Тәуке ханның хан тағына отыруы

Презентация қосу

Болашақтың бүгінгіден де жарқын
болуына жол ашатын құдіретті күш
тек білімде ғана ...

И.Тайманов атындағы орта мектебінің тарих
пәнінің мұғалімі Турсинова Гулданна
Утепбергенқызы
КӨҢІЛ КҮЙІҢ
ҚАНДАЙ?

Өте жақсы

Жақсы

Орташа
уды
қ ыт ату,
О қт
то ауды ту.
ой л оқ т а
т

др о
и
Д.Д
Сабақтың жоспары:
1.Ұйымдастыру (1 мин)
2.Үй тапсырмасын сұрау (5 мин)
3.Пысықтау (5мин)
4.Жаңа тақырып (өзара оқыту) (15 мин)
4. Бекіту(15 мин)
5.Бағалау (2 мин)
6.Үйге тапсырма (2мин)
Үй тапсырмасын
тексеру
Деңгейлік
жақсы
тапсырмалар
Өте жақсы Жарайсың!
I деңгей Қазақ хандығының 1465-1466 жылдары Қазақ хандығының
негізін қалаған құрылған хандық? бастапқы кездегі алып
хандар? жатқан территориясы?

II деңгей Шығай хан Баба Тәуекел хан Тәуекелге Абдоллах
сұлтанға неге болғаннан кейін хан Баба сұлтанды
өшіктіі? алдына қандай өлтіргені үшін қай
мақсат қойды? аймақты сыйға тарты?

III деңгей Есім ханның Алғашқы қазақ- Қазақ хандығымен
Тұрсын ханды Бұхар соғысы қай Моғол хандығының
жазалауы туралы жерде,қай ханның одақтық қарым-
жазған жырау? тұсында болды? қатынасын әңгімеле?
Картамен жұмыс
Қазақ хандығының алғашқы территориясы
қандай? /Шу- Талас
Орта ғасырларда Қазақ хандығының
солтүстіктегі көршілес ел қандай хандық?
/Сібір хандығы/
Есім хан тұсындағы қазақ хандығының
астанасы/Түркістан/
Тұрсын хан тұсындағы қазақ хандығының
астанасы/Ташкент/
Қазақ хандығының құрылуы екі
мемлекеттің ішкі саяси жағдайына
байланысты болды,қай
мемлекеттер/Әбілқайырхандығы мен
XV ғасырдағы Қазақ хандығы
Тест жұмысы
1.Есім хан тұсында өзін тәуелсіз хан а) Абақ хан б) Абылай сұлтан
жариялап,Ташкент қаласын астана ә) Әбд-ар-Рахым хан в)Тұрсын хан
еткен билеуші:
2. 1611 жылы бұхар әскерін басқарып келген а)Абдаллах хан
хан? ә) Әбд-ар-Рахым хан
б)Имамқұли
в)Абақ хан
3. 1627 жылы Есім хан кімдерге қарсы а) Қалмақтарға б) қытайларға
соғысқа аттанды? ә) бұхарлықтарға в) хиуалықтарға
4. Тұрсын ханның бүлігі тарихта қандай а)”Қалмақтардың аңырауы”
атпен қалды? б) “Мұз қырғыны”
ә)”Отырар апаты”
в)Қатаған қырғыны
5. Есім хан қалмақтарға қарсы соғысқа а) Баласағұнды шабады
аттанғанда ,Тұрсын ханның әрекеті? б)Түркістанды шабады
ә)Сығанақты шабады
в) Таразды шабады

Тест сұрақтарының дұрыс жауабы:
1 2 3 4 5
в б а в б
Т- өзбек
ханымен Ә-Ресей У-1711 жылы К-Қай ханның
жасасқан “ант бодандығын Абылай кімнің тұсында қазақ
беріскен алғаш шаңырағында халқының саны
шартты” қабылдауға ниет дүниеге келеді? 1млн-ға жетті?
бұзған,1582-1598 білдірген Кіші
(1511-1518
жылдары қазақ жүздің ханы?
(1693-1748
жылдары)
хандығының
ханы болған? жылдары)

Е-Қай хан Х-1582 жылы А-Үйсің Төле Н-1991 жылы 1
Түркістан Тәуекел хан бидің түйесін желтоқсанда
қаласын өзінің Ташкент бағып,Сабалақ халықтың
астанасы етіп билеушісі Баба деген ат берген қолдауымен
жариялап , сұлтанды 1771-1781 сайланған
1598-1628 өлтіріп,1538- жылдары қазақ Қазақстанның
жылдары хан 1580 жылдары хандығын тұңғыш
болды? Тәуке хан
ел билеген қай
ханның кегін
билеген хан? президенті?
(1680-1715 )
қайтарды?
Тарихи тұлғалар
Т- өзбек ханымен жасасқан “ант беріскен шартты” бұзған,1582-
1598 жылдары қазақ хандығының ханы болған?
Ә-Ресей бодандығын алғаш қабылдауға ниет білдірген Кіші жүздің
ханы? (1693-1748 жылдары)
У-1711 жылы Абылай кімнің шаңырағында дүниеге келеді?
К-Қай ханның тұсында қазақ халқының саны 1млн-ға жетті?
(1511-1518 жылдары)
Е-Қай хан Түркістан қаласын өзінің астанасы етіп жариялап ,
1598-1628 жылдары хан болды?

Х-1582 жылы Тәуекел хан Ташкент билеушісі Баба сұлтанды
өлтіріп,1538-1580 жылдары ел билеген қай ханның кегін
қайтарды?
А-Үйсің Төле бидің түйесін бағып,Сабалақ деген ат берген 1771-
1781 жылдары қазақ хандығын билеген хан?
Н-1991 жылы 1 желтоқсанда халықтың қолдауымен сайланған
Қазақстанның тұңғыш президенті
Қазақстан тарихы

Сабақ тақырыбы:
Тәуке хан тұсындағы Қазақ
хандығы

Тәуке хан
(1680-1718 )
Білімділік:Оқушыларға Тәуке ханның
тұлғасын,оның ел басқару жүйесін
жетілдіруі, “Жеті жарғы” заңын
таныстыру,білгірлікпен жүргізген
сыртқы саясатының нәтижесін көрсету.

Тәрбиелік:Тәуке хан сияқты
Сабақтың талантты саясаткер және
мақсаты дипломаттың халқына сіңірген
тарихи еңбегін түсініп,бағалай білуге
үйрету.

Дамытушылық: Сабақта оқытудың жаңа
технология элементтерін қолданып,
оқушы белсенділігін арттыру,
оқушылардың іс - әрекетін басқару арқылы
ой таласын туғызу, білім – білікітілігін
дамыту.
Сабақ түрі: аралас сабақ
Сабақ әдісі: сұрақ-жауап, ой-қозғау,
топтастыру, сын тұрғысынан
ойлау стратегиялары
Оқыту формасы: топтық жұмыс
Көрнекілігі: карта, интерактивті
тақта, үлестірмелі материалдар,Хандар
портретері
«Бәрін білгім келеді!»
Жоспар:
1.Орбұлақ шайқасы;
2.Тәукенің хан тағына отыруы;
3.Тәуке хан тұсындағы Қазақ
хандығының ішкі жағдайы;
4. Тәуке хан тұсындағы Қазақ
хандығының сыртқы жағдайы;
5. “Жеті жарғы”;
6.Төле Әлібекұлы;
7.Қаз дауысты Қазыбек би;
8.Әйтеке би;
Орбұлақ шайқасы

Орбұлақ шайқасы халқымыздың тарихындағы өшпес жарқын
беттердің бірі.Жәңгірдің жаужүректігі мен тапқырлығы ,көрегендігі
қазақ халқының мерейін үстем етті.Шайқасты
ұйымдастырып,басшылық жасаған шапырашты Қарасай,арғын
Ағынтай,найман Көксерек,алшын Жиембет,қаңлы Сарпың
т.б.батырлар болдыЖоңғарлардың қалың қолы қазақ жеріне 1643
жылы баса көктеп кірді.Жәңгір 600 жауынгермен 50 мыңдық жоңғар
әскеріне қарсы шықты.Жаркент қаласынан күншілік жердегі Қосқолаң
тауының арасындағы Орбұлаққа бекінген Жәңгірдің санаулы
сарбаздары жоңғардың 50 мың әскеріне қасқайып қарсы тұрды.
Тәуке ханның хан тағына отыруы

Тың өзгерістер енгізді Тәуке хан
Хандық кеңестің және билік
кеңестің рөлін арттырды
Феодалдық талас-
Хан мен билер ғана соттық тартыс пен
бытыраңқылықты
мансапты атқаруға тиісті жойып,бір орталыққа
болды бағынған қуатты
қазақ хандығын
құруға күш салды.
Билер жергілікті атқарушы
билікке айналды
Тәуке

Өмір сүрген Билік құрған
жылдары жылдары
1626 -1715 ж.ж 1680-1715ж.ж

Көреген саясаткер,ақылды дипломат,құдіретті күшті
хан

1.Ішкі талас-тартыс пен 1.Көрші мемлекеттермен
алауыздық өршіді. одақтасудың және бейбіт
2.Хандықтағы саяси қатынас орнатудың
жағдайды реттеуге күш жолдарын іздестірді.
салды. 2.Жоңғарларда қарсы
3.Халықты біріктіру үшін күреске қырғыздар мен
шаралар жасады. қарақалпақтарды тартты.
4. “Жеті жарғы” деп 3.1710 жылы Қарақұм
аталатын заңдар жинағын маңы.
жасады.
Жарғы-қазақтардың бұрыннан келе жатқан
әдеттегі құқық нормалары.

1.Жер дауы 4.Бір халық пен басқа
ру арасындағы дау

2.Үй іші мен бала 5.Ұлтын жаудан
тәрбиелеу қорғау

3.Ұрлық-қарлық, 7.Жер дауы 6.Құн дауы
барымта

“Жеті Жарғы” рулар мен тайпалар арасындағы
қайшылықтарды бәсеңдетіп,ел бірлігін сақтауға,хандық
биліктің заң негізінде күшеюіне үлес қосты
Қазақта үш би болған ел қалаған.
Ауызына не айтар деп жұрт қараған.
Әз Төле, қаз дауысты Қазыбек би,
Әйтеке үшеуінен сөз тараған.
Ұлы билер
Әйгілі Өмір Туған жері Бата ,нақыл сөздері
билер сүрген
жылдары
Төле 1663-1756 Жамбыл “Ынтымақ-бірлігі
Әлібекұлы облысы,Шу мықты елді жау да,дау
ауданы,Жайсаң да алмайды”
жайлауы
Қаз 1667-1764 Сырдария “Ел ебелек емес,ер
дауысты жағалауындағы кебенек емес ?-дат”
Қазыбек ауылда
,Қаратау,Ұлытау
атырабы
Әйтеке би (1682- Атақты Егер балаңызды ат
1766) Жалаңтөс босағада тепсе,бүтін
батырдың құн,жабықта тепсе,
ұрпағы жарты құн,түзде тепсе
төрттің бірін алаыздар
Топтық жұмыс
“Хандар” тобы “Билер ” тобы

Ой толғау
Қазақ хандығында Қазақ хандығында
хандардың алатын билердің алатын орны
орны
Екі жақты күнделік

1.Қазақ хандығының алғашқы хандары 1.Есім,Тұрсын

2. “Қатаған қырғыны” 2.Қасым,Есім

3.Билер 3.Хақназар,Жалым

4.Заңдар жазды 4.Тәуке,Жәңгір

5.Жоңғарлармен күресті 5.Төле, Қазыбек

6.Баба сұлтанның жансыздары өлтірді 6.Керей,Жәнібек
•«Суретпен жұмыс»
“Хандар” “Билер”
«Қатаған қырғыны» «Орбұлақ шайқасы»
Әр суретте қандай оқиға бейнеленген? Әңгімелеп беріңдер.
Т Б Қ

Ә Ж Х

«Сұрақ бізден- жауап сізден»- сұрақтар қойылады, келесі
әріптерден -жауап осы әріптен басталады.
Т- Тәуке хан кезіндегі Қазақ хандығынын астанасы.
Б- қара қылды қақ жарып,әділ шешім айтып,дау-дамайды
шешуші.
Қ- Орта жүздің биі
Ә- Қазақша “жарғы” сөзінің мағынасы
Ж-Жоңғарларға қарсы күрестегі ғажайып ерлігі үшін
халық атау берген хан
Х- Қазақ мемлекетінде билеушінің лауазымы
ЕСКЕ ТҮСІРЕЛІК
Оқушы болсаң жақсы, жылдам зерек,
Ондайлар отаныма өте керек.
Тәуке хан жазған екен заң жинағын,
Тапсаңдар болғандарың асқан зерек

Жарғы –
Қазақстанның
бірінші
конституциясы
Атадан ұл туса игі,
Ата жолын қуса игі.

Төле би
Бай болсаң халыққа пайдаң тисін,
Батыр болсаң жауға найзаң тисін.

Шешендіктен не пайда,Артында сөз қалмаса.
Батырлықтан не пайда ,Халқына қайран қылмаса

Әйтеке би
Жоңғар хандығына тұтқынға түскен
Абылайды 1740 жылдары
Малайсарымен 90 биді бастап барып
босатып алып келген кім еді?

Қазыбек би
Болмас іске қарыспа,
Біреуге ор қазыспа,
Жауыздық іске барыспа.

Төле би
Сұрақ-жауап қатынасы
1.Орбұлақ шайқасы туралы не білдік?
2.Қазақ халқы Тәуке ханды қалай бағалаған?
3.Тәуке хан мемлекет басқаруда негізінен кімерге
арқа сүйеді?
4.Тәуке хан мемлекетті басқару ісіне қандай
жаңалық енгізді?
5.Тәуке хан көрші мемлекеттермен қарым-
қатынасты қалай жүргізді?
6.Қазақ тарихында “Жеті Жарғы” заңының
маңызы қандай?
“Адамзат күнтізбесі”
Уйге тапсыма:.
2-топқа:“Венн диограммасы”
Қазақ хандығын Қазақстан Республикасымен салыстырады
Қазақ хандығының аумағын ҚР территориясымен салыстырады

Ортақ
белгісі
Бейнет түбі-зейнет
№ Оқушының аты- жөні Өзін- өзі Топтың Мұғалімнің Қорытынды
бағалауы бағалауы бағалауы
баға

1. Нұрмұханова 5 5 5 5
Айымжан
2. Тажекенова 5 5 5 5
Назерке
3. Нұрасыл Әли 4 3 4 4

4 Нәсіпқали Әлішер 5 4 4 4
Назарларыңызға рахмет!

Ұқсас жұмыстар

Қазақ хандығы құрылуы, тұлғалар

Тәуке хан тұсындағы Қазақ хандығы

Тәуке хан тұсындағы Қазақ хандығы туралы ақпарат

Тәуке хан - Қазақ хандығының ханы, Салқам Жәңгір ханның баласы

Тәуке хан тұсындағы қазақ хандығының саяси жағдайы

Материалдық мәдениет

Хақназар хан

Қазақ халқының мәдениеті

Қазақ хандары туралы

ХVІІІ ғ. бірінші ширегіндегі Қазақстан. Қазақстан және Ресей жаңа заман жағдайында

Пәндер