Жылу мөлшерінің заттың массасына тәуелділігі

Презентация қосу

Мұғалім: Құлманқұлова Сәуле Жәлиқызы
Пән: Физика
Тақырыбы: Жылу мөлшері. Заттың меншікті жылу
сыйымдылығы.
Сабақ ұзақтығы: 45 минут
Класы: 8
Білім беру мекемесі: Қызылорда облысы,
Жалағаш кенті,
№ 123 Т.Жүргенов атындағы
дарынды балалар мектебі
Сабақтың мақсаттары:
а) білімділігі:
Жылу беруде ішкі энергияның сандық өлшемі, мөлшері бола
алатындығын, жылу мөлшері заттың табиғатына, дененің массасына
және оның температурасының өзгерісіне байланыстылығын
түсіндіре отырып, физикалық шамаларды оқушы санасына бекіту,
білімдерін нақтылау.
ә) дамытушылығы:
Ішкі энергияның өзгерісін анықтауда оқушының байқағыштық,
танымдық, қырағылық және есте сақтау қабілеттерін, теориялық
білімі мен физикалық тілін дамыту.
б) тәрбиелігі:
Оқушыларды алғырлыққа, зеректікке баулу және жылу алмасудың адамзат
өмірінде физикалық құбылыс ретінде атқаратын ролін ашып беру.
Сабақтың типі: аралас сабақ

Сабақтың түрі: теориялық – практикалық

Сабақтың әдіс – тәсілі: сатылай кешенді талдау
технологиясы және үш өлшемді
әдістемелік жүйе технологиясы.

Пәнаралық байланыс: информатика, математика

Оқыту әдістері: сөздік, көрнекі, практикалық

Оқушылардың танымдық
іс – әрекетін ұйымдастыру
тәсілі бойынша: ізденіс, проблемалық, зерттеушілік

Сабақтың көрнекіліктері: үлестірмелі кестелер, плакаттар,
компьютердегі слайдтар
Сабақтың құрылымы:

•Ұйымдастыру.
•Үй тапсырмасын сұрау.
•Білімдерін тексеру (деңгейлік тапсырмалар).
•Жаңа сабаққа мақсат қою.
•Жаңа білім беру.
•Түсінгенін тексеру.
•Бекіту.
•Үйге тапсырма беру.
Сұрақ – жауап
•Жылу берілудің қандай түрлерімен таныстыңдар? Оларды қысқаша
сипаттаңдар.

конвекция

сәулелену

жылуөткізгіштік
Сұрақ – жауап
•Өздеріңе белгілі жылу берілу түрлерін атаңдар және оларды қысқаша
сипаттаңдар. Олардың қайсысы орталық жылу жүйесінде маңызды
роль атқарады?
Сұрақ – жауап
•Климаты суық жерлерде тұрғын үй салу үшін жылу шығынын
азайтатын шараларды ескеру керек. Жылу берілудің қандай түрлері бұл
шығынға себеп болады? Оларды азайтуға арналған қандай ұсыныстарың
бар?
Сұрақ – жауап
• 4 – жаттығу. № 5,6
І деңгей
•Қыста кең немесе тар аяқкиімнің
қайсысында адамның аяғы тез тоңады?
•Төмендегі заттардың қайсысының жылу
өткізгіштігі жоғары: мыс, ауа, алюминий,
су, шыны, су буы?
ІІ деңгей
1) Тазаланған терезе әйнегі күн
сәулесінің әсерінен неліктен қызбайды, ал
кір, лас әйнек неге тез жылынады?

2) Кастрөлдегі тағамды тез суыту
үшін мұзды ыдыстың астына қойған
дұрыс па, әлде қақпағының үстіне қойған
дұрыс па?
ІІІ деңгей
1) Терезе әйнегін неге қос қабатты етіп
жасайды?
2) Желдеткішті неге бөлменің жоғарғы
жағына орналастырады?
3) Неге термостың ішкі ыдысы
күмістеліп, айнаның бетіндей етіп
жасалады?
Жылу берілу кезіндегі
ішкі энергияны өлшеуге
бола ма?
Ішкі энергияны өзгертудің екі тәсілі бар:

а) Механикалық жұмыс істеу процесі.
Ішкі энергияны механикалық жұмыс істеу жолымен
өзгертудің өлшемі жұмыс деп аталады.

б) Жылу берілу процесі
Жылу берілу кезінде ішкі энергияның өзгеруінің
өлшемін жылу мөлшері деп атайды.
1 – тәжірибе
Жылу мөлшерінің заттың массасына тәуелділігі
Q~m
2 – тәжірибе
Жылу мөлшерінің температураның өзгерісіне
тәуелділігі Q~t t2 1
3 – тәжірибе
Жылу мөлшерінің заттың тегіне тәуелділігі
Q ~ заттың тегіне
Заттың меншікті жылу сыйымдылығы

Сипаттамасы: Заттың табиғи қасиетін сипаттайтын физикалық шама.

Белгіленуі: С - әрпімен белгіленеді.

Байланысы: С ~ Q

Анықтамасы: Массасы 1 кг заттың температурасын 1° С – қа өзгерту үшін
қанша мөлшерде жылу қажет екендігін көрсететін физикалық шаманы заттың
меншікті жылу сыйымдылығы деп атайды.

Өлшем бірлігі: Меншікті жылу сыйымдылықтың өлшем бірлігі -
джоульдың килограмм цельсий градус көбейтіндісіне бөліндісі
[C]=[1Дж/кг°C]
Физикалық тәжірибе

Жылу берілу процесіндегі жылу алмасу құбылысына көңіл бөлу.
Штативтер, муфталар, термометрлер, спирт шамы,
әр түрлі сұйықтар (май, су)

Ыдыстағы суды жылыту және қатты қыздыру
Суды жылыту үшін оған аз жылу мөлшерін береміз, қаттырақ ысыту үшін көбірек
жылу мөлшерін береміз

Әр түрлі массадағы суды аламыз. Оларды қыздырамыз.
Массасы көп суды қыздыру үшін көп жылу мөлшері қажет екендігін көреміз.

Бірдей мөлшердегі майды және суды алып, қыздырамыз.
Сұйықтардың әр түрлі қызатындығын байқаймыз.

Нәтижені талдау:
Денені қыздыруға қажетті жылу мөлшері бірнеше физикалық шамаларға тәуелді
болып шықты.

Тәжірибеден қорытынды:
Жылу беру кезінде ішкі энергияның өзгеруінің өлшемі жылу мөлшері
болады
Жылу мөлшері

Жылу мөлшері ішкі энергия өзгеруінің өлшемі бола тұрып, дененің температурасына
байланысты болады,
белгіленуі
Q - әрпімен белгіленеді
(ку – латын әрпі)

Байланысы:
Q ~ t2t1; t= t2-t1температура өзгерісі.
Q ~ m; m – дене массасы
Q ~ с; с – заттың меншікті жылу сыйымдылығы

Анықтамасы: Жылу берілу кезінде ішкі энергияның өзгеруінің өлшемін жылу мөлшері
деп атайды.

Өлшем бірлігі: 1 кг суды 1° С – қа қыздыру үшін берілетін жылу мөлшерін калория
деп атайды. 1 кал = 4,19 Дж

Формуласы: Q=cm( t2 – t1 ) Денені қыздыруға қакжетті немесе ол суығанда
бөлінетін жылу мөлшері заттың тегіне, массасына және оның температурасының
өзгеруіне тәуелді.
1 –тапсырма
Деңгейлік топтардың А – тобы Б – тобы С – тобы
белгіленуі

Аталуы Белгіленуі Өлшем бірлігі Формуласы

Жылу мөлшері

Дененің массасы

Бастапқы температура

Ақырғы температура

Меншікті жылу
сыйымдылығы
Температура өзгерісі

Абсолют температура
1 –тапсырма
Деңгейлік топтардың А – тобы Б – тобы С – тобы
белгіленуі

Аталуы Белгіленуі Өлшем бірлігі Формуласы
Жылу мөлшері Q Дж Q=cm( t2 – t1 )
Дененің массасы m кг m= Q/c( t2 – t1 )

Бастапқы температура t1 °С t1 =t2 -Q/cm
Ақырғы температура t2 °С t2 =Q/cm+t1

Меншікті жылу c Дж/кг*° С c=Q/m*t2 – t1
сыйымдылығы
Температура өзгерісі t °С t=Q/cm

Абсолют температура T К T=Q/cm
2 –тапсырма. 6-жаттығу /49-бет/

1 – есеп
Массасы 250г суды 50С-қа дейін қыздыру үшін қанша жылу
мөлшері кетеді?

2-есеп
0,2 кг жезден жасалған бөлшектің температурасы 365 0С. Ол
150С -қа дейін суытылғанда қоршаған ортаға қанша жылу
мөлшерін береді?

3-есеп
84 кДж жылу мөлшерін бере отырып қанша мөлшердегі суды 10 0С
-қа көтеруге болады?
3 –тапсырма
А – тобы Б – тобы С – тобы
Массасы 1 кг болат 1°С –қа Адам массасы 200 г,
1 кДж = Дж суынғанда қоршаған ортаға температурасы 46,5°С
1 Дж = кДж қанша жылу мөлшерін бөледі? стакан шай ішкенде қандай
жылу мөлшерін алады?
1 МДж = Дж Адам денесінің
1 Дж = МДж температурасы 36,5°С.
3 кДж = Дж Массасы 2 кг болат 1°С-қа Массасы қандай суды 10°С
5 МДж = Дж суынғанда қоршаған ортаға – 60°С қа дейін қыздыруға
О°С = К қанша жылу мөлшерін бөледі? болады? Егер оған 210 кДж
жылу берілсе.
100°С = К
Массасы 4 кг болат 2°С-қа Массасы 100 кг су
ОК = °С суынғанда қоршаған ортаға қоршаған ортаға 8400 кДж
1л = м3 қанша жылу мөлшерін бөледі? жылу мөлшерін бере
р= кг/м3 отырып, қанша градусқа
m= … V кг суынған? (Кельвинмен
өрнекте)
Бекіту сұрақтары:

1)Жылу мөлшері дегеніміз не?
2)Жылу мөлшері неге тәуелді? Мысал келтіріңдер.
3)3.Заттың меншікті жылу сыйымдылығы нені көрсетеді?
4)Заттың меншікті жылу сыйымдылығының бірлігі не?
5)Мұздың меншікті жылу сыйымдылығы 2100 Дж / кг°C – қа тең. Бұл
нені білдіреді?
6)1 – кестеден меншікті жылу сыйымдылықтары ең жоғары және ең
төменгі болатын заттарды атаңдар. Олардың жылу
сыйымдылықтарының неше есе айырмашылығы бар?
1. § 9,10

2. 5- жаттығу /барлығы орындайды/

3. 6- жаттығу ( 4,9,10) /“4” бағасына үміткерлер орындайды/

4. 6- жаттығу ( 5-8) /“5” бағасына үміткерлер орындайды/

Ұқсас жұмыстар

ТЕРМОДИНАМИКАЛЫҚ ЖҮЙЕЛЕР

АДСОРБЦИЯНЫ СИПАТТАЙТЫН НЕГІЗГІ ТЕҢДЕУЛЕР. ФРУМКИН ТЕҢДЕУІ. ГИББС ТЕҢДЕУІ

Ерітінділер. Ерітінді концентрациясын белгілеу тәсілдері. Есептер шығару

Концентрациясы - еріген зат массасының ерітіндінің жалпы массасына қатынасы

Химиялық реакциялардың кинетикасы

Химиялық технология

Химия пәнінен интерактивті online сабағы

Жылулық құбылыстар

Жылу мөлшері

Қатты заттардың жылулық қасиеті

Пәндер