Лепті сөйлемді тап

Қазақ тілі

Бастауыш сынып мұғалімі

Нүсенова Толқын Мүсілімқызы

Құрмалас сөйлем

Сабақ тақырыбы:

Мақсаты

Психологиялық дайындық

Мақсатымыз - білім алу,

Міндетіміз - еңбектену.

Еңбек етіп жұмыла,

«5» - ке қолды жеткізу.

Абай Құнанбаев

Ғылым таппай мақтанба,

Орын таппай баптанба,

Құмарланып шаттанба

Ойнап босқа күлуге.

Бес нәрседен қашық бол,

Бес нәрсеге асық бол,

Адам болам десеңіз.

Тілеуің, өмірің алдыңда,

Оған қайғы жесеңіз.

Өсек, өтірік, мақтаншақ,

Еріншек, бекер мал шашпақ -

Бес дұшпаның білсеңіз.

Талап, еңбек, терең ой,

Қанағат, рақым ойлап қой -

Бес асыл іс, көнсеңіз.

Үй тапсырмасын тексеру

1. Сөйлем дегеніміз не?

2. Сөйлемнің түрлерін ата.

3. Лепті, хабарлы, сұраулы сөйлемдерге мысал келтір.

«Ойлан, тап!» ойыны

12 - жаттығу.

1. Аузында сөзі тұрмастың бір жерде өзі тұрмас. 2. Сөз асылы - кітапта. 3. Көп сөз - көмір, аз сөз - алтын. 4. Оқуын тапса, білім қонар.

Алтын жерде,

Білім - кітапта.

Тест сұрақтары:

Хабарлы сөйлемді тап.

А) Ертең сабаққа барамын

В) Ертең сабаққа барасың ба

С) Алақай, ертең сабаққа барам

D) Ертең сабаққа барма

Жалаң сөйлемді белгіле:

А) Әди әдемі жазады.

В) Бүгін ол келмеді.

С) Ол оқыды.

D) Ол қызықты кітаптар оқыды.

3. Лепті сөйлемді тап:

А) Сөйлемді жазып шық

В) Пай-пай, мына аттын жорғасын-ай

С) Мақтан қума, керек қу

D) Білім - адамның қанаты

4. Сұраулы сөйлемді анықта:

А) Ол сыныпқа кірді

В) Ол кіріп шықса ғой

С) Иә, кірдім де шықтым

D) Сен сыныпқа кірдің бе

Тест сұрақтары:

Хабарлы сөйлемді тап.

А) Ертең сабаққа барамын

В) Ертең сабаққа барасың ба

С) Алақай, ертең сабаққа барам

D) Ертең сабаққа барма

Жалаң сөйлемді белгіле:

А) Әди әдемі жазады.

В) Бүгін ол келмеді.

С) Ол оқыды.

D) Ол қызықты кітаптар оқыды.

3. Лепті сөйлемді тап:

А) Сөйлемді жазып шық

В) Пай-пай, мына аттын жорғасын-ай

С) Мақтан қума, керек қу

D) Білім - адамның қанаты

4. Сұраулы сөйлемді анықта:

А) Ол сыныпқа кірді

В) Ол кіріп шықса ғой

С) Иә, кірдім де шықтым

D) Сен сыныпқа кірдің бе

Жұмбақты шешу

Өзім сөзден тұрамын,

Аяқталған ойды құрамын.

Құрмалас сөйлем

Жаңа сабақ

«Салыстыр» ойыны

13 - жаттығу.

Қоңырау соғылды.

Ауылдан атам келді.

Әжем жіп иірді.

Қоңырау соғылды да, сабақ басталды.

Ауылдан атам келді де, мені циркке апарды.

Әжем жіп иіріп, одан кеудеше тоқыды.

Бағанның екі жағындағы сөйлемдерді оқып, өзара салыстыр.

Бағанның екі жағындағы сөйлемдердің бір-бірінен өзгешелігі неде деп ойлайсың?

Бағанның екі жағындағы сөйлемдердің әрқайсысында қанша ой берілгенін анықта, олардың тыныс белгілеріне көңіл бөл.

Есте сақтаңдар!

Екі немесе одан да көп жай сөйлемнен құралған сөйлемді құрмалас сөйлем дейміз: Қамажай келіп, мені театрға ертіп кетті.

Дәптермен жұмыс Көрке

Мәтінді көшіріп жаз.

Есіл өзені Астананың оңтүстік-шығыс жағында. Ол Аюлы-Нияз тауынан басталады. Есіл әуелі батысқа қарай ағады, содан кейін солтүстікке қарай бұрылады.

Мәтіндегі сөйлемдердің қайсысы жай сөйлем, қайсысы құрмалас сөйлем екенін айт. Құрмалас сөйлемнің жай сөйлемнен өзгешелігін түсіндір.

Жатқа жазу

Өлеңде неше құрмалас сөйлем бар екенін тап.

Төсегіне күн жатты,

Жердің бетін түн жапты.

Маужырады шың-құздар,

Көзін ашты жұлдыздар.

Орман күңгірт, күңгірт көк,

Құстар қалды жым-жырт боп.

Бергеннен соң түн хабар,

Тәтті ұйқыға кірді олар.

Өлеңнің 1-шумағын жатқа жаз.

‘

Ребусты шешу

“Жалғасын тап” ойыны Көркем жазу

Ол бүгін ерте келіп, . . .

Лезде аспанда бұлт торлап, . . .

Жаз ыстық болса, . . .

Дәптермен жұмыс Көрке

Сөйлемдерді тиісті тыныс белгілерін қойып көшіріп жаз.

Біздің сынып тәртіпті шәкірттері білімді болса ұстаз қуанады туған жерге туың тік туған жердей жер болмас туған елдей ел болмас мен өз елімді сүйемін бірлік болмай тірлік болмайды.

Сөйлемдердің қайсысы жай сөйлем, қайсысы құрмалас сөйлем екенін айт.

Жазған кезде құрмалас сөйлемнің құрамындағы жай сөйлемдердің арасына қандай тыныс белгісін қойдың?

Жұптық жұмыс

19 - жаттығудың орындалуын тексеру.

Біздің сынып тәртіпті, шәкірттері білімді болса, ұстаз қуанады. Туған жерге туың тік. Туған жердей жер болмас, туған елдей ел болмас. Мен өз елімді сүйемін. Бірлік болмай, тірлік болмайды.