Азаматтық құқық қағидаттары

Азаматтық құқық

Еліміздің төл Конститутция Қазақстан Республикасының құқықтық мемлекет деп жариалаған. Құқықтық мемлекет құру үшін қоғамның құқықтық мәдениеті болу керек.

Құқықтық мәдениеттің басты элементтері құқықтық сауаттылық пен азаматтардың заңды сыйлап, оны орындауы болып табылады. Құқықтық мемлекет құру жас жеткіншектерден басталады, өйткені болашақ қоғам ұрпақ қолында.

Жоспары

Азаматтық құқық түсінігі, оның қайнар көздері мен қағидаттары

Азаматтық қатынастарға қатысушылар

Меншік құқығына ие болу және оның тоқтатылуы

Міндеттемелер мен шарт түсінігі және оның түрлері.

Азаматтық құқықтағы жауапкершілік

Азаматтық құқық

Құқық салаларының бірі

Құқықтық нормалардың

жиынтығы

Азаматтық-құқықтық

қатынастарды реттейді

Жалпы бөлім

Ерекше бөлім

Азаматтық құқықтың

қайнар көздері

ҚР

Азаматтық

Кодексі

Азаматтық құқық

қағидаттары

Азаматтардың құқықтарын

қорғау

Жеке меншікке

қол сұғылмауы

Шарт жасасу

еркіндігі

Біреудің жеке

өміріне араласпау

Азаматтық - құқықтық қатынасы

субъектілерінің теңдігі

Азаматтық құқық қатынастары

Жеке тұлғалар

Заңды тұлғалар

(ҚР Азаматтық кодексі

12 - бап)

(ҚР Азаматтық кодексі

33 - бап)

Меншік құқығына ие болу және оның тоқтатылуы

Қазақстан Республикасының Азаматтық кодекснің 6-бабы:

ҚР-да Мемлекеттік меншік пен жеке меншік танылады және бірден қорғалады.

Меншік міндет жүктейді, оны пайдалану сонымен қатар қоғам игілігіне де қызмет етуіне тиіс. Меншік субъектілері мен объектілері, меншік иелерінің өз құқықтарын жүзеге асыру көлемі мен шектері, оларды қорғау кепілдіктері заңмен белгіленеді.

Жер және оның қойнауы, су көздері, өсімдіктер мен жануарлар дүниесі басқа да табиғи ресурстар мемлекет меншігінде болады. Жер, сондай-ақ, заңда белгіленген негіздерде, шарттар мен шектерде жеке меншікте де болуы мүмкін.

Меншік құқығына ие болудың туынды тәсілдері

шарт жасасу

мұраға қалу

реквизиция

тәркілеу

қожасыз қалған

мәдени және тарихи

құндылықтарды

сатып алу

Міндеттемелер мен шарт түсінігі және оның түрлері.

Міндеттемелер - азаматтық құқықта барынша мол алуан түрлі көзделген шарттар негізінде пайда болған құқықтық қатынастар.

Міндеттемеге қатысатын өкілдер

Борышкер

Несие беруші

Белгілі бір іс-әрекетті жүзеге асырушы

Пайдасына іс-әрект жүзеге асырылатын адам

Азаматтық кодекстің 722-бабы 1-тармағының 3-бөлімі: Қарызға берілген ақша несие берушіге отыз күн ішінде қайтарылуы тиіс.

Міндеттемелер түрлері

Міндеттемелер

Үлестік

Ортақ (бірлескен)

Ақшалай

Екі немесе бірнеше адамның азаматтық құқықтар мен міндеттерді белгілеу, өзгерту немесе тоқтату туралы келісімдері шарт деп танылады.

Басты ерекшеліктері: бұл арқылы әр жақ құқықтар мен міндеттердің қандай көлемін белгілегенін, өзгерткенін анықтайды. Сонымен қатар қандай құқықтар мен міндеттер тоқтатылуы тиіс екеніне көз жеткізеді.

Шарт

Ауызша

Жазбаша

Шарт еркіндігі дегеніміз - тұлғалардың өз еркін білдіруі.

Азаматтық кодекстің 380-бабы: адамдар заңнамада көзделген және заңнамада көзделмеген шарттарды жасаса алады.

Азаматтық кодекстің 382-бабы: шарт жағдайы тараптардың еркі бойынша белгіленеді.

Азаматтық кодекстің 383-бабы: шарт мазмұны заңнаманың міндетті талаптарына қайшы келмеуі тиіс.

Шарттардың негізгі түрлері

Шарт түрлері

Жария шарт

Қосылу шарты

Тұтынушылық шарт

Шартты әрқашан кәсіпкер жасайды

Шартты тараптар бір стандартты түрде белгілейді

Екі тараптың да қатысуымен жасалады

Азаматтық құқықтағы жауапкершілік.

Мазмұны:

Мүліктік залал үшін жауапкершілік.

Азаматтық құқық бұзушылық үшін кәмелетке толмағандардың жауапкершілігі.

Өмірге және денсаулыққа келтірілген зиянның орнын толтыру.

Мүліктік залал үшін жауапкершілік.

Құқық бұзушылық үшін құқықта жауапкершілік көзделген. Азаматтық құқықта көзделген жауапкершілік азаматтық-құқықтық жауапкершілік деп аталады. Ол нақты субъектінің құқықғы бұзылғанда ғана қолданады. Ол үшін құқықтың бұзылуы, сезілуі, байқалуы немесе нақты залалы болуы тиіс.

Көп жағдайда шарттын бұзылуы азаматтық-құқықтық жауапкершілікті қолдануға себеп болады. Оның бұзылу салдарынан мүліктік залал келеді. Құқық бұзушы қандайда бір әрекеттерді жасағаны үшін кінәлі болуға тиыс. Белгілі бір адамға тиісті заттардың (мүліктің) жоғалуы немесе зақымдануы да мүліктік залал деп түсіндіріледі.

Жауапкершілік шарасы ретінде айып төлеттіру қолданылуы ықтимал.

Азаматтық құқық бұзушылық үшін кәмелетке толмағандардың жауапкершілігі

Субъектілер арасында шарттық қатынастар болмаған жағдайда кең тараған міндеттемелердің пайда болу негізі- зиян келтіру. Зиян келтіру азаматтық құқық бұзушылық жасаумен бірдей. “Қажетті қорғаныс” “өте қажеттілік” жағдайында зиян келтіру айрықша жағдай ретінде есепке алынбайды. Бұл жағдайларды - “зиян келтіруші заң бойынша зиян келтіркге өкілетті” деп атайды.

Кәмелетке толмағандар жасаған құқық бұзушылықтар үшін жауапкершілік жағдайлардың ерекшеліктері- олар әр кезде сол істеген істері үшін жауап беру үшін қабілетті емес, сондықтан 14 жасқа дейінгі кәмелетке толмағандар өздерінің әрекеттерінен болған зияны үшін өз бетінше жауап бермейді. Олардың әрекеттері үшін ата- аналары, қамқоршылары жауап беруі мүмкін. Он төрт жастан бастап, он сегіз жасқа дейінгі кәмелетке толмағандар өздерінің әрекеттерінен келтірілген зиян үшін өз беттерінше жауап береді.

Кәмелетке толмаған адам келтірілген зиянның орның толтырғаннан кейін өздері төлеген соманы қайта талап етуге құқылы емес.