Проблемалар мен мәселелерді шешу кезінде өзінің тәжірибесін қалыптастыру өрісіне кіретін ойлау үдерісін жүзеге асыру

Сын тұрғысынан ойлаудың тамырын сонау гректік сократтық дәстүрге дейінгі 2500 жыл бұрынғы дәуірден көруге болады, сол кездің өзінде беделді негізде алынған білімді тексеру үшін жетекші сұрақтарды пайдалану қалыптасқан: олар тиімділік, нақтылық пен логикалық сабақтастықтың талаптарына жауап бере ала ма деген сауалды ортаға тастайды. Джон Дьюи (1-сурет) білім беру саласында осындай зерттеуді бастаған алғашқылардың бірі болды, ол оқушылардың ойлау дағдысын қалыптастырудың білім беру бағдарламасын тек оқушылар үшін ғана емес, қоғам үшін және барлық демократиялық құрылыс үшін тиімді болуына бағыттау керек екендігін мойындатты. Эдвард Глейзер (1941) сын тұрғысынан ойлау қабілеттілігі үш элементтен тұратындығын болжап берді:

1. Проблемалар мен мәселелерді шешу кезінде өзінің тәжірибесін қалыптастыру өрісіне

кіретін ойлау үдерісін жүзеге асыру.

2. Логикалық зерттеу мен ой жүгірту әдістерін білу.

3. Осы әдістерді қолданудағы тәжірибелік дағдылар.

Джон Дьюи

(сурет)

Тарихи шолу

Александер (2001, 2008) тәжірибеде зерттеген диологтың бес үлгісі

Механикалық сақтау(үнемі қайталап отыру)

Декламация (тест)

Нұсқаулық/ мазмұндама

Талқылау(ақпаратты тарату)

Диалог

Блум таксономиясы

Білу

Түсіну

Қолдану

Талдау

Жинақтау

Бағалау

1956 жылы Бенджамин Блумның төрағалық етуімен білім беру комитеті әзірлеген Блум

таксономиясы сын тұрғысынан ойлауды қарастыруға болатын ойлау дағдыларының кеңінен

қолданылатын иерархиялық моделі болып табылады

Сын тұрғысынан

ойлаудың стратегиялары

(60 жуық)

ДЖИГСО

Венн диаграммасы

Еркін жазу

Кубизм

РАФТ

Екі түрлі түсініктеме

күнделігі

Ассоцация

Қызығушылықты

ояту

стратегиялары

Мағынаны

ажырату

стратегиялары

Ой толғаныс

стратегиялары

БЕС ЖОЛДЫ ӨЛЕҢ

(СИНКВЕЙН)

Мұғалімнің әдістері Оқушының іс-әрекеті Тақырыпты түсіндіреді Мазмұнын айтып береді Кейіпкерлер туралы айтып береді Кейіпкерге мінездеме береді Мәтіннің идеясын анықтайды Оқулық бойынша мұғалімнің түсіндіргенімен байланыстырып айтады Мәтіннің көркемдік ерекшелігін мысалдар арқылы түсіндіреді Мәтіндегі негізгі сөздерді тауып, айтып береді, дәптерлеріне жазады Тақырыпқа шығарма жазуды тапсырады Шығарма жазады Сабақты қорыту сұрақтары жалпы қойылады Жауап береді

Мұғалімнің әдістері Оқушының іс-әрекеті Топқа бөліп, ой қозғайды Ұжыммен жұмыс жасайды Тақырыпқа қызықтырып бағыттайды Мәтінмен өздері танысады Мәтіндегі ең құнды нәрсені анықтауды ұсынады Әр түрлі әдістер арқылы мәтінді зерттейді Кейіпкердің ерекшеліктерін тануға бағыттайды Жеке кейіпкерлерді талдайды, өздерін олардың орнына қойып, қарайды, салыстырады Мәтіннің тілдік ерекшелігі туралы сұрақ қояды Әр түрлі әдістер арқылы шығарманың негізгі мазмұнын анықтайды Өз ойларын жазуды ұсынады Ойларын қорытып, оны қағаз бетіне түсіреді Ойларын қорытуға бағыттайды Өз тұжырымдамасын жасайды

Д ә с т ү р л і с а б а қ т а р

RWCT с а б а қ т а р ы

Күтілетін нәтиже

- бір-бірінің пікірін тыңдау, сыйлауға ынтымақты қарым-қатынастың негізі қаланды; - өзін жеке дара тұлға ретінде тануға жол ашуға; - бір-біріне құрметпен қарауға; - өз ойын ашық, еркін айтуға, пікір алмасуға; - өзін-өзі, бірін-бірі бағалауға; - мұғаліммен еркін сөйлесіп, пікір алмастыруға; - достарының ойын тыңдай отырып, проблеманы шешу жолдарын іздей отырып, қиындықты шешуге көмектесуге; - белсенді шығармашылықты ойлауға негіз қаланды.