Жасалу жолын түсіндір

сабағы

Сан есімнен өткенді қайталау

1. Сөз тапқанға . . .

2. Ойлан тап

3. Сен білесің бе?

4. Білімділер

5. Кім жылдам?

6. Шапшаң болсаң . . .

Сабақ жоспары:

Сөз тапқанға . . .

1 кезең

Сан есім дегеніміз не?

Қандай сұрақтарға жауап береді? Мысал келтір

Сан есім - заттың санын, мөлшерін,

ретін, шамасын білдіретін сөз табы.

Қанша? Неше? Нешінші? т. б.

сұрақтарға жауап береді

Мысалы: алты, төртеу, екі жүз бес

Жауабы:

Сан есім құрылысына қарай

неше түрге бөлінеді?

мысал келтір

Құрылысына қарай дара, күрделі

болып бөлінеді.

Дара - бір түбірден құралған сан есім.

Мысалы. Екі, бес, он.

Күрделі - екі не одан да көп түбірден

құралған сан есім.

Мысалы: он бір, елі жеті, мың тоғыз жүз

Жауабы:

Сан есім тұлғасына қарай

неше түрге бөлінеді ?

Мысал келтір

Негізгі сан есімдер қатарына тек қана есептік

сандар жатады.

Мысалы: бір, екі, үш т. б.

Туынды сан есімдер Туынды сан есімдер

негізгі есептік сан атауларына -ыншы, -ау, -ер,

-тай қосымшалары қосылу арқылы жасалады.

Мысалы: бір - бірінші, он - оныншы; екі - екеу,

алты - алтау; бір - бірер, қырық - қырықтай,

елу - елудей.

Жауабы:

Сан есім мағынасына қарай

неше түрге бөлінеді?

Түрлерін ата

Сан есімдер есептік сан,

реттік сан, болжалдық сан,

жинақтық сан, топтық сан,

бөлшектік сан

болып алты топқа бөлінеді.

Жауабы:

Есептік сан есім дегеніміз не?

Мысал келтір

Жасалу жолын түсіндір

Заттың дәл, нақты санын білдіріп,

қанша? неше? деген сұрақтарға жауап беретін сандық ұғымдағы сөздерді есептік сан есім дейді.

Сан есімнің басқа түрлері есептік сан есімдерден жасалады.

Мысалы: мың, он, жүз.

Жасалуы: түбір күйінде жұмсалады

Жауабы:

Реттік сан есім

дегеніміз не?

Сұрағы, жасалу жолы

Мысал келтір

Заттың рет санын білдіріп, нешінші?

деген сұрауға жауап беретін сан есімнің түрі

реттік сан есім деп аталады.

Жасалу жолы: есептік сан есімге -ыншы, -інші, -ншы, -нші жұрнағы жалғану

арқылы жасалады.

Мысалы, Отыз бес-інші, қырық-ыншы,

бір-інші, жеті-нші т. б.

Жауабы:

Болжалдық сан есім дегеніміз не?

Сұрағы, жасалу жолын түсіндір

Заттың санын дәл атамай шамамен, болжалмен көрсетіп, қанша?

неше? қаншадан, қай шамалы? деген сұрақтарға жауап беретін сан

есімнің түрін болжалды сан есім дейді. Болжалды сан есім септік сан

есімдерге -лаған, -леген, -даған, -деген, таған-теген, лап - леп,

-дап, -деп, -тап, -теп, -дай, -дей, -тай, -тей жұрнақтары жалғану

арқылы жасалады.

Болжалды сан есімдер есептік сан есімдердің қосарлануы

арқылы да: отыз-қырық, бес-алты, отыз-қырықтарда және есептік

сан есімдерге шамалы, шақты, қаралы, жуық, таман, тарта деген

сөздердін тіркесуі арқылы да жасалады: жүзеге тарта,

елу шақты, мың қаралы, отызға тарта т. б.

Мысалы: отыздай, жүздеген т. б.

Жауабы:

Топтау сан есім дегеніміз не? Сұрағы, жасалу жолын түсіндір

Заттың санын топтап көрсететін, қаншадан?

нешеден? деген сұраққа жауап берстін сан есімді

топтау сан есімі дейді.

Жасалу жолы:

топтау сан есімі дара сан есімдер мен қосарланған

сан есімдер мен екінші сыңарына шығыс

септігінің жалғауы жалғану арқылы

жасалады.

Мысалы, елу-ден, алпыс-тан,

бес-бестен, он-оннан т. б.

Жауабы:

Бөлшектік сан есім дегеніміз не?

Сұрағы, жасалу жолын түсіндір

Мысал келтір

Бүтін санның білгілі бөлшектерін есепке

алып қанша? неше? деген сұраққа жауап

беретін сан есімнің бір түрі бөлшектік

сан есім аталады.

Жасалу жолы:Бөлшектік сан есім

есептік сан есімдерге жарым, жарты,

ширек сөздерінің тіркесуінен жасалады.

Мысалы:бес жарым, екі жарты, төрт ширек

және жай бөлшек түрінде: онның екісі,

оннан екі 10, 2 жүздің бесі немесе

жүзден бес 100, 5 т. б.

Жауабы:

Жинақтық сан есім дегеніміз не?

Сұрағы, жасалу жолын түсіндір

Заттың жинақталған санын білдіріп, нешеу?

деген сұраққа жауап беретін сан есімді

Ұқсас жұмыстар

"Болашақ дәрігерлер" ойыны

Бірігу арқылы жасалған туынды сөздер

КАПИТАЛИЗМ СОЦИАЛИЗМ

"Жігіттің сұлтаны кім?" саралаңыз

Оқыту үрдісінде Блум таксономиясын қолдану жолдары

Қарсылықты бағыныңқылы сабақтас

Пәндер

Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.

Ақпарат

Қосымша

Email: info@stud.kz