Жүйке жасушалары

Сабақтың тақырыбы:

§12. Жүйке жүйесінің құрылысы мен қызметі.

§13. Жүйке жүйесінің бөлімдері.

Адамда жүйке жүйесі оның психикалық іс-әрекетінің

материалдық негізін:ойлау және сөйлеу, әлеуметтік

мінез-құлқының күрделі формаларын құрайды.

Жүйке ұлпасының негізін жүйке жасушалары-

нейрондар түзеді.

Олар ақпаратты қабылдау, беру және сақтау

қызметін атқарады.

Нейрондар:сезімтал, қозғалтқыш және

аралық болып бөлінеді.

Жүйке жасушалары.

денесінен

өсіндіден

Жүйке

ұштарынан

тұрады.

Нейронның қысқа өсінділері -дендриттер,

ал ұзын өсінділері -аксондар деп аталады.

Нейрон денелері мен қысқа өсінділердің топтасуы

ми мен жұлынның сұр заттын түзеді.

Май қабығымен қапталған ұзын өсінділер

ақ затты түзеді.

Нейронның ұзын өсінділерінің тармақталуы

жүйке ұштарын-рецепторды құрайды.

Организмнің тітіркендіргішке жауап реакциясы-

рефлекс деп аталады.

Рефлекс латын тілінен аударғанда - жауап қайтару деген мағына береді.

Рефлекс рефлекс доғасы арқылы іске асырылады.

Рефлекс

доғасы.

рецептордан

қозғалтқыш

жүйке

талшықтарынан

Орталық жүйке

жүйесінің

бөлігінен

жүйке

талшығынан

тұрады

Жүйке импульстері-жүйке талшықтарының бойымен 0, 5-тен

120 м/с-ке дейінгі жылдамдықпен аралатын әлсіз биоэлектрлік ток.

Жүйке жасушаларының қысқа өсінділері қосылып жүйке

синапсын түзеді.

Бұлшық ет синапсы қозғалтқыш талшықтың бұлшық етпен түйісуі арқылы жұмыс мүшесіне беріледі.

Қозғалтқыш нейрон талшықтары безге баратын жерде

безді синапс түзеді.

Синапс арқылы сигналдардың берілуі химиялық заттар-

медиаторлардың көмегімен іске асырылады.

Бүгу рефлексі

Ең қарапайым рефлекс - тізе рефлексі.

Рефлекс доғасының бір бөлігі орталық жүйке

жүйесінің белгілі бөлігінде орналасады.

Жүйке орталығы - белгілі бір рефлекс әрекетін орындауға қатысуға, қандай да бір мүшенің немесе мүшелер жүйесінің іс-әрекетін басқаруға арналған нейрондардың бірігуі.

Жүйке жасушасының құрылысы.

Жүйке жүйесінің

бөлімдері.

Жүйке жүйесі

Орталық

Шеткі

Жұлын

Жүйке түйіндері

Жүйке ұштары

Жүйкелер

ми

Жүйке деп ми мен жұлыннан шығатын жүйке

жасушаларының ұзын өсінділерінің шоғырын

айтады.

Шоғыр жүйке қабығын түзетін дәнекер ұлпасымен жабылған .

Жүйке түйіндері - орталық жүйке жүйесінен тыс нейрон денелерінің шоғырлануы.

Жүйке жүйесінің бір бөлігі қанқа бұлшық еттерінің жұмысын реттейді, бұл сомалық деп аталады.

Жүйке жүйесінің вегативтік деп аталатын басқа бір бөлігі ішкі мүшелердің жұмысын реттейді.

Жұлын құрылысы.

Жүйке құрылысы.

Деңгейлік

тапсырмалар.

I. деңгей:

Биологиялық диктант.

1. Жүйке жасушалары-.

2. -жүйке импульсі өтетін жол.

3. Жүйке орталығы -

4. Рефлекс -

5. Бұлшық ет синапсы-

6. Дендрит -

7. Рецептор -

CҰРАҚ - ЖАУАП.

Рефлекс сөзі латын тілінен аударғанда қандай мағына береді?

Синапстар неше түрге бөлінеді?

Нейрондар неше топқа бөлінеді?

Жүйке жасушалары неден тұрады?

Сұр зат дегеніміз не?

Жүйке жүйесі дегеніміз не?

Рефлекс не арқылы іске асырылады?

Жүйке жүйесінің қызметі қандай?

Ең қарапайым рефлекс қалай аталады?

Жүйке синапсын нелер түзеді?

ТЕСТ

Жүйке жүйесі орналасуына қарай нешеге бөлінеді?

А) екі Б) үш В) төрт

2. Қаңқа бұлшық еттерінің жұмысын реттейтін жүйке жүйесінің бір бөлігі?

А) сомалық б) жұлын в) нейрон

3. Омыртқа жотасының өзегінде орналасқан не?

А) сезімтал талшық Б) жүйке түйіндері В) жұлын

4. Жұлын неше сигменттен тұрады?

А) 53 Б) 46 В) 31

5. Орталық жүйке жүйесінен тыс нейрон денелерінің шоғырлануы?

А) жүйке қабығы Б) жүйке түйіндері В) ақ зат

6. Майлы қабықпен қапталған ұзын өсінділер не деп аталады?

А) сұр зат Б) миелин В) ақ зат

7. Рефлекс доғасы жұлынның қай бөлігі арқылы өтеді?

А) жүйке орталығы Б) жүйке түйіндері В) сезімтал талшықтар

Орталық жүйке жүйесіне нелер жатады?

А) жүйкелер мен жүйке ұштары Б) ми мен жұлын В) ақ зат пен сұр зат

9. Ішкі мүшелердің жұмысын реттейтін жүйке жүйесінің бір бөлігі?

А) сомалақ Б) вегетативтік В) бороздалар

10. Ақпаратты қабылдау, беру және сақтау қызметін атқаратын не?

А) өсінділер Б) синапс В) нейрон

Үйге тапсырма.

Жүйке жүйесінің қызметі және

оның бөлімдері.

Жүйке жасушасының суретін салу. Кесте толтыру.

Шымкент қаласы.

№66 «Қазығұрт» жалпы орта мектебі

биология пәнінің мұғалімі:

Қарынбаева Гүлнұр

Нейронның құрылысы

Нерв ұлпалары

Адамның жүйке жүйесі

Жүйке талшығы

Бұлшықет ұлпалары

Жұлын жүйкесі

Жүйке жүйесінің құрылысы

Ағзаның құрылымдары

ЖҮЙКЕ ЖҮЙЕСІНІҢ БӨЛІМДЕРІ ШЕТКІ

Эпителий ұлпасы

• Іс жүргізу
• Автоматтандыру, Техника
• Алғашқы әскери дайындық
• Астрономия
• Ауыл шаруашылығы
• Банк ісі
• Бизнесті бағалау
• Биология
• Бухгалтерлік іс
• Валеология
• Ветеринария
• География
• Геология, Геофизика, Геодезия
• Дін
• Ет, сүт, шарап өнімдері
• Жалпы тарих
• Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
• Журналистика
• Информатика
• Кеден ісі
• Маркетинг
• Математика, Геометрия
• Медицина
• Мемлекеттік басқару
• Менеджмент
• Мұнай, Газ
• Мұрағат ісі
• Мәдениеттану
• ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
• Педагогика
• Полиграфия
• Психология
• Салық
• Саясаттану
• Сақтандыру
• Сертификаттау, стандарттау
• Социология, Демография
• Спорт
• Статистика
• Тілтану, Филология
• Тарихи тұлғалар
• Тау-кен ісі
• Транспорт
• Туризм
• Физика
• Философия
• Халықаралық қатынастар
• Химия
• Экология, Қоршаған ортаны қорғау
• Экономика
• Экономикалық география
• Электротехника
• Қазақстан тарихы
• Қаржы
• Құрылыс
• Құқық, Криминалистика
• Әдебиет
• Өнер, музыка
• Өнеркәсіп, Өндіріс