Қазақстан Республикасының мемлекеттік бюджеті: кірістер мен шығыстар, құрылым және басқару қағидалары

Скачать

Бюджеттің кірістері мен шығыстары

Бюджет кірістерінің түсінігі мен жалпы ұғымы

2. Мемлекеттік заемдарды құқықтық реттеу

3. Бюджет шығыстарының жалпы ұғымы

Жоспары

Бюджет жүйесі

 Бюджет жүйесі - экономикалық қатынастар мен заңдық нормаларға негізделген түрлі денгейдегі бюджеттердің жиынтығы, сондай-ақ оларды әзірлеу, қарау, бекіту, атқару және атқарылуын бақылау үдерісі.

 Бюджет жүйесінің бірлігі бірыңғай заң шығарушылық негіз, бюджеттік құжаттама нысаны, бірыңғай бюджеттік сыныптаманы қолдану, бюджеттердің төменгі деңгейінен келесі деңгейіне қажетті статистикалық және бюджеттік ақпарат беру, бірыңғай ақша жүйесі арқылы қамтамасыз етіледі.

Бюджеттің кірісі мен шығысы дегеніміз не?

Мемлекеттік бюджеттің "кірісінің" ең қомақты бөлігі салықтық түсімдерден, ал қалғаны басқа түсімдерден, капиталды айналымға қосудан түсетін табыстардан және гранттар мен өтемдерден құралады. Бюджеттің шығысы кіріс бөлігінің және бюджет тапшылығының деңгейіне, оның орындалуына қарай реттеледі. Бюджет бойынша шығыстың кірістен асып түсуі бюджет тапшылығын туындатады, ал оның көлемі жалпы ішкі өнімге не ұлттық валютаға шағып көрсетіледі. Бюджет тапшылығын қаржыландыру (жою) көздеріне мемлекеттік құнды қағаздарды сатудан түскен табыстар, ішкі және сыртқы капитал нарығынан алынған қарыздар, Ұлттық банктің кредиттері жатады.

Бюджеттің пайда болуы мемлекеттің дамуы мен оның қаржы ресурстарына деген сұранысының артуымен тікелей байланысты. Орталықтандырылған ақша қорының құралуы және жұмсалуы бюджеттің кірісі мен шығысының ыңғайласа жұмыс істеуі арқылы жүзеге асады. Мемлекетке қажетті ақша қаражаттарын "кіріс" жинақтаса, жалпы мемлекеттік қажеттіліктерге орталықтандырылған қордан бөлінетін қаржы "шығыс" болады.

Бюджет құрылысы

Бюджет құрылысы - бұл бюджет жүйесін құрудың қағидаттары, оның буындарының өзара байланысының ұйымдық нысандары.

Бюджет жүйесінің құрамы елдің ұлттық-мемлекеттік құрылымымен анықталады.

Мемлекет құрылымы

Федеративтік мемлекеттерде Унитарлы мемлекеттерде екі бюджет жүйесі үш буыннан буынды бюджет жүйесі тұрады: қолданылады:

мемлекеттік бюджет немесе федералдық бюджет немесе мемлекеттің орталық бюджеті;

федерация мүшелерінің бюджеті;

жергілікті бюджет.

орталық (республикалық) бюджет;

жергілікті бюджеттер

Мемлекеттік бюджет

Мемлекеттік бюджет - мемлекеттің орталықтандырылған ақша қорын жасау және оны ұдайы өндіріспен қоғамдық қажеттіліктерді қанағаттандыру үшін пайдалану жолымен қоғамдық өнімнің құнын бөлу және қайта бөлу процесінде мемлекет пен қоғам арасында пайда болған экономикалық қатынастарды білдіреді. Қаржылық қатынастардың жиынтығы мемлекеттік бюджеттің мәнін құрайды.

Мемлекеттік бюджет - жеке бөлініс саласы түрінде әрекет етеді. Өйткені оның дамуы орталықтандырылған ресурстарды қажет етеді.

Қаржылық қорлардың орталануы қорлардың үздіксіз айналымын қамтамасыз ету үшін қажет.

Мемлекеттік бюджеттің пайда болуы - мемлекеттің нақтылы, объективті қажеттіліктеріне тікелей байланысты.

Мемлекеттік бюджет - ерекше экономикалық нысан. Ол халық шаруашылықтарының жеке салалары арасында пайда болған құнды бөледі және қайта бөледі.

Қазақстанның бюджет жүйесі

Қазақстан Республикасындағы

бюджеттер

Республикалық бюджет

Облыстық бюджет

Республикалық маңызы бар қала

Астана бюджеті

Ауданның бюджеті

Мемлекеттік төтенше бюджет

Қазақстан Республикасында төтенше немесе соғыс жағдайында төтенше мемлекеттік бюджет әзірленуі, бектілуі және атқарылуы мүмкін.

Мемлекеттік төтенше бюджет республикалық және жергілікті бюджеттер негізінде қалыптастырылады және Қазақстан Республикасында төтенше немесе соғыс жағдайларында енгізіледі және осы мерзім ішінде қолданыста болады.

Мемлекеттік төтенше бюджеттің қабылданғаны туралы Қазақстан Республикасынын, Парламенті дереу хабардар етіледі. Мемлекеттік төтенше бюджеттің қолданылу уақытында республикалық бюджет туралы заңның және барлық жергілікті органдардың бюджеттері туралы мәслихаттар шешімдерінің қолданылуы тоқтатыла тұрады. Мемлекеттік төтенше бюджеттің қолданылуы тоқтатылысымен Республикалық және жергілікті бюджеттерді нақтылау жүргізіледі. Қазақстанның бюджет жүйесінің буыны ретіндегі Қазақстан Республикасының Ұлттық

қоры оқулықтың 16 тарауында қаралған.

2016 ЖЫЛҒЫ ҰЛТТЫҚ ҚОР ТҮСІМДЕРІНІҢ АТҚАРЫЛУЫ

Ұлттық қорға түсетін түсімдер 2015 жылмен салыстырғанда 8 есе төмендеген (10, 8 трлн. теңге)

ОРТАЛЫҚ МЕМЛЕКЕТТІК ОРГАНДАРДЫҢ РЕСПУБЛИКАЛЫҚ БЮДЖЕТ ҚАРАЖАТЫН ПАЙДАЛАНУЫ

республикалық бюджет қаражатының игерілмеуі

Үкіметтің шешімі бойынша толық пайдалануға рұқсат берілген, пайдаланылмаған (толық пайдаланылмаған) нысаналы даму трансферттерін және 2017 жылы толық пайдалануға рұқсат берілмегендерді, сондай-ақ мақсатсыз пайдаланылған нысаналы трансферттерді қайтару

пайдаланылмаған бюджеттік кредиттердің сомасы

2016 жылы республикалық бюджет қаражатын пайдалану кезінде жіберілген мемлекеттік аудит органдары анықтаған бұзушылықтар

жарғылық капиталдарын қалыптастыру мен ұлғайтуға және мемлекеттік тапсырманы орындау үшін квазимемлекеттік секторға 2016 жылы бөлінген қаражаттың қалдықтары

36 млрд. теңге

267, 9 млрд. теңге тиімсіз пайдаланылған

1, 6 млрд. теңге

14, 5 млрд. теңге

189, 8 млрд. теңге

26 млрд. теңге

ЕСЕП КОМИТЕТІНІҢ ӨҢІРЛЕРДЕГІ РЕСПУБЛИКАЛЫҚ БЮДЖЕТ ҚАРАЖАТЫНЫҢ АТҚАРЫЛУЫ ТУРАЛЫ ТҰЖЫРЫМДАРЫ

Өңірлер бөлінісінде бір мемлекеттік қызмет алушыға есептелген бюджеттік қамтамасыз етілу нормативтері жоқ

Өз салық әлеуетін дамытуын ынталандыруды төмендете отырып, донор-өңірлерге бөлінген нысаналы трансферттер көлемдері оларды алып қоюлар көлемдерінен артық

Жергілікті атқарушы органдардың Үкімет алдындағы борыштық міндеттемелерінің өсуі, соған сәйкес жергілікті бюджет тапшылығының артуы байқалады

Бөлінген және игерілген қаражат туралы ақпараттың жеткіліксіз ашықтығы мен толықтығы анықталды

Ағымдағы нысаналы трансферттер бойынша нәтижелер туралы келісімдердің болмауынан орталық мемлекеттік органдар тарапынан бақылау төмендеген

Бюджет кодексі

2009 жылы қолданысқа енгізілген Бюджеттік кодекстің жаңа нұскасы бюджет жүйесін жаңғыртуга мүмкіндікберді

Жаңа Бюджет кодексінің нормалары бюджеттік қаражаттар мен мемлекет активтердін пайдалану тиімділігін артыруға мүмкіндік туғызуға жетелейді.

Бюджеттік заңнама бюджеттік, бюджетаралық қатынастар, бюджет жүйесінің жұмыс істеуінің, бюджеттік

қаражаттардың құралуы мен

• Іс жүргізу
• Автоматтандыру, Техника
• Алғашқы әскери дайындық
• Астрономия
• Ауыл шаруашылығы
• Банк ісі
• Бизнесті бағалау
• Биология
• Бухгалтерлік іс
• Валеология
• Ветеринария
• География
• Геология, Геофизика, Геодезия
• Дін
• Ет, сүт, шарап өнімдері
• Жалпы тарих
• Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
• Журналистика
• Информатика
• Кеден ісі
• Маркетинг
• Математика, Геометрия
• Медицина
• Мемлекеттік басқару
• Менеджмент
• Мұнай, Газ
• Мұрағат ісі
• Мәдениеттану
• ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
• Педагогика
• Полиграфия
• Психология
• Салық
• Саясаттану
• Сақтандыру
• Сертификаттау, стандарттау
• Социология, Демография
• Спорт
• Статистика
• Тілтану, Филология
• Тарихи тұлғалар
• Тау-кен ісі
• Транспорт
• Туризм
• Физика
• Философия
• Халықаралық қатынастар
• Химия
• Экология, Қоршаған ортаны қорғау
• Экономика
• Экономикалық география
• Электротехника
• Қазақстан тарихы
• Қаржы
• Құрылыс
• Құқық, Криминалистика
• Әдебиет
• Өнер, музыка
• Өнеркәсіп, Өндіріс