Ұлттық ою-өрнектер: түрлері, мағыналары және қолданылуы

Скачать

Сабақтың тақырыбы: Ұлттық ою - өрнектермен танысу. Сабақтың мақсаты: Ою-өрнектер туралы түсінік беру, жұмыстың орындалу тәсілін, жапсырмалау тәсілін үйрету. Оқушыларға теориялық білім бере отырып, өнерге деген құштарлығын, шығармашылық қабілетін, көркемдік шеберлігін, дүниетанымын дамыту, ұқыптылыққа, іскерлікке, үнемділікке, талғампаздыққа тәрбиелеу.

Өлең тыңдау

Өлең не жайында?

1. Оюдың қандай түрлерін білесіңдер?

2. Ою қандай бұйымдарға салынады?

Ою-өрнектердің түрлері

Сыңар мүйіз - кең тараған ою - өрнек үлгісінің бірі. «Қошқар мүйіздің» тек бір жақ сыңарын ғана бейнелейді. Сырмақ, текемет, киім-кешектердің жиегіне істетіледі.

Қошқар мүйіз - қазақ оюының ең көне түрі. Сырмақ, текемет, алаша, клем, киіз былғары, сүйек, ағаш, зергерлік бұйымдарының бәрінде кездеседі.

Түйе табан - түйенің басқан ізіндегі қос табаны сияқты дөңгеленіп келетін, S әріпі тәрізді күрделі өрнек. «Табақша өрнек» деп те аталады.

Жан-жануарлар тектес ою-өрнек

Қос қанатты - құстың қос қанатын кең жайып ұшқан бейнесіне ұқсайтын өрнек.

Гүл (жауқазын) - барлық гүлдің бірбеткей бейнесін бейнелейтін өрнек.

Көбелек - қанатын еркін жайып, көсіле ұшқан гүлді көбелектің үлгісіндегі өрнек. Шай дорбаға, аяққаптарға істетіледі.

Өсімдік тектес ою-өрнек

Ғарыштық ою - өрнектер

Жұлдыз - аспандағы жыпырлаған жұлдыздардың натуралы қалпын бейнелейтін және бес жұлдыздың бейнесіне ұқсайтын өрнек.

Геометриялық ою - өрнектер

Ботакөз - сыртқы пішіні ботаның көзіне ұқсап келетін ромбы тәріздес өрнек

Қарға тұяқ - қарғаның басқан ізінің үлгісіне ұқсатылып жасалған өрнек. Алаша, кілем тоқуда пайдаланылады

Тұмарша - үшбұрыш үлгілес болып келетін өрнек. Бұйымдардың жиектерін, ортасын көмкеруде кездеседі.

Әр ою - өрнектің астарында мағына болады. Мысалы: «қошқар мүйіз» оюы молшылықты меңзейді, «ағаш» оюы ынтымақ бірлікті, «ирек» оюы адамның өмір жолы, судың белгісі, «шеңбер» оюы жарық өмір жолы дегенді білдіреді.

Галереяға саяхат

Қыздардың тақиялары

Ер кісілердің тақиялары.

Қауіпсіздік ережесі

Қайшы, ине, үтікпен жұмыс істеу кезінде:

Қайшыны біреуге бергенде сап жағын қаратып беру керек.

Инені арнайы жастықшаларға немесе қорапшада сақтау керек.

Инені ауызға салмау керек.

Үтікпен жұмыс істегенде оның білік бауының қызған табанға тимеуін қадағалау керек.

Ыстық үтікті саусақпен тексеруге болмайды.

Практикалық жұмыс

Үй тапсырмасы

Орыс, қырғыз, қазақ 3 ұлт өкілдерінің ұлттық киімдеріне салынған ою-өрнектерін салыстыру. Қандай ұқсастығы, қандай айырмашылықтары бар және көбінесе қандай ою-өрнек түрлерін пайдаланады?.

• Іс жүргізу
• Автоматтандыру, Техника
• Алғашқы әскери дайындық
• Астрономия
• Ауыл шаруашылығы
• Банк ісі
• Бизнесті бағалау
• Биология
• Бухгалтерлік іс
• Валеология
• Ветеринария
• География
• Геология, Геофизика, Геодезия
• Дін
• Ет, сүт, шарап өнімдері
• Жалпы тарих
• Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
• Журналистика
• Информатика
• Кеден ісі
• Маркетинг
• Математика, Геометрия
• Медицина
• Мемлекеттік басқару
• Менеджмент
• Мұнай, Газ
• Мұрағат ісі
• Мәдениеттану
• ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
• Педагогика
• Полиграфия
• Психология
• Салық
• Саясаттану
• Сақтандыру
• Сертификаттау, стандарттау
• Социология, Демография
• Спорт
• Статистика
• Тілтану, Филология
• Тарихи тұлғалар
• Тау-кен ісі
• Транспорт
• Туризм
• Физика
• Философия
• Халықаралық қатынастар
• Химия
• Экология, Қоршаған ортаны қорғау
• Экономика
• Экономикалық география
• Электротехника
• Қазақстан тарихы
• Қаржы
• Құрылыс
• Құқық, Криминалистика
• Әдебиет
• Өнер, музыка
• Өнеркәсіп, Өндіріс