Түрік қағанатының негізін салушы

Презентация қосу

Ойынның кезеңдері:

• 1. “Жүзден жүйрік, мыңнан тұлпар”
• 2. “Шөлқандырар”
• 3. “Тақымқысар”
• 4. “Нартәуекел”
І-кезең
Ойын шарттары:

• Топ басшылар ортаға шығады;
• Экранда берілген сұрақтарға құрылғы
арқылы жауап береді;
• Барлығы 10 сұрақ беріледі;
• Әр дұрыс жауап 10 ұпаймен
бағаланады.
ІІ-кезең
Ойынның шарттары:
• 1.Экранда торкөздер берілген;
• 2. Әр торкөздер ұпайлар көрсетілген;
• 3. Ұпай таңдай отырып, торкөздер
жасырылған тапсырмаларды
орындайды;
• 4. Әр дұрыс жауап ұпай санымен
байланысты.
Тұлғалар 20 30 40 50

Жылдар 20 30 40 50

Терминдер 20 30 40 50
20ұпай
• Түрік қағанатының негізін салушы
• Бумын қаған
30 ұпай
• 715 жылы биліккекелген, түргештерді
қайта күшейткен қаған?
• Сұлу қаған
40 ұпай
• “Он тайпа” – жүйесін енгізген, билікке
нушеби тайпасының қолдауымен келген
қағанды ата
• Ешбар Елтеріс
50 ұпай
• “Соғдылардың ішінде түрікше
сөйлемейтіндері жоқ. Бұл екі халықтың
бір –бірімен сіңісіп кеткенін көрсетеді”
деп жазған ғұлама ғалым?
• Махмуд Қашғари
20ұпай
• Түрік қағанатының өмір сүрген
жылдары?
• 552-603жж
30ұпай
• Атлах шайқасының болған жылы?
• 751 жылы
40 ұпай
• Түрік этнонимі Қытай жылнамаларында
қай жылдан бастап кездеседі?
• 542 жыл
50 ұпай
• Түріктер қай уақытта Солтүстік Кавказ
бен Қара теңіздің солтүстік жағалауына
үстемдік етті?
• VІғ 70 жылдары
20ұпай
• Ерте орта ғасырлардағы
мемлекеттердің билеушілері қалай
аталған?
• қаған
30 ұпай
• Батыс Түрік қағанатында сот ісін
жүргізушілер
• Бұрықтар мен тархандар
40 ұпай
• Әл-Марвазидің айтуынша қарлұқтардың
құрамына кіретін тайпалар
• Үш жікіл, үш бескіл, бұлақ, көкеркін,
тухси
50 ұпай
• Қимақтар қағанатында қарапайым
халық мал өсірумен айналысқан. Малы
аз, көшіп-қонуға мүмкіндігі жоқтар бір
орында отырған. Махмуд Қашғаридың
жазуы бойынша оларды кімдер деп
атаған?
• жатақтар
ІІІ-кезең
Ойынның шарты:
• 1. Әр топтың жанкүйерлеріне
тапсырмалар беріледі;
• 2. Әр тапсырма 50ұпаймен бағаланады;
• 3. Жанкүйерлер дұрыс жауап берсе,
олардың тобына ұпайлары қосылады,
ал дұрыс жауап бермесе ұпай алынып
тасталады.
• Батыс Түрік қағанатының астанасы

• Суяб
• Түргеш қағанатының жазғы ордасы?

• Күнгіт
• Түрік қағанатындағы шаруашылық түрі?

• Мал шаруашылығы
• Батыс Түрік қағанаты қай қағандардың
кезінде күшейді?

• Шегу және Тон
• Түрік қағанаты қай жылы екіге бөлінде?

• 603жылы
• Оғыз мемлекетінің астанасы?

• Янгикент
ІҮ кезең
Ойынның шарты:
• 1. Әр топқа тапсырмалар беріледі;
• 2. Әр тапсырма 50 ұпаймен бағаланады;
• 3. Бір топ екінші топтан “нартәуекел”
сұрайды.
• 4. Екінші топқа нартәуекел беріліп, олар
дұрыс жауап бере алмаса, ол ұпай бірінші
топқа беріледі;
• 5. Егер нартәуекел берілмей, олар қате жауап
берсе, олардың ұпайы шегеріледі.
• Х ғ ІІ жартысында қимақтардың жеріне
Қарахан мемлекеті шабуыл жасай
бастаған. Кейбір деректерге қарағанда,
олар Ертіс өзеніне дейін жеткен.
Мұндай жорықтар ХІ ғ жиілей түсті.
Осындай жорықтардың әсерінен Қимақ
қағанаты әлсіреп, ыдырай бастады.
Қағанаттың құлауына екі жағдай себеп
болған деп айтылады. Ол қандай
себептер?
Дұрыс жауап

• 1: атақты қыпшақ тайпасы көсемдерінің
билік үшін таласуы
• 2: Сыртқы қайшылық
• Оғыздарда жартылай көшпелілердің
тұрақты, маусымды жайылымдары
болды. Тұрақты қысқы жайлымдары
Сырдың орта және төменгі ағысында,
Арал теңізі жағалауында болғандығы
айтылады. Ал Әл-Бирунидың айтуы
бойынша оғыздар қай жерлерде көшіп
жүрген?
Дұрыс жауап
• Хорезм шекарасында, ал кейбір
бөліктері Ұлытау баурайында
• “Суяб қаласының батыс жағында
бірнеше қала бар. Олар басқаларға
қарағанда тәуелсіз, бірақ түріктерге
бағынышты өз билеушілері бар. Шу
өзенінен Кушанияға дейін бүкіл ел Сули
(Соғды) болып аталып келген.
Тұрғындарының жартысы егіншілікпен,
екінші жартысы саудамен шұғылданған”
деп жазған Қытай саяхатшысы кім?
Дұрыс жауап
• Сюань Цзянь
• Бұл қаған елдің тәуелсіздігін ұстап қалу
үшін әскери келісім-шарттар жасаумен
қатар, құдандалық арқылы да дұрыс
жолға қоюға тырысқан. Бұл қай қаған?
Дұрыс жауап
• Сұлу қаған
• Оғыздардың франктерге ұқсас дәстүрі
болған. Тақ мұрагерлері иналдарға
беделді тәрбиешілер бекіткен.
Франктерде ондай адамдарды
майордомдар деп атаса, Оғыздарда
аталған лауазым қалай аталған?
Дұрыс жауап
• Атабектер
• Батыс Түрік қағанатында алым-салықты
төлейтін, ауыртпалықты көп көретін, ел
арасында төмен саналатын, “қалың
бұқара”, “қара халықтар” өмір сүрген.
Оларды қалай атаған?
Дұрыс жауап
• “Қара бұдундар”

Ұқсас жұмыстар

Қарахан мемлекетінің құрұлуы мен қоғамдық құрылысы

Орхон Енисей ескерткішінің ашылуы

Түрік қағанаты

Түрік дәуіріндегі мемлекеттер (қайталау)

Батыс түрік қағанатының саяси тарихы

Батыс Түрік қағанатының әлсіреуі, ыдырауы

Шығыс Түрік қағанаты

Соцопростағы адамдардың пікірі бойынша Жас және әлі тәжірибесіз дипломат

ЕНИСЕЙ ЖАЗБА ЕСКЕРТКІШТЕРІ - Енисей өзені бойында табылған, ежелгі түркі сына жазуымен жазылған ескерткіштер

Тоныкөк ескерткіші

Пәндер