Тұқым қуалайтын өзгергіштіктегі ұқсас қатарлар заңы

Презентация қосу

Сабақтың тақырыбы: Тұқым қуалайтын
өзгергіштіктегі
ұқсас қатарлар заңы
Сабақтың мақсаты: 1. Оқушыларға тұқым қуалайтын
өзгергіштіктегі ұқсас қатарлар
заңы туралы түсінік беру.
2. Тұқым қуалайтын
өзгергіштіктегі ұқсас қатарлар
заңы туралы білім алу мен
өзара сыйластыққа,
ұжымшылдыққа , сауаттылыққа
тәрбиелеу.
3. Оқушылардың өз бетімен
жұмыс жасау , бір – біріне
көмектесе отырып, өз ойларын
толық айту дағдыларын дамыту.

Сабақтың түрі: Аралас

Сабақтың түрі: “Шыңға шығу” әдісі, “ой қозғау”,
графикалық диктант,
тест, сызбаны сөйлет,
Көрнекілігі: Интерактивті тақта,
үлестірме
материалдар
І Ұйымдастыру

ІІ Үй тапсырмасын тексеру.
“Шыңға шығу” әдісі
Цитоплазмалық мутация?

Геномдық мутация дегеніміз?
Хромосомалық мутация дегеніміз
не?
Гендік мутация дегеніміз не?

Мутагендер туралы не білеміз?

Мутация дегеніміз не?
І. “Бейнені танып біл”
стратегиясы
Берілген суреттер бойынша сөйлеу

Гендік мутация Хромосомалық мутация
ІІ. “Сызбаны сөйлет”
стратегиясы
Геномдық
мутация

Полиплоидия Анеуплоидия

Цитоплазмалық
мутация

Құрылымынан Морфологиялық
айырылу тұрғыдан өзгеру
“Тез ойла” стратегиясы
Мутация дегеніміз?

Мутация ұғымын қалыптастырған ғалым кім?

Г.Де Фриздің 1901 жылы жарияланған еңбегі қалай аталады?

Мутация тудыратын факторлар

Мутациялар неше түрлі жолмен пайда болады?

Плазмогендердің өзгеруіне байланысты болатын мутация.

Хромосома құрылымының өзгеруіне байланысты болатын мутация.

Хромосома санының өзгеруіне байланысты болатын мутация.

ДНК молекуласындағы нуклеотидтердің орналасу ретінің өзгеруіне
байланысты болатын мутация.
Он екінші сәуір.

§50 Тұқым қуалайтын
өзгергіштіктегі
ұқсас қатарлар заңы

Шығу тегі жағынан бір біріне
жақын тұрған түрлер мен
туыстарда болатын мутациялық
өзгергіштіктер ұқсас болып келеді. Николай Иванович Вавилов
(1887–1943)
Оны тұқым қуалайтын
Ботаник, генетик, географ.
өзгергіштіктегі ұқсас Мәдени өсімдіктердің шығу
орталықтарын анықтады.
қатарлар заңы деп атады. Тұқым қуалайтын өзгергіштіктегі
ұқсас қатарлар заңын ашып, дүние
жүзінің 40-қа жуық аймағында
экспедициялық зерттеулер жүргізген
Бидай арпа сұлы

жүгері күріш тары
Белгілердің тұқым қуалай түрленуі Қара Би- арпа сұлы Та- Сор- жүге Күр- Би-
би- дай ры го -рі іш дай-
дай ық
гүлшоғыры Қауыздылығы Қауызды + + + + + + + + +
Қауызсыз
+ + + + + + + + +
Реңі Қылтанақты- Қылтанақты + + + + + + + + +
лығы Қылтанақсыз
Реңі Қысқа + + + + + + + + +
қылтанақты + + + + + + + + +
Ақ
Қызыл + + + + + + + + +
Жасыл
+ + + + + +
Қара (күңгірт сұр)
күлгін + + + + + + + + +
+ + + + + + +
+ + + + +
Дән Пішіні Жқмыр + + + + + + + + +
Консистенциясы Сопақ
Шыны тәрізді + + + + + + + + +
Үгілмелі + + + + + + + + +
+ + + + + + + + +
Биология- Тіршілігі Күздік + + + + +
лық Пісіп жетілу Жаздық
белгілері мерзімі Жартылай күздік + + + + + + + +
Кеш пісетін + + + + + + +
Ерте пісетін
+ + + + + + + + +
+ + + + + + + + +
L 1( a+b+c)………
L 2( a+b+c)………
L 3( a+b+c)………

L - жақын туыстар мен түрлер
Жақша ішіндегі әріптермен тұқым
қуалайтын белгілердің ұқсас қатары
белгіленеді.
Ұқсас
Ұқсас
өзгергіштіктің
өзгергіштіктің
негізінде
негізінде

Жақын түрлер
Жақын түрлер мен
мен
туыстардың генетикалық
туыстардың генетикалық Белгілі бір
Белгілі бір сыртқы
сыртқы
құрылымының
құрылымының орта жағдайларында
орта жағдайларында
ұқсастығы және
ұқсастығы және сұрыптаудың
сұрыптаудың
олардың шығу
олардың шығу әсері
әсері
тегінің бір
тегінің бір екендігі
екендігі
Шехурдин Алексей Павлович.

Қатты бидайдың қылтанақты түрін қылтанақсыз жұмсақ бидаймен
будандастыру арқылы жұмсақ бидайдың қылтанақты түрін алды.
Ү. Бекіту тапсырмалары:

Мына сөйлемді толықтырыңдар.
А. Гомологтық қатарлар заңын ............
Ә. Бұл заңның мәні....................................
Б. Ұқсас қатарлар заңының формуласы.........

2 . Қатты бидайдың қылтанақты
іріктемелерін кім қалай алды?

3. Ұқсас қатарлар заңының іс жүзіндегі
пайдасы неде деп ойлайсындар?
Сәйкестендіру тесті

Тұқым қуалайтын өзгергіштіктегі ұқсас А)Астық
1 қатарлар заңын ашты. тұқымдастар,
Қатты бидайдың қылтанақты сортын
2 шығарған. Б)Альбиностар

Тұқым қуалайтын өзгергіштіктегі ұқсас
қатарлар заңы жануарларда ..................... В) Қатты,
3 түрінде кездеседі. қылтанақты,

Н.И. Вавилов Абиссинадан Г) Н.И.Вавилов,
4 бидайдың ....................... түрлерін тапты.
Тұқым қуалайтын өзгергіштіктегі ұқсас Д) А.П.
қатарлар заңын ашуда ............. Шехурдин.
5 белгілерінің тұқым қуалай түрленуі
зерттелді.
Сұрақтары Жауаптары

1.Тұқым қуалайтын өзгергіштіктегі ұқсас қатарлар заңын A. Г.Де Фриз
ашты. B. Н.И.Вавилов
Б C. А.П. Шехурдин
І D. Ч. Дарвин
E. И.В.Мичурин
Л
І А) Қызанақ
М 2. Астық тұқымдасына жататын өсімдік В) Сұлы
С) Күнбағыс
І
Д) Жоңышқа
Ң Е) Асбұршақ
А) дүниелер арасында
3. Тұқым қуалайтын өзгергіштікті зерттеу барысында В) түрлер мен туыстар
систематикалық жағынан жақын......... кездесетін
Б мутациялар ұқсас болады С) түр аралық ағзалар
О
Л А)Орта Азияға
А В)Африкаға
4. Н.И.Вавилов қатты бидайдың қылтанақты түрін ...........
С)Орталық Америкаға
Ш Сапарында тапты.
Д)Оңтүстік Америкаға
А Е) Абиссинаға
Ғ
A. күздік
Ы B. жаздық
5. А.П.Шехурдин қатты бидайдың қылтанақты түрін
Ң қандай бидаймен будандастырды? C. Қысқа қылтанақты
D. Қылтанақсыз
жұмсақ
Е. кеш пісетін
6.Тұқым қуалайтын өзгергіштіктегі ұқсас қатарлар A. Альбинос тиын
жануарларда да кездеседі. Мыс: B. доңыз
C. қасқыр
D. жолбарыс
E. керік

А) генетика
7. Тұқым қуалайтын өзгергіштіктегі ұқсас қатарлар заңы
В) селекция
қай салада кеңінен қолданылады.
С) медицина
Д) микробиология
Е) гигиена
Қорытындылау

Тұқым қуалатын Тұқым қуалатын Тұқым қуалатын
өзгергіштіктегі ұқсас өзгергіштіктегі ұқсас өзгергіштіктегі ұқсас
қатарлар заңының қатарлар заңын қатарлар заңына
мәні? ашқан ғалым кім? мыс:

Тұқым қуалатын
Жұмсақ бидайдың
өзгергіштіктегі ұқсас
қылтанақты
қатарлар заңы
сортын шығарған
жануарларда
кім?
кедеседі.Мыс:
V. О Й Қ О Р Ы Т У

VІ. Б А Ғ А Л А У

VІІ. Ү Й Г Е Т А П С Ы Р М А

§50 Тұқым қуалайтын өзгергіштіктегі
ұқсас қатарлар заңы
“Альбинос жануарлар” реферат

Ұқсас жұмыстар

Генетикалық Анықтамасы белгілер

ДНҚ диагностикалық әдістер

Хромосомалық ауруларды анықтауда

Хромосомалардың картасын жасауда

Тұқым қуалаушылықпен өзгергіштіктің маңызы

Адамның жыныс генетикасы

Адам жыныс генетикасы

Адам геномы

Жыныс генетикасы

Тұқым қуалаушылықтың хромосомалық теориясы туралы

Пәндер