Тыныс алу мүшелерінің гигиенасы

Тыныс алудың маңызы.

Тыныс алу мүшелерінің

құрылысы мен қызметі

Сабақтың тақырыбы:

Сабақтың түрі: Білімді меңгерту,

шығармашылық сабағы

Сабақтың мақсаты:

Білімділік: Тыныс алу жүйесінің маңызы, тыныс алу мүшелерінің құрылысы мен қызметі туралы жаңа білім, түсінік беріп, ұғымдар қалыптастыру

Дамытушылық: Оқушылардың ойлау, есте сақтау, біліктіліктерін жетілдіру, пәнге деген қызығушылықтарын арттыру, іздену, шығармашылық қабілеттерін дамыту

Тәрбиелік: Жауапкершілікке, адамгершілікке, салауаттылыққа тәрбиелеу

Сабақтың барысы:

I Ұйымдастыру

II Үй тапсырмасын сұрау

1-кезең: “Көкпар”

2-кезең: “Полиглот”

III Жаңа сабақ

IV Бекіту

“Ойлан, тап!” кезеңі.

“Инсерт” әдісі арқылы

V Бағалау

VI Үйге тапсырма беру

§39 оқу; Баяндама жазу: “Тыныс алу мүшелерінің гигиенасы”

Үй тапсырмасын сұрау

"Көкпар"

1. Қанайналым жүйесі дегеніміз не? Қандай мүшелер жатады?

3. Жүрек неше қуысты, қабырғасы неше қабаттан тұрады?

2. Қантамырлары неше топқа бөлінеді?

5. Қанның қанайналым шеңберімен ағатынын ашқан ағылшын ғалымы?

4. Артерия қабырғаларының ырғақты тербелісі қалай аталады? Қалай білуге болады?

6. Мынау қандай аурудың белгілері: бас ауырады, жүрегі айниды, құлағынан шу кетпейді, тамаққа тәбеті тартпайды, жүректің жиырылуы бірде жиілеп, бірде бәсеңдейді.

"Полиглот"

Ешбір техникамен алмастыруға болмайтын моторлы қызмет атқаратын мүше?

Көптеген ұлпалардың жиынтығынан не құралады? Мысалы бұлшықет және дәнекер ұлпасынан тұратын қанайналым . . . . . . . . .

Жүрек кемістігі (порок) жүрек қақпақшаларының зақымдануынан болатын жұрек-қантамырларның …. ?

Дәнекер ұлпасының сұйық түріне немесе ағзаның ішкі ортасына не жатады?

Жүректің сол жақ қарыншасынан басталып → дене жасушаларына → жүректің оң жақ жүрекшесімен аяқталып, қанды бүкіл денеге таратып, қайтадан жүрекке әкелетін қанайналым шеңбері

Жүректің оң жақ қарыншасынан басталып → өкпеге → жүректің сол жақ жүрекшесімен аяқталатын қанайналым шеңбері

Лейкоциттердің тез көбейіп, қан ағынын толтырып жіберуден пайда болатын, тек қана рентген сәулесі, радиоактивті элементтердің көмегімен емдейтін жүрек-қантамырларының ауруы

Қай қантамыр оттекпен қаныққан? Себебі біз не арқылы тыныс аламыз?

Мүшелер мен ұлпалардан көмірқышқыл газына, зат алмасу өнімдеріне, гормондарға және т. б. қаныққан қанды жүрекке тасымалдайтын қантамыр?

Қандай да болмасын аурудың алдын алу үшін әр адам нені сақтап, ұстану қажет?

Жаңа сабақ

Тыныс алудың маңызы

Тыныс алу мүшелерінің құрылысы

Тыныс алу мүшелерінің қызметі

Тынысалу деп

организм мен сыртқы орта арасындағы оттек түсіп, көмірқышқыл газының шығарылуымен байланысты жүретін газ алмасу процесін айтады.

Ауа тасымалдайтын жол

КӨМЕЙ

КЕҢІРДЕК

2 БРОНХЫ

ОҢ ЖӘНЕ СОЛ

ЖАҚ ӨКПЕ

БРОНХИОЛА

АЛЬВЕОЛА

ЖҰТҚЫНШАҚ

АҢҚА

ТАНАУ

МҰРЫН ҚУЫСЫ

Ауаның жылжуы

Алқым құрылысы

Көмейдің құрылысы

Көмекей (көмей) - мойынның алдыңғы жағында орналасқан іші қуыс шеміршекті мүше. Оның ішкі бетін кілегейлі қабықша астарлап жатады. Қабырғасы 3 сыңар, 3 жұп шеміршектерден түзілген. Шеміршектер бір-бірімен жартылай қозғалмалы байланысқан. Шеміршектердің арасында - 2 дыбыс сіңірлері болады, олар да шеміршекке бекінеді. Дыбыс сіңірлерінің арасындағы кеңістікті дыбыс саңылауы дейді.

Ер адамда көмекейінің орташа ұзындығы 44 мм. Әйелдердің көмекейі кішілеу, дыбыс сіңірлері қысқа болғандықтан, дауысы жіңішке болады, оның орташа ұзындығы 36 мм.

Кеңірдек - көмекейдің жалғасы, іші қуыс түтік пішінді шеміршекті мүше. Ол өңештің алдыңғы жағында орналасады, ұзындығы шамамен 9-12 см, диаметрі 15-18 мм. Кеңірдек 5-інші арқа омыртқасының тұсынан оң және сол жақ өкпеге баратын 2 бронхыға тармақталады. Бронхы (грекше «bronchus» - тыныс алқымы) кеңірдектің жалғасы. Ішкі беті кілегейлі қабықшамен қапталған. Бронхылар өкпеде өте көп тармақтарға бөлінген. Ең жіңішке тармақтары бронхиолдар (грекше «bronchіolі» - кішірею) деп аталады. Бронхиолдардың ұштары шоғырланып, іші ауаға толы өкпе көпіршіктерімен (альвеолалармен) аяқталады. Альвеоланың (латынша «alveolus» - ұяшық, көпіршік, қуыс) диаметрі 0, 2-0, 3 мм, қабырғалары бір қабат эпителий жасушаларынан тұрады. Өкпе көпіршіктерінің сыртын тұтас капилляр қантамырлары торлап жатады.