Қалмақ хандығының күшеюі

Ойыл қазақ орта мектебі Қазақ-қалмақ қатынастары

8 класс

Тарих пәнінің мұғалімі:

Самаликова Ж.

Сабақ тақырыбы: Қазақ-қалмақ қатынастары

Мақсаты: Қазақ-қалмақ қатынастары мәліме беру.

Білімділігі: Еділдің төменгі бөлігіндегі Қалмақ хандығының күшеюі, олардың қазақ халқымен байланысы жене “Шаңды жорық” оқиғасы туралы баяндау.

Дамытушылығы: Жоңғар шапқыншылығынан кейінгі қазақ-қалмақ қатынастары туралы білімдерін дамытып, тірек-сызбалар арқылы жұмыс жасауға дағдаландыру.

Тәрбиелігі: “Шаңды жорық” оқиғасының қазақ халқының тарихында алатын орнымен таныстырып, оқушыларды отаншылдыққа, ауызбіршілікке, ынтымақтастыққа, өзара келісімге және патриоттыққа тәрбиелеу.

Сабақ түрі: дәстүрлі сабақ

Сабақ типі: аралас сабақ

Сабақ әдісі: тірек-сызбалармен жұмыс

Көрнекілігі: тірек-сызбалар, тақырыптық суреттер, Қазақстанның саяси картасы

Сабақтың барысы

Ұйымдастыру

Уй тапсырмасын тексеру

Жаңа сабақпен үй тапсырмасын байланыстыру

Жаңа сабақ

Алған білімді бекіту

Үйге тапсырма

Ұйымдастыру бөлімі

Қаратаудың басынан көш келеді,

Көшкен сайын бір тайлақ бос келеді.

Ел-жұртынан айырылған жаман екен

Екі көзден мөлтілдеп жас келеді.

Мына заман қай заман, бағы заман

Баяғыдай болар ма тағы заман!

Қарындас пен қара орман қалғаннан соң,

Көздің жасын көл қылып ағызамын.

Ақын әрі жауынгер Қожаберген жырау

“Ақтабан шұбырынды, Алакл сұлама” оқиғасын сипаттап беріңіздер?

1722 жылы жоңғарларды өз қыспағанда, тәуелділікте ұстап келген Қытай императоры Канси қайтыс болып, Жоңғарлар өз алдына тәуелсіздік аладыда, Цеван-Рабтан Еділ қалмақтарының ханы Аюкемен келісіп, қазақтарға жорық ұйымдастырады. Жау жеті бағытта жорық жасап, Жетісудан басып кіріп, қазақ ауылдарын шабады. 1723 жылы жұт болған қазақ ауылдары бытырап кетті.

Қазіргі Шымкент қаласының батыс бөлігінде 1726 жылы күзде Бүкілқазақтық құрылтай болды. Бұл жиынның мақсаты не?

Қазақтың хандары, үш жүздің сұтландары, билері, батырлары бас қосқан жиынның мақсаты - жоңғарларға қарсы күйрете соққы беру болды. Жасақ бас қолбасшысы - Әбілқайыр хан, бас сардарбек - Қанжығалы Бөгенбай сайланды. Қазақтар бір-біріне адал болуға ант берісті.

1728 жылы Ұлытаудағы Бұланты өзенінің бойында болған шайқасты баяндап беріңіз.

Бұл Қарасиыр деген жерде қазақ жасақтарының тұңғыш рет жеңіске жеткен жері. Біріккен қазақ жасақтарының саны 60 мыңға жетті. Тарихты ол “Қалмаққырылған” деген атпен қалды.

1729 жылы болған Аңырақай шайқасы туралы не білесіздер? Ол туралы қандай әдеби шығарма бар.

Бұл шайқас 1729 жылы Балқаш көлінің оңтүстік батысында Итішпес Алакөл деген жерде болды. Шайқаста Кіші жүз ханы тікелей басшылық жасады. Осы шайқаста жоңғарлар қазақ жеріне қайта шапқыншылық жасамауға ант ішті. Осы шайқас І. Есенберлиннің “Көшпенділер” роман трилогиясында бейнеденген.