Қазақ театры

Презентация қосу

Мәдениет
Мәдениет (латын. Cultura - өңдеу, егу деген
сөзінен шыққан) – табиғат объектісіндегі
адамның әрекеті арқылы жасалатын өзгерістер.
Бұл сөзде адам еңбегінің ерекшелігі, оның
адамның іс-әрекетімен байланыстылығы,
адамның және оның қызметінің бірлігі
негізделген. Кейіннен «мәдениет» деген сөз
жалпылық маңыз алды, адам жасағанның бәрін
де «мәдениет» деп атады. Осы ұғымда
мәдениеттің мазмұнды белгілері, түсінігі
көрсетілді. Мәдениет – адам жасаған «екінші
табиғат».
Саз аспаптары

Қазақтың саз аспаптары — ғасырлар бойы ұрпақтан ұрпаққа мирас болып, көнеден келе жатқан
мәдени мұралардың бірі. Ертеде саз аспаптарды ағаштан, түрлі өсімдіктерден, малдың терісінен,
сүйегінен, мүйізінен, қылынан және басқа да түрлі заттардан жасаған. Халқымыздың жыр
аңыздарынан, дастандарынан және өткен ғасырлардағы саяхатшылардың, ғалымдардың
еңбектерінен көне аспаптардың сипаттамаларын, суреттерін кездестіреміз. Қазақтың музыка
аспаптарын Мәскеу, Санкт-Петербор, Алматы, Семей қалаларындағы мұражайларынан да
кездестіруге болады. Осы кезде байырғы аспаптардың түрлері 20-дан аса болғандығы анықталып
отыр. Ертеде музыка аспаптарын жұртқа хабар бергенде, аңшылар құсты, аңды үркіткенде,
бақсылар сарын айтқанда, әскери жорықтарда ұран салғанда пайдаланған.

Топтастырылуы

Аспаптарды бес топқа бөлуге болады:
дыбысын үру арқылы шығарылатын аспаптар: сазсырнай, қоссырнай, қамыссырнай, мүйізсырнай,
сыбызғы, адырна, ұран, керней;
дыбысы шек арқылы шығарылатындарға жататындар: жетіген, шертер, екі және үш шекті
домбыралар, қылқобыз;
жіңішке сым арқылы дыбысы шығарылатын аспап: шаңқобыз немесе шаңқауыз;
аспапқа тартылған көн арқылы дыбыс шығарылатындарға жататындар: даңғыра, дауылпаз,
шыңдауыл, дабыл, кепшік, шың;
аспаптың басына тағылған шынжырлар, қоныраулар арқылы дыбыс шығарылатын тобы —
асатаяқтың бірнеше түрлері.
Қазіргі жағдай

Көне музыка аспаптарының табылуымен байланысты музыка мамандарының алдына жаңа
міндеттер жүктелді. Ол міндеттер көне аспаптарды жетілдіріп жасап шығару, орындаушыларды
тәрбиелеу, түрлі ансамбльдер ұйымдастыру, т.б. Музыкалық аспап жасау шеберлері Оразғазы
Бейсембайев пен Абузар Аухадиев көне аспаптардың біраз түрлерін жаңартып жасап шығарды.
Жетігенді, шертерді, үш шекті домбыраны, сыбызғыны, шаңқобызды, қылқобызды, асатаяқтың
көптеген түрлерін меңгеріп ансамбльге қосып, жеке ән-күй орындап жүрген жас музыканттарымыз
да бар. Орындалатын көне күйлердің кейбірі халқымыздың өткендегі тұрмыс салтын, табиғатын
бейнелейтін, осы күнге дейін ұмытылып қалып тартылмай келген.
ДОМБЫРА
Нарқобыз Қылқобыз
Шертер
АДЫРНА
Кино
Қазақ киносы — Қазан төңкерiсiнен кейiн пайда болды.
20 ғ. басында Қазақстанда барлығы 13 жекеменшiк кино залы жұмыс iстедi.
Олар негiзiнен iрi қалаларға (Семей, Павлодар, Өскемен, Ақмола (Астана),
Қостанай, Ақтөбе, т.б.) орналасты. Верный (Алматы) қ-нда бiрiншi киносеанстар
1910 жылдан көрсетiле бастады.
Киноның алғашқы белсендi насихатшыларының бiрi — Ә.Жангелдин болды. Ол
1913 ж. Еуропа мен Азия елдерiнде саяхатта болып, Испания, Үндiстан, Қытай,
т.б. елдердiң өмiрiнен түсiрiлген этногр., тұрмыстық мазмұндағы 40-қа жуық
лента мен жылжымалы кинопроектор алып келдi.
1925 ж. Қызылордада өткен Қазақстан Кеңестерiнiң 5-съезiн Мәскеу
киношежiрешiлерiнiң пленкаға түсiруi Қазақстандағы бiрiншi кино түсiру
қадамы болып саналады. Сол жылы орт. «Культкино» студиясы жасаған
«ҚАССР-нiң 1 жылдық мерекесi» атты тұңғыш деректi фильм шықты (қ. Кино).
Киноның негiзгi түрлерi: көркем фильм, ғылыми-көпшiлiк кино, деректi кино
және мультипликациялық кино, әдеби шығармашылықтың бiр саласы,
фильмнiң әдеби, көркемдiк негiзi болып табылатын — кинодраматургия, кино
өнерiнiң жанры, бейнелеу құралдарының бiрi — киномузыка және тұтастай
кино өнерi мен оның ерекшелiктерiн, түрлерiн және жанрларын зерттейтiн
ғылым саласы — кинотану ғылымы дамыды.
Қазақстан тәуелсiздiк алғаннан кейiн де қазақ киносы өзiнен бұрынғы дәстүрдi
лайықты жалғастыра отырып, әлемдiк кино өнерi туындыларының
байқауларында жүлделi орындарға ие болды.
Қазақ театры
Абай атындағы қазақ мемлекеттік академиялық опера және
балет театры - 1934 жылы 13 қаңтарда М. Әуезовтың либреттосына
жазылған «Айман-Шолпан» музыкалық спектаклімен ашылды. Қойылым
барысында Иван Коцыктың өңдеуімен жазылған қазақ халқының халық
әндері мен күйлері орындалды. Спектаклдің қол жеткен табысы орасан
болды, барлық ел жаңа театрдың ашылғанынан хабардар болды.
Бұл қазақ халқының музыка тарихында үлкен орын алатын орасан зор
оқиға болып, онда ролдерде ойнаған актерлердің барлығының да есімі
мәңгілік тарихта өшпестей болып қазақ музыка мәдениетінің біртуар өнер
иелері болып қалды. Соның ішінде, атап айтқанда, Күләш Байсейітова,
режиссер Жұмат Шанин, әнші және режиссер Құрманбек Жандарбеков,
әнші, режиссер және драматург Қанабек Байсейітов, биші Шара
Жиенқұлова, әнші Манарбек Ержанов, суретші Анатолий Ненашев,
жазушылар Мұхтар Әуезов, Ғабит Мүсірепов, Сәбит Мұқанов, Бейімбет
Майлин, композитор Евгений Брусиловский т. б. өнер майталмандары еді.
Е. Г. Брусиловский Қазақстанның ұлттық опера өнеріне көп үлесін қосқан
театрдың ең алғашқы композиторларының бірі болды. Оның музыкасына
жазылған «Қыз Жібек» (1934), «Жалбыр» (1935), «Ер Тарғын» (1936)
спектаклдері көрерменнің ыстық ықыласына бөленген туындылар болып
табылады.
Опера театрының алғашқы табысы 1936 жылғы Москва қаласындағы
қазақ әдебиеті мен мәдениетінің күндері болып табылады. Қазақтың
бұлбұл қызы атанған К. Бәйсейітованың сомдаған Жібек ролімен
«Қыз Жібек» спектаклі үлкен қошаметке бөленді. Барлық баспасөз
беттері жаңа театр мен оның әртістері жөнінде үлкен табыспен
мақалалар жариялады. Қазақ өнерінде алғаш рет К. Бәйсейітоваға
Кеңестер Одағының халық әртісі атағы берілді.
Театрды жаңа кәсіби мамандармен толықтыру мақсатында Ресейдің
т. б. елдердің ұлттық музыка білім ордаларын бітірген өнерпаздарын
театрға шақыртып, театр әртістерінің иқатарын толықтырып,
жаңартып отырды. Атап айтқанда, Байғали Досымжанов, Әнуарбек
Үмбетбаев, Ришат және Мүсілім Абдуллиндер, Шабал Бейсекова,
Кәукен Кенжетаев, Мұкан Төлебаев т. б.
1941 жылы театрға Академиялық театр атағы берілді.
Абай атындағы қазақ драма театры
Абай атындағы қазақ мемлекеттік
академиялық опера және балет театры
Сахна

Ұқсас жұмыстар

Қуыршақ театры

ШЫҢҒЫС АЙТМАТОВТЫҢ 90 ЖЫЛДЫҚ МЕРЕЙТОЙЫ (1928 – 2008)

Алматының театрлары

М.Әуезов қазақ театрының негізін қалаушы

Жамбыл атындағы Мемлекеттік жасөспірімдер кітапханасы

Балалар эстетикалық талғамы, музыкалық театры

Театр сахнасы

Халыққа білім беру

Қазақ киносы

Карев үйі - 1901 жылы көпес Каревтің Орал қаласында салдырған үйі

Пәндер