Экономикалық қай балаларының жағдайы

Өткен тақырыпқа шолу

Алтын Орда

қай кезде құрыла бастады?

Алтын Орда

деп аталу себебі не?

Алтын Орда қандай мемлекеттермен жақсы қатынаста болды?

Алтын Орда қай хандардың кезінде күшейе бастады?

Алтын Орда мұсылман дінін қай хандар кезінде қабылдай бастады?

Үй тапсырмасын пысықтау.

Алтын Орда

Ақ Орда

Ноғай Ордасы

Сібір хандығы

Астрахань хандығы

Қырым хандығы

Қазақ хандығы

Сабақтың тақырыбы:

Ақ Орда

(ХІІІ-ХV ғасырдың басы)

Жоспары:

1. Ақ Орданың құрылуы, жер аумағы. 2. Орданың ішкі-сыртқы саяси жағдайы. 3. Шаруашылығы.

Термин сөздер:

Білікшілер (хатшылар) - түрік жазуымен іс жүргізушілер;

Мәлік - түрік әулетінен шыққан жергілікті әкімдер;

Даруғалар - салық жинаушылар;

Беклер бек - әскери істерді басқарушылар;

Уәзірлер - азаматтық билік жүргізушілер;

Басқақтар - басқарушы жергілікті халыққа әскери бақылау жүргізеді, салық жинайды.

Жошы Ұлысы

Оң қанат

Батый хан

Дешті қыпшақтың

солтүстігінен Батыс

жеріне дейін

Алтын Орда

Сол қанат

Орда Ежен

Дешті қыпшақтың

Шығыс бөлігі

Ақ Орда

Алтын

Орда

құра-

мында

Алтын

Ордадан

тәуелсіздігін

алған кезеңі

Әмір Темірдің

шапқын-

шылығы

Ақ Орда

2. Жер аумағы.

3. Халқының

этникалық құрамы.

4. Ішкі-сыртқы

саяси жағдайы.

5. XIV ғасырдың

екінші жартысы.

6. Шаруашылығы.

1. Ақ Орданың

құрылуы.

1. Ақ Орданың құрылуы.

Алтын Орда саяси дербестік алған бірнеше хандықтарға бөліне бастаған уақытта Қазақстан жерінде Ақ Орда деп аталатын жаңа мемлекет пайда болды.

Ақ Орда - Қазақстан аумағында монғолдардан кейінгі құрылған алғашқы мемлекет. Орталығы - Сырдария өзенінің орта ағысы бойына орналасқан Сығанақ қаласы болды.

Ақ Орда

2. Жер аумағы.

3. Халқының

этникалық құрамы.

4. Ішкі-сыртқы

саяси жағдайы.

5. XIV ғасырдың

екінші жартысы.

6. Шаруашылығы.

1. Ақ Орданың

құрылуы.

1242 ж. Батый ханның Еуропаға жасаған 7 жылдық жаулап алу жорықтарына қатысып, монғол күштерінің сол қанатын басқарған Орда Ежен Алтын Орда мемлекетінің шығыс бөлігін Алтай таулары мен Ертіс, Жайық өзендерін, Балқаш көлін, Сырдария алқабы мен Арал теңізінің солтүстігіне дейінгі ұлан байтақ өңірді өз үлесіне алды.

2. Жер аумағы.

Ақ Орда

2. Жер аумағы.

3. Халқының

этникалық құрамы.

4. Ішкі-сыртқы

саяси жағдайы.

5. XIV ғасырдың

екінші жартысы.

6. Шаруашылығы.

1. Ақ Орданың

құрылуы.

3. Этникалық құрамы.

Ақ Орданың этникалық негізі бірыңғай еді. Оны құраған халық сол өңірде ежелден тұрып келе жатқан қыпшақтар, қоңырат, арғын, алшын, қаңлы, керей, үйсін, найман тайпалары.

Ақ Орда

2. Жер аумағы.

3. Халқының

этникалық құрамы.

4. Ішкі-сыртқы

саяси жағдайы.

5. XIV ғасырдың

екінші жартысы.

6. Шаруашылығы.

1. Ақ Орданың

құрылуы.

4. Ішкі-сыртқы саяси жағдайы.

Батыс, Түрік, Түркеш, Қимақ, Қыпшақ дәуірінен басталған қазақ халқының өз алдына халық болып қалыптасуы осы Ақ Орда дәуірінде үздіксіз дамыды. Монғол шапқыншылығы аса ауыр зардаптар әкелгенімен халықтың дамуын тоқтатқан жоқ. Қайта қазақ тайпаларының бытыраңқылығын, өзара қырқысын толассыз қан төгісті жойып, оларды бір мемлекет Ақ Орданың қоластына топтастырды. Ақ Орда 240 жыл өмір сүрді.

Ақ Орданың ішкі-сыртқы саяси жағдайын 3 кезеңге бөлуге болады:

Ақ Орда билеушілерінің Алтын Ордадан бөлініп,

жеке мемлекет болу үшін күрес жүргізуі;

2. Ақ Орда хандарының Алтын Орданың

ішкі істеріне белсене араласуға әрекет жасауы;

3. Ұрұс хан және оның ұрпақтарының

Әмір-Темірге қарсы күресі.

Ақ Орда

2. Жер аумағы.

3. Халқының

этникалық құрамы.

4. Ішкі-сыртқы

саяси жағдайы.

5. XIV ғасырдың

екінші жартысы.

6. Шаруашылығы.

1. Ақ Орданың

құрылуы.

5. XIV ғасырдың екінші жартысы.

Алтын Ордада аласапыран төңкеріс басталады. 60 жж. өзінде мемлекет астанасы Сарайда бір жыл ішінде

4 хан ауысады. Талас-тартысты пайдаланған Ұрұс хан Ақ Орда билігін өз қолына алады.

Ерзен хан тұсында Ақ Орданың қалалық мәдениеті дами түсті. Отырар, Сауран, Жент, Баршыкент сияқты қалаларда мешіт, медреселер салдырып, Сығанақ қаласын Орта Азия мен Шығыс Дешті қыпшақтың арасындағы басты сауда орталығына айналды.

Ақ Орда

2. Жер аумағы.

3. Халқының

этникалық құрамы.

4. Ішкі-сыртқы

саяси жағдайы.

5. XIV ғасырдың

екінші жартысы.

6. Шаруашылығы.

1. Ақ Орданың

құрылуы.

6. Шаруашылығы.

Сығанақ қаласы тұрғындары жер диқаншылықпен, жартылай көшпелі мал шаруашылығымен айналысты. Көшпелі және жартылай көшпелі мал өсіруде Алтай, Ұлытау, Орал тауларының бөктерлері жазғы жайылым ретінде пайдаланылды.

Ақ Орда

2. Жер аумағы.

3. Халқының

этникалық құрамы.

4. Ішкі-сыртқы

саяси жағдайы.

5. XIV ғасырдың

екінші жартысы.

6. Шаруашылығы.

1. Ақ Орданың

құрылуы.

Тарихи ғұламалар

Ахмет Иассауи

Әл-Фараби

Осы өңірде туып-өскен ғалым, философ, ғұлама, ақын-жазушылар Ғаббас әл-Жауһари, Әл-Фараби, Смаил әл-Жауһари, Ахмет Игүнеки, Ахмет Иассауи, Сүлеймен Бақырғани, т. б. дүниежүзілік ойсана мен ғылымның дамуына үлкен үлес қосқан.