Қой шаруашылығы мал шаруашылығының басты саласы

Сабақтың тақырыбы: Төрт түлік

Пән аты: Ана тілі

Сыныбы: 4 А

Мұғалімнің аты, тегі: Бекова Айсұлу Қыдырқожақызы

Білім беретін мекеменің мекен жайы:

Құланды ауылы, Қарақия ауданы, Маңғыстау облысы

Телефон: 71-0-20

Авторы

Тақырып

Эпикалық жанр

Шығарманың негізгі идеясы

Шығарманың құрылысы

1. Шығарманың басталуы

2. Шығарманың шиеленісуі

3. Шығарманың шарықтау шегі

4. Шығарманың шешімі

Шығармадағы кейіпкерлер бейнесі

Жағымды

Жағымсыз

Үй жұмысы

Тоғызыншы сәуір

Төрт түлік туралы сабақ

Сөздік

Сөзуар - сөзшең, көп сөйлейгіш.

Асқар Тоқмағанбетов 1905 ж Қызылорда облысының Тереңөзек ауданында дүниеге келген

Көрнекті ақын, әрі жазушы.

“Бидай мен қаңбақ”

“Түлік туралы сабақ”

Түлік туралы сабақ

1-топ. Жылқы шаруашылығы

және оның салалары.

2-топ. Түйе -төрт түліктің

төресі.

3-топ. Ірі қара шаруашылығы,

оның негізгі бағыттары.

4-топ. Қой шаруашылығы.

Жылқы шаруашылығы, оның негізгі салалары.

Жылқы - сүтқоректілер класы тақтұяқтылар отрядының өкілі. Жылқының алғашқы қолға үйретілген Қазақстан даласы деп саналады. Жылқы қазақ халқының ерекше қастерлеп, пір тұтатын жануары. Жылқының пірі - Қамбар ата. Дүние жүзінде жылқының 250-ден астам қолтұқымдары бар. Қазақстанның жылқы өсіретін асылтұқымды шаруашылықтарында жылқының 20-ға жуық қолтұқымдары өсіріледі. Жылқы малын тек көлік ретінде ғана емес, оның дәмді еті, шипалы қымызы үшін де өсіреді. Қымыз халқымыздың кәделі сусыны. Қымыздың 40 жуық түрі бар, уыз қымыз, бал қымыз, бесті қымыз, дөнен қымыз т. б. Қымыздың шипалық қасиетіне шет елдерде көңіл бөле бастаған.

Алтай жылқысы

Жылқының түрлері

Түйе - төрт түліктің төресі.

Түйе сүтқоректілер класының көнтабандылар отрядына жататын күйіс қайыратын жануар. Түйеде мүйізді тұяқтар болмайды. Табаны жалпақ және астыңғы жағы сүйелді, жұмсақ көнмен қапталған. Түйенің кеудесінде, тізесі мен тілерсегінде сүйелді, сірілі, түксіз тықыр жері болады. Түйе шөккен кезде сүйелді жерлері, ыстық құмның әсерін сезбейді. Осыған байланысты түйе ыстық құмда шыдап, шөгіп жата береді. Түйенің дене тұрқы ірі. Оның салмағы 700 - 800 кг., мойыны йір және ұзын. Құрғақ далалы, шөлейтті аймақта тіршілік етуге бейімделген. Сондықтан халық түйені «шөл дала кемесі» деп атайды. Түйенің арғы тегі - жабайы түйелер. Түйе бұдан 4-5 мың жыл бұрын қолға үйретілген. Айыр өркешті түйенің үйретілген жері - Орта Азия, сыңар өркешті түйенің қолға үйретілген жері - Африка өңірі. Түйені қазақ халқы төрт түліктің төресі деп есептеген. Түйенің қалмақ, қазақ, маңғол деген қолтұқымдары бар. Түйе Қазақстанның Маңғыстау, Атырау, Батыс Қазақстан, Ақтөбе, Қызылорда, Жамбыл, Алматы және Шығыс Қазақстанның кейбір аудандарында өсіріледі. Түйе сүтінің майлылығы сйыр сүтінен әлдеқайда жоғары. Оның құрамында адам ағзасына қажетті витаминдер өте көп. Шұбат өкпе, асқазан, ішек ауруларына, радиацияға қарсы әсері анықталған. Шудасы - буын, құяң, бүйрек аурыларына ем.

Нар

Қой шаруашылығы.

Қой сүтқоректілердің жұптұяқтылар отрядының күйіс қайыратындар тобына жатады. Қой бұдан 10-11 мың жыл бұрын қолға үйретілген. Қойдың арғы тегі - жабайы қой «муфлон» және арқар. Қойдың алғашқы қолға үйретілген жері - Жерорта теңізінің маңы, Орта Азия, Оңтүстік Африка. Қой шаруашылығы мал шаруашылығының басты саласы. Қойдан тұрмысқа қажетті жүн, тері, елтірі, тағамдық өнімдер сүт, ет, май алынады. Қойдың қолтұқымдары - еділбай, бағаналы, қарқаралы, биязы жүнді қой арқар-меринос. Әлемдік сұрыптау жетістіктерінің бірі - Қазақстанда шығарылған арқар-меринос қойы. Арқар-меринос қойы өзіміздің Шығыс Қазақстанда өсіріледі.

Ірі қара шаруашылығы

Ірі қараның арғы тегі ертеде Еуразия құрлығының далалы, орманды өңірінде таралған жабайы тур. Ол бұдан 7-10 мың жыл бұрын Жерорта теңізі маңындағы елдерде қолға үйретілген. Көп аулағандықтан жабайы турлар 17 ғасырлардың басында жойылып кеткен. Сиыр сүтқоректілер класының жұптұяқтылар отрядына жататын күдір тұқымдастар өкілі. Қазіргі кезде дүние жүзінде сиырдың 250-ге жуық түрі бар. Ірі қара қолтұқымдары негізінен екі бағытта өсіріледі. Ірі қара қолтұқымдары: Қазақтың ақбас сиыры, Әулиекөл сиыры, Қырдың қызыл сиыры, Алатау сиыры, Қарала, Әулиеата т. б.