Негіздік оксидтер Тұз оксидтер

Оксидтердің аталуы бойынша сәйкестікті тап:

H2O

Глинозем

CO2

Гематит

Су

CaO

Кремний IV оксиді

AL2O3

Күкірт газы

Fe2O3

Иіс газы

SO2

Күкіртті газ

SO3

Көмірқышқыл газ

SiO2

Сөндірілмеген әк

Негіздік оксидтер

Су

Қышқыл

дар

Сілті

Тұз

Су

Белсенді металдардың оксидтері

Қышқыл

дық оксид

Негіздік оксид

Тұз

Қышқылдық оксидтер

Су

Негіздік

оксидтер

Қышқыл

Тұз

Су

Сілті

Тұз

Екідайлы оксид

Сілті

Қышкыл

Тұз

Су

Табиғатта

Көптеп таралған оксидтердің бірі - көміртек диоксиді CO2 - вулканды газдардың құрамында кездеседі.

Өсімдіктерге фотосинтез үшін қажетті газ

Атмосферада көмір қышқылы газының үлесі көп емес, 0, 04-0, 03%.

Адам демалғанда ауаға 4% көмір қышқылы газын шығарады.

Өсiмдiк атмосферадан көмiр қышқыл газын фотосинтез арқасында сіңіріп, минералды заттарға айналдырады.

Құрғақ мұз - CO2

Құрғақ мұз су мұзға қарағанда тығыз. Ол суға батады, оны тез салқындатады.

Жанып тұрған жанармайдың жалынына құрғақ мұздың бiрнеше үзiмдерiн лақтырып тез өшiруге болады

Құрғақ мұздың басты қолданылуы - балық, ет, балмұздақ өнiмдердi сақтау және тасымалдау.

Құрғақ мұздың құндылығы бұл ғана емес, көмiр қышқылы газындағы өнiмдер көгерiп кетпейді, шiрiмейдi.

Көміртек оксиді (II) CO

Көмiртектiң (II ) оксидi жануар және балық етін өңдеуде қолданылады, олардың дәмін сол күйінде сақтап, ашық қызыл түс береді.

Металлургиялық өндiрiсте жақсы тотықсыздандырғыш болып келеді. Домна пешiнде кокстың шала жануында түзіледі.

Хром (III) оксиді- Cr2O3 - суда ерімейтін жасыл түсті кристалл.

Cr2O3 сәндiк жасыл шыны және керамика жасауда пигмент ретінде пайдаланады.

Cr2O3 оптикалық бұйымдарды жылтырату, ажарлау үшiн қолданылылады.

Хром оксиді Cr2O3

Кальций (II) оксиді - СаO

Кальций оксиді -негіздік оксид.

Кальций оксиді сумен әрекеттесу барысында құрылыста, қант өндіруде кең пайдаланатын сөндірілген әкті береді.

Кремний (IV) оксиді SiO2

Кварц, шақпас тас, тау хрусталы, аметист, құм- бұның бәрі кремний (IV) оксиді.

Кремний (IV) оксиді SiO2

Кремний диоксидi шыны, керамика өндiрiсiнде, қайрақтар, бетон бұйымдар жасауда, кремний алу үшiн, резеңке өндiрiсiнде толықтырғыш ретінде, отқа төзiмдi кремнезем өндірісінде, хроматографияда қолданылады.

Бериллий оксиді BeO

Бериллий оксидінің басқа оксидтерге қарағанда жылу өткізгіштігі жақсы, сондықтан жоғары жылу өткізгіштік және отқа шыдамды материал қызметін атқарады, сонымен қатар атомдық техникада тиімді баяулатқыш, нейтрондарды көрсеткіш ретінде, уран қышқылымен бірігіп тиімді ядролық отын алуда қолданылады.

Ақсырлар

Мырыш оксиді ZnO - ақ түсті зат, ақ майлы бояуды (мырышты ақсырларды) дайындау үшiн пайдаланады.

Мырышты ақсырлармен кез-келген бет жақтарын, жауын-шашындар әсеріне ұшырайтын жерлерді де бояуға болады.

Осындай бағалы қасиеттер титан (IV) оксидінде - TiO2 бар. Ол да ақ түсті зат және титанды ақсырлар алуда қолданылады.

Формулалары берілген мына оксидтердің: MgO, K2O, SO3, SO2 сумен қосылу реакциясының теңдеулерін жазып, қайсысы сілті, қайсысы қышқыл түзетіндігін түсіндіріңдер.

Төмендегі айналуларды жүзеге асырыңдар.

а) Cu→ CuO→CuCl2→Cu(OH) 2→CuO→Cu

б) P→P2O5→H3PO4→Ca3(PO4) 2

в) C → CO2→ Na2CO3→ CO2→ CaCO3