Бюджеттің кірістері мен шығыстары

Презентация қосу

Бюджеттің
кірістері мен
шығыстары
Жоспар
ы
1. Бюджет кірістерінің түсінігі мен
жалпы ұғымы
2. Мемлекеттік заемдарды құқықтық
реттеу
3. Бюджет шығыстарының жалпы
ұғымы
Бюджет жүйесі
Бюджет жүйесі - экономикалық қатынастар мен заңдық
нормаларға негізделген түрлі денгейдегі бюджеттердің
жиынтығы, сондай-ақ оларды әзірлеу, қарау, бекіту,
атқару және атқарылуын бақылау үдерісі.

Бюджет жүйесінің бірлігі бірыңғай заң шығарушылық
негіз, бюджеттік құжаттама нысаны, бірыңғай бюджеттік
сыныптаманы қолдану, бюджеттердің төменгі деңгейінен
келесі деңгейіне қажетті статистикалық және бюджеттік
ақпарат беру, бірыңғай ақша жүйесі арқылы қамтамасыз
етіледі.
Бюджеттің кірісі мен шығысы дегеніміз
не? Бюджеттің пайда болуы мемлекеттің дамуы мен оның қаржы
ресурстарына деген сұранысының артуымен тікелей
байланысты. Орталықтандырылған ақша қорының
құралуы және жұмсалуы бюджеттің кірісі мен
шығысының ыңғайласа жұмыс істеуі арқылы жүзеге
асады. Мемлекетке қажетті ақша
қаражаттарын "кіріс" жинақтаса, жалпы мемлекеттік
қажеттіліктерге орталықтандырылған қордан бөлінетін
қаржы "шығыс" болады.
Мемлекеттік бюджеттің "кірісінің" ең қомақты бөлігі салықтық түсімдерден, ал
қалғаны басқа түсімдерден, капиталды айналымға қосудан түсетін
табыстардан және гранттар мен өтемдерден құралады. Бюджетті ң шы ғысы
кіріс бөлігінің және бюджет тапшылығының деңгейіне, оны ң орындалуына
қарай реттеледі. Бюджет бойынша шығыстың кірістен асып т үсуі бюджет
тапшылығын туындатады, ал оның көлемі жалпы ішкі өнімге не ұлтты қ
валютаға шағып көрсетіледі. Бюджет тапшылығын қаржыландыру (жою)
көздеріне мемлекеттік құнды қағаздарды сатудан түскен табыстар, ішкі ж әне
сыртқы капитал нарығынан алынған қарыздар, Ұлттық банктің кредиттері
жатады.
Бюджет
құрылысы
Бюджет құрылысы - бұл бюджет жүйесін құрудың қағидаттары,
оның буындарының өзара байланысының ұйымдық нысандары.
Бюджет жүйесінің құрамы елдің ұлттық-мемлекеттік құрылымымен
анықталады.
Мемлекет құрылымы
Федеративтік мемлекеттерде Унитарлы мемлекеттерде екі
бюджет жүйесі үш буыннан буынды бюджет жүйесі
тұрады: қолданылады:
•мемлекеттік бюджет немесе •орталық (республикалық)
федералдық бюджет немесе бюджет;
мемлекеттің орталық бюджеті; •жергілікті бюджеттер
•федерация мүшелерінің бюджеті;
•жергілікті бюджет.
Мемлекеттік
бюджет
Мемлекеттік бюджет – мемлекеттің орталықтандырылған ақша
қорын жасау және оны ұдайы өндіріспен қоғамдық қажеттіліктерді
қанағаттандыру үшін пайдалану жолымен қоғамдық өнімнің құнын
бөлу және қайта бөлу процесінде мемлекет пен қоғам арасында
пайда болған экономикалық қатынастарды білдіреді. Қаржылық
қатынастардың жиынтығы мемлекеттік бюджеттің мәнін құрайды.

Мемлекеттік бюджеттің пайда Қаржылық қорлардың
болуы – мемлекеттің нақтылы, орталануы қорлардың
объективті қажеттіліктеріне үздіксіз айналымын
тікелей байланысты. қамтамасыз ету үшін қажет.

Мемлекеттік бюджет – ерекше Мемлекеттік бюджет – жеке
экономикалық нысан. Ол халық бөлініс саласы түрінде
шаруашылықтарының жеке әрекет етеді. Өйткені оның
салалары арасында пайда болған дамуы орталықтандырылған
құнды бөледі және қайта ресурстарды қажет етеді.
бөледі.
Қазақстанның бюджет
жүйесі
Қазақстан Республикасындағы
бюджеттер

Республикалы Астана
қ бюджет бюджет
і
Облысты Ауданны
қ ң
бюджет Республикалы бюджеті
қ маңызы бар
қала
Мемлекеттік төтенше
бюджет
Қазақстан Республикасында төтенше немесе соғыс жағдайында төтенше
мемлекеттік бюджет әзірленуі, бектілуі және атқарылуы мүмкін.
Мемлекеттік төтенше бюджет республикалық және жергілікті
бюджеттер негізінде қалыптастырылады және Қазақстан Республикасында
төтенше немесе соғыс жағдайларында енгізіледі және осы мерзім ішінде
қолданыста болады.
Мемлекеттік төтенше бюджеттің қабылданғаны туралы Қазақстан
Республикасынын, Парламенті дереу хабардар етіледі. Мемлекеттік
төтенше бюджеттің қолданылу уақытында республикалық бюджет туралы
заңның және барлық жергілікті органдардың бюджеттері туралы
мәслихаттар шешімдерінің қолданылуы тоқтатыла тұрады. Мемлекеттік
төтенше бюджеттің қолданылуы тоқтатылысымен Республикалық және
жергілікті бюджеттерді нақтылау жүргізіледі. Қазақстанның бюджет
жүйесінің буыны ретіндегі Қазақстан Республикасының Ұлттық
қоры оқулықтың 16 тарауында қаралған.
2016 ЖЫЛҒЫ ҰЛТТЫҚ ҚОР ТҮСІМДЕРІНІҢ АТҚАРЫЛУЫ
Ұлттық қорға
Ұлттық қорға түсетін
түсетін түсімдер
түсімдер
2015 жылмен
2015 жылмен салыстырғанда
салыстырғанда 88
есе төмендеген
есе төмендеген (10,8
(10,8 трлн.
трлн. теңге)
теңге)
ОРТАЛЫҚ МЕМЛЕКЕТТІК ОРГАНДАРДЫҢ
РЕСПУБЛИКАЛЫҚ БЮДЖЕТ ҚАРАЖАТЫН ПАЙДАЛАНУЫ
267,9 млрд. теңге тиімсіз
пайдаланылған

36 млрд. теңге республикалық бюджет қаражатының игерілмеуі

Үкіметтің шешімі бойынша толық пайдалануға рұқсат берілген,
пайдаланылмаған (толық пайдаланылмаған) нысаналы даму
14,5 млрд. теңге трансферттерін және 2017 жылы толық пайдалануға рұқсат
берілмегендерді, сондай-ақ мақсатсыз пайдаланылған нысаналы
трансферттерді қайтару
пайдаланылмаған бюджеттік кредиттердің сомасы
1,6 млрд. теңге

2016 жылы республикалық бюджет қаражатын пайдалану кезінде
жіберілген мемлекеттік аудит органдары анықтаған бұзушылықтар
189,8 млрд. теңге
жарғылық капиталдарын қалыптастыру мен ұлғайтуға және
мемлекеттік тапсырманы орындау үшін квазимемлекеттік секторға
26 млрд. теңге 2016 жылы бөлінген қаражаттың қалдықтары
ЕСЕП КОМИТЕТІНІҢ ӨҢІРЛЕРДЕГІ РЕСПУБЛИКАЛЫҚ
БЮДЖЕТ ҚАРАЖАТЫНЫҢ АТҚАРЫЛУЫ ТУРАЛЫ
ТҰЖЫРЫМДАРЫ

Өз салық әлеуетін
дамытуын Жергілікті атқарушы
Өңірлер бөлінісінде бір ынталандыруды органдардың Үкімет
мемлекеттік қызмет төмендете отырып, алдындағы борыштық
алушыға есептелген донор-өңірлерге бөлінген міндеттемелерінің өсуі,
бюджеттік қамтамасыз нысаналы трансферттер соған сәйкес жергілікті
етілу нормативтері жоқ көлемдері оларды алып бюджет тапшылығының
қоюлар көлемдерінен артуы байқалады
артық

Ағымдағы нысаналы
трансферттер бойынша
Бөлінген және игерілген
нәтижелер туралы
қаражат туралы
келісімдердің
ақпараттың жеткіліксіз
болмауынан орталық
ашықтығы мен
мемлекеттік органдар
толықтығы анықталды
тарапынан бақылау
төмендеген
Бюджет
кодексі
2009 жылы қолданысқа енгізілген Бюджеттік кодекстің жаңа нұскасы
бюджет жүйесін жаңғыртуга мүмкіндікберді
Жаңа Бюджет кодексінің нормалары бюджеттік қаражаттар мен мемлекет
активтердін пайдалану тиімділігін артыруға мүмкіндік туғызуға жетелейді.

Бюджеттік заңнама бюджеттік, бюджетаралық қатынастар, бюджет
жүйесінің жұмыс істеуінің, бюджеттік қаражаттардың құралуы мен
пайдаланылуының негізгі қағидаттары мен механизмдерін, сонымен бірге
Қазақстан Республикасы Ұлттық қорының қалыптасуы мен
пайдаланылуын белгілейді. . Бюджет жүйесінің жұмыс істеуі бюджеттердің
әртүрлі деңгейлерінің өзара байланысына негізделеді және оларды
жоспарлау, әзірлеу, қарау, бекіту, атқару, бақылау тәртібімен, сондай-ақ
республикалық және жергілікті бюджеттердің атқарылуы туралы есеппен
қамтамасыз етіледі.
Республикада бюджеттік
процесті ұйымдастыру
келесі принциптерге
негізделеді:
•Т ұ т а с т ы қ - о н ы ң м а ң ы н д а б і р ы ң ғ а й қ ұ қ ы қ т ы қ б а з а , б ю д -
ж е т т і к ж і к т елу, б ю д ж е т т і к пен с т а т и с т и к а л ы қ
а қ п а р а т қ а қ а ж е т т і б ю д ж е т т і к к ұ ж а т т а р ф о рм а л а р ы н ы ң
б і рлі г і ж ә н е а қ ш а ж ү й е с і н і ң б і рлі г і ;
•Д е р б е с т і к - о н ы ң м а ң ы н д а б ю д ж е т т і к п р о ц е с ке ә р б і р
қ а т ы с у ш ы өз ә р е кет і н өз е р к і ү й ы м д а с т ы р а д ы ж ә н е сол
ә р е кет к і р і с т е р д і ң ө з д і к қ а й н а р к ө з д е р і б а р л ы ғ ы м е н ж ә н е
ола р д ы п а й д а л а н у б а ғ ы т т а р ы н а н ы қ т а й т ы н қ ү қ ы қ п е н
қамт амас ыз етуіне;
•Т е ң г е р у ш і л і к - о н ы ң м а ң ы н д а б а рлы қ б ю д ж е т т е р д і ң к і р і с -
т е р і ме н ш ы ғ ы с т а р ы а р а с ы н д а ғ ы а р а қ а т ы н с т а р д ы д ү р ы с
тағайындалуына.
Қорытынд
ы
Мемлекеттік бюджет мемлекеттің негізгі қаржы
жоспары, қаржы құралдарының аккумуляцияның
негізгі құралы болып, саяси өкіметке өзінің
биліктік құзіретін орындауға мүмкіндік беріп,
мемлекет қолына нақты саяси және
экономикалық билікті береді.
Бюджет өзінің ішіне барлық негізгі қаржылық
категорияларды қосып, әрбір мемлекеттің қаржы
жүйесінің алдыңғы қатарлы саласы болып,
қоғамда маңызды экономикалық рөлмен өатар
саяси рөлді алады.

Ұқсас жұмыстар

Мемлекеттің қаржысы

Республикасының мемлекеттік құрылымы

Республикалық бюджеттің экономикалық мазмұны

Мемлекеттік бюджет

Салықтар ұғымы мен әлеуметтік-экономикалық мәні

Экономиканы бюджеттік реттеу

Негізгі макроэкономикалық тепе-теңдіктер

МЕМЛЕКЕТТІК БЮДЖЕТ ЖӘНЕ БЮДЖЕТТЕН ТЫС ҚОРЛАР

ЭКОНОМИКАНЫ МЕМЛЕКЕТТІК ҚАРЖЫЛЫҚ РЕТТЕУ

Қазақстан Республикасындағы бюджет жүйесі және оның экономикалық мәні

Пәндер