Қышыма кене

Аманбаева Гүлмира

Тасыбекқызы

« Еңбек »

ж. о. м

Биология

пәнінің

мұғалімі

Сабақтың мақсаты:

Білімділік: Кенелерден қорғану шаралары. Кенелердің табиғаттағы және адам өміріндегі рөлі туралы оқушыларға білім беру

Дамытушылық: Оқушылардың логикалық ойлауын талап ететін тапсырмаларды пайдалана отырып интелектуалды қабілеттерін дамыту; Оқушылардың ой-өрісін кеңейту, танымдық белсенділігін, өз бетінше білім алу, саралау, қорытынды жасау дағдыларын дамыту.

Тәрбиелік: Салауатты өмір сүруге, денсаулықты күтуге, жеке бас тазалығына көңіл бөлуге тәрбиелеу;

Сабақтың түрі:

Сайыс сабақ

Сабақтың әдісі:

жеке жұмыс, сұрақ- жауап,

топтық жұмыс.

Көрнекілігі:

Интерактивті тақта, суреттер, ойындар.

- Сәлеметсіздер ме?

Бүгінгі сабаққа деген көңіл - күйлерің қалай?

Қазір топқа бөлінеміз. (Оқушыларды 2 топқа бөлу)

І. Ұйымдастыру кезеңі.

1 топ. Білімділер

2 топ. Талаптылар

Үй тапсыамасы

Кенелер тіршілік ортасы, паразиттік тіршілік ету дағдысы. Кенелердің ауру қоздырғыштарын тасымалдауы.

Кенелер түрінің сан алуандығы.

Білім минуты

Кенелердің тіршілік ортасын сипатта.

Кенелердің паразиттік тіршілік ету дағдысын түсіндір.

Кенелердің сыртқы құрылысы және мінез - құлық ерекшеліктері.

Кенелердің көбеюін түсіндіріңіз.

Кене және оның дернәсілінің даму барысына түсінік беріңіз ?

Тайгалық кене туралы баяандаңыз.

Теңізден жедел хат

Кенелер - . жататын ұсақ жәндіктер.

Сондай - ақ . жолмен тіршілік ететін кенелердің ……. . астам түрлері бар. Көптеген кенелердің . және . салада

мәні бар. Олар бірқатар қауіпті ауруларды . . . тасмалдауға бейімделген. Сондықтан ……. мен ауруға шалдықтырады. Кенелер . немесе арқылы тыныс алады.

І - топ

Өрмекшітәр-ге

паразиттік

20 мыңнан

медициналық

малдәрігерлік

жануарлардан адамға

адам

үй хайуанаттарын

терісі

демтүтік

Кенелердің дене бөлігі - . өзгеше. Тек қарапайым құрылысты кенелерде ғана болмаса, өзгелерінде үш бөлік:………. , ………. , ………. тұтасып кеткен. Қатты затпен қоректенетін кененің ауызы . , затпен қоректенетіндерініңкі . . бейімделген. Кенелер - . . жәндіктер, . . арқылы, кейбіреуі ……… ……. . көбейеді. Жұмыртқадан үш жұп аяағы бар . . пайда болады. Ол жыныс жүйесі жоқ, …… ……… айналады.

Теңізден жедел хат

ІІ - топ

өрмекшілерден

бас көкірек құрсақ

кеміруші

шаншып-соруға

сұйық

дара жынысты

жұмыртқа

тірідей туып

дернәсіл

сегіз аяақты нимфаға

Кененің дене мүшелерін және қай кене екнін білемізбе?

«Бейнені танып біл»

Қанға милінше тойған

ит кене

Құс кенесі

Берішкене

Тайгалық кене

«Бейнені танып біл»

Жаңа тақырып:

Кенелерден қорғану шаралары.

Кенелердің табиғаттағы және адам өміріндегі рөлі.

Кенелер түрінің сан алуандығы.

Адам үшін қышыма кене -өте қауіпті жәндік. Оның мөлшері 0, 2 - 0, 5 мм - ден аспайды, сондықтан ұлғайтқыш әйнек арқылы ғана көруге болады. Қышыма кене адамның терісіне еніп, денені қышытады, себебі оның түлеген кездегі қабыршақтары мен бөлінді заттары денеге сіңеді. Адамға көбінесе жылқыдан жұғады. Кененің әрекетінен денеде қотыр пайда болады. Адам немесе мал қотырдан мазасызданып, арып - талып, әлсірейді. Қотырды денеге дәрі - дәрмек жағу арқылы емдейді. Малдың қотырын емдегенде ерекше газ камерасына ұстайды. Паразитті өлтіретін улы күкіртті ангидридпен ыстайды.

Қышыма кене

Ит кенесі және тайга кенесі адамға ең қауіпті ауру - энцефалитті жұқтырады. Бұл табиғатта әртүрлі жануарлардың денсінде орнығып, бір жануардан екінші жануарға сорған қаны арқылы энцефалит қоздырғышын таратады. Бірақ бұдан жануар ауырмайды. Сөйтіп табиғатта ауру қордасы пайда болады. Инфекция қоздырғышы сақталатын осындай территория қандай болса да, бір аурудың табиғи қордасы деп аталады.

Ит кене

Тайгалық кене

Үй хайуанаттары тері кенелерінен де заррдап шегеді. Бұл қышыма кенеден ірірек - 1мм шамасындағы жәндік. Теріге жабысып алып, малдың қанын сорғанда, жануар тынышсызданып, арып, оның терісі қабынады, қотырға айналады. «Қотырды қаси берсең - қан шығар». « Киімді қаға берсең - шаң шығар» демекші, терінің жүні ғана түсіп қоймай, мал арықтайды. Тері кенесінен құтқару үшін қойдың жүнін қырыққаннан соң креолинді суға тоғытады.

Өрмеккене - мәдени өсіміктер зиянкестерінің бірі. Мөлшері 0, 2 - 1, 0 мм аспайтын кішкене кенелердің тұтқы аяақтарында өрмек бездері болады. Бұлар бақ, бау, қозалы және жылыхана өсімдіктеріне орасан зор зиян келтіреді. Кенелер өсімдік жапырағынан шырын сорып, олардың өсіп - өнуіне кедергі келтіреді, сөйтіп әлсізденген өсімдік солады. Бұлармен күрес шаралары жапырақта кененің 2- 4 дарағы байқалған жағдайда дәрілеу арқылы жоюға болады.

Өрмеккене

Сәйкестігін тап:

1. Мамықкене

Мөлшері 0, 2-1, 0 мм, өрмек бездері болады

2. Қышыма кене

Түрлі өсімдіктердің шырынын сорады

3. Алма кенесі

Мал шаруашылығына зиян келтіреді

4. Тайгалық кене

Азық-түлік қорын бүлдіреді

5. Қамба кенесі

7-9 рет ұрпақ береді; алма, алхорыны зақымдайды

6. Нәзікбас кене

Әкаяқ ауруын туғызады

7. Берішкене

Адамда қышыма ауруын туғызады

8. Өрмеккене

Энцефалит ауруын жұқтырады

І - Топ

Сәйкестігін тап:

1. Мамықкене

2- 4 дарақ байқалған жағдайда дәрілеу

арқылы жою.

2. Қышыма кене

Ылғадданғанда тез көбейеді. Сондықтан теператураны бір қалыпқа келтіру.

3. Алма кенесі

Өсімдіктерде шорланған ісік түзіледі.

4. Тайгалық кене

Жайылымнан малды 9 айдай басқа кенесіз табынға ауыстыру керек.

5. Қамба кенесі

Дәрі -дәрмек арқылы, малды газ

камерасында ұстап емдейді.

6. Нәзікбас кене

Бір жануардан екінші жануарға ауру қоздырғышын таратады .

Бірақ бұдан жануар ауырмайды.

7. Берішкене

Алма кенесі сияқты бұларға да қарсы күрес шарасы жүргізіледі.

8. Өрмеккене

Бұл ауруды ақшыл томпақтарға қарамай немесе керолин жағып емдеуге болады.

ІІ - Топ

«Жунглидағы жаңбыр»

Нұсқау; -Бір-біріңіздің соңынан шеңбер жасап тұрыңыздар. Жунглида жүрміз деп елестетіңіздер. Ауа райы өте тамаша, күн жарқырап, ыстық және қапырық болып тұр. Бір уақытта самал жел соқты, (алдыңызда тұрған адамның арқасына жұғысып жеңіл қимылдар жасаңыз) .

Жел көтеріліп желкіді ( арқаны қаттырақ басамыз) .

Қатты дауыл соқты (қимылдарыңыз күшейіп шеңбер бойында жүргізіледі)

Ұқсас жұмыстар

Кенелер, түрлері және жұқпалы аурулар

Денесінің сыртқы бөлшектенуі

Бунақденелілер класы

Қотыр кенелері және оларға қарсы ветеринариялық санитариялық шаралар

Бунақденелілер класы. Бунақденелілердің дамуы және пайда-зияны

Кене ( Acarіna )

Личинкалары судағы насекомдардың паразиттері

Тері астындағы май

Перметрин кремімен өңдеу