлі әдіспен қолға түсірген
ноғай, башқұрт халықтары секілді бізді де езбекші
екендеріңіз белгілі. Сондықтан да мен патша
үкіметімен, хан-сұлтандарға наразы шаруаларды
төңірегіме топтастырдым». Салық бермесін,
ханға сенбесін, сұлтандарға ермесін, халық өзін-
өзі қорғасын деген ұранмен патша үкіметіне
қарсы шықты.

Ашық сабақтар
Сырым Датұлы

Көтерілістің басты қозғаушы күші – қазақ шаруалары,
старшындар, билер, ру басшылары болды.
Ашық сабақтар
Сырым Датұлы
бастаған көтерілістің
себептері

Біріншіден:
Патша үкіметінің жарлығы
шығып, онда қазақтардың
Жайықтың оң жағалауындағы
аймақтарға қыс мезгілінде
жайылымдық жерлерді жалға
алу арқылы ғана уақытша
өтуіне рүқсат етілді.

Ашық сабақтар
Екіншіден:
1782-1783 жылдың қысында шекара
шебінің ішкі жағында казактар
қазақтардың 4 мыңнан астам
жылқысын күшпен тартып алды.
Қыстың өте суық болуы жағдайды
одан сайын қиындатып жіберді. Жұт
басталды. Дала тұрғындарының 10 000-
нан астам жылқысы мен сиыры
қырылып қалды. Міне осындай қиын-
қыстау жағдайда Кіші жүздің шекара
шебіне таяу ауылдарында бұқаралық
қозғалыс басталып, ол көп ұзамай
азаттық күресіне ұласты.
Ашық сабақтар
Сырым Датұлы

Хиуа

1785 жылы көктемінде көтерілісшілер күрес
қимылдарын барынша кеңейтті. Көтерілісті мейлінше
қолдаған байбақты, табын, тама руларына сүйенген
Сырым Датұлы көтеріліс өрісін кеңейтуге тырысты.

Ашық сабақтар
Сырым Датұлы

1792 жылдың күзінде көтерілісшілердін негізгі күші Елек
қалашығына таяу жерге орналасып, қорғанға шабуыл жасауға
әзірленді. Сұлтандар көтерілісшілер отрядының қай жерге
орналасканын, олардың мақсатын шекара өкіметіне алдын-ала
хабарлап қойған. Сондықтан қорған гарнизондары тойтарыс
беруге әзір еді. Сырым бастаған отряд 29 қыркүйекте Елек
қалашығына шабуылға шығып, корғанды ала алмады.
Ашық сабақтар
Сырым Датұлы

Еділдің шығыс өңіріндегі ірі халықтық сипаттағы қозғалыс,
көтеріліс патша үкіметінің отарлау саясатын, Жайық
бойындағы өңірді басып алуға мейлінше тырысқанын
дәлелдейді, тарихи қозғалыс ру арасындағы қайшылықтар
халықтың басты мақсатына жетуіне зор кедергі болатынын
көрсетті. Ашық сабақтар
Хиуа
Сырым Датұлы

1797 жылы Қаратай сұлтанның өршеленген
қуғынынан құтылу үшін Сырым Датұлы Хиуа
хандығына өтіп кетті. Ал 1802 жылы белгісіз
себептерден батыр сонда дүние салды.
Ашық сабақтар
“Кім жылдам?” ойыны

Оқиға Мерзімі Себебі Қамтыған Нәтижесі Көтеріліс
жері жеңілу неше
себептері жылға
созылды?
Сырым
Датұлы
бастаған
көтеріліс

Ашық сабақтар
”Жылдар да сөйлейді” ойыны

1784 ж. 1786 ж.
1711-1781 жж.
Сырым Нұралы хан
Абылай Датұлының Уфаға жер
ханның өмір тұтқыннан аударды
сүрген босатылуы
жылдары

Ашық сабақтар
”Жылдар да сөйлейді” ойыны

1791 ж. 1795 ж.
1790 ж.
Әбілқайырдың Нұралы ханның
ұлы Ералы Кіші ұлдарының бірі -
Нұралы ханның
жүз ханы болып Есімнің хан
дүние салған
сайланды болып сайланған
жылы
жылы

Ашық сабақтар
”Жылдар да сөйлейді” ойыны

1802 ж. 1801 ж.
1797 ж.
Белгісіз Қазақ руларына
себептерден өздерінің тарихи
Сырым тобы
Сырым Датұлы қонысы –
хан сарайына
дүние салды. Жайықтың оң
тұтқиылдан
жағасына өтуіне
шабуыл жасап,
берілді.
Есім ханды
өлтіріп тынды.

Ашық сабақтар
1783-1787 жылдардағы Сырым Датұлы
бастаған көтеріліс

Көтерілістің басталу себептері

Көтерілістің мақсаты

Көтерілістің басты қозғаушы
күші

Көтеріліс қамтылған аймақ

Көтерілістің тарихы маңызы

Ашық сабақтар
Үйге тапсырма:
§6. Сырым Датұлы
бастаған кіші жүз
қазақтарының 1783-1797
жылдардағы көтерілісі

Ашық сабақтар

Ұқсас жұмыстар

Бастапқы сөйлемнің мысалы

XVIII-XIX ғ. ұлт-азаттық көтерілістер

Сырым Датұлы бастаған көтерілістің себептері

Көтерілістің басталу

1837-1847 жылдардағы Кенесары Қасымұлы бастаған көтеріліс туралы ақпарат

Сырым Датұлы Басқарған кіші жүздегі көтеріліс

Кенесары Қасымұлының Қоқан хандығымен күресі

Ақтабанды - шұбырынды жылдары

Сырым Датұлы бастаған көтеріліс

1837-1847 жылдардағы Кенесары Қасымұлы бастаған көтеріліс

Пәндер