Шайдың ағзаға әсері

Презентация қосу

Атырау облысы
Индер ауданы
Махамбет атындағы
орта мектеп

Жаңбырбаева Құралай Жалғасбайқызы
9 сынып
15 жас

қыры бы : м ен з ияны
Та
ы ң па йдасы
Шайд
Аннотация
1.Ғылыми зерттеу жұмысының мақсаты:
Сусын ретінде шайдың тағамдық қор қатарында
алатын орнын, құрамдас бөліктерін анықтау әдісін
үйрене отырып, түрлерін, құрамы мен қасиеттері
бойынша салыстыру, эксперимент жасау, адам
ағзасына тигізетін әсерін білу.

2.Болжам:
Шайдың құрамын, қасиеттерін зертеу арқылы
мектеп эксперименттерін жетілдіруге ықпал
ететін және әлеуметтік мәселелер қарастырылды.
3.Зерттеу кезеңдері:
1-кезең – Зерттеу тақырыбын табу, әдебиеттермен
танысу және материалдар жинақтау;
2-кезең- Экспериментті жобалау;
3-кезең- Жинақталған материалды сұрыптап, негізгі
мақсатты ашуға жұмыстану;
4-кезең- Эксперимент жасап, жұмысты жүйелеу,
рәсімдеу, қорытындылау, жазу.

4.Зерттеу әдісі:
Зерттеуде жинақтау, саралау, әдеби-ғылыми талдау,
химия лабораториясында шай құрамындағы заттарға
сапалық реакция жасау әдістері басшылыққа алынды.
5.Зерттеу жаңалығы мен зерттеу дәрежесі:

Бұл жұмыста әр түрлі елдің шай өсірушелері, дақыл
тарихын зерттеушілері, дәрігерлері, ежелгі халық
тұрмысына тұтынған заттарды жинаушы
коллекционерлері, байырғы заманның көне рәсімдерін
ұстанушылардың шай туралы жазылған
материалдарын жинақтай отырып, ең ежелгі сусын
туралы осы заман адамдарының көзқарасын
салыстырылып, шайдың пайдасы және зияны туралы
деректермен дәлелденген еңбек болып табылады.
6.Зерттеу нәтижесі:
Сусын туралы пайдалы да қажетті тарихи және
ғылыми сипаттағы деректерді енгізе отырып, табиғат
шайдың кішкентай жапырақшаларынан химиялық
заттардың қоймасын жасағанын анықтай келе, адам
организміне пайдалы және зиянды әсерлеріне зерттеу
жүргізілді.

7.Қорытынды:
Дүниежүзі халықтарының тарихында және
күнделікті өмірде ерекше орын алатын шай,
шай ішу, сусынды әзірлеу әдістері және соған
байлынысты рәсімдерді зерттей келе адам
организміне әсерін байыптау.
Жоспары
I. Кіріспе.
1. Шай-сусын.
2. Тарихқа көз жүгіртсек....
II. Негізгі бөлім.
1.Тәжірибелік-эксперименттік бөлім.
2.Шайдың химиялық құрамы.
3. Шай құрамындағы негізгі заттарды эксперимент жасап
анықтау.
4. рН ортасына байланысты шай түсінің өзгеруі.
III. Қорытынды.
Шайдың ағзаға әсері.
Мектеп оқушыларының шайды пайдалануы (әлеуметтік
сауалнама).
ІV. Иллюстрациялық суреттер
Шай - ең көп таралған, судан кейін маңызы
жөнінен ІІорын алатын, дайындалу
ерекшелігі бойынша ең танымал, шөліңді
басатын, дәмі мен иісі ерекше сусын.
Тарихқа көз жүгіртсек....

Шайдың отаны – Оңтүстік
Батыс Қытай және оған
жақын жатқан Бирма және
Солтүстік Вьетнам. «Шай»
атауы Солтүстік Қытайдың
сһа деген сөзінен шыққан, ал
өзі 5700 жыл бұрын пайда
болған. Шай ішу дәстүрі ежелгі
Қытай елінен бастау алады.
Аңыз бойынша желмен ұшып
келген бірнеше шай жапырағы
қытай императоры үшін
дайындалып жатқан
ыдыстағы қайнаған суға түсіп
кетеді (б.з.д.VI ғасыр ). Сусын
өзінің дәмімен және қош
иісімен билеушіні қатты
қызықтырады. Сол күннен
бастап ол өзінің қол
астындағыларға шай демдеп,
оны ішуді бұйырады.
Шай — байха (үгітілген) Көк шай — шай Сары шай — өте сирек Улун шайы — жартылай
және тақта шай жапырағының күн көзіне кездеседі және шайдың ең ферментті, ашық түсті.
(престелген) деп бөлінеді. кептірілген түрі. Көк қымбат түрі. Жылына Бас пен ми жұмысына
Байха шайы: қара (ең шайдың пайдасы көп. Ол 300-600 келі ғана күш түскенде өте жақсы
көбірек тарағаны), көк адамды семіртпейді, өндіріледі. Бір ғана жерде, жәрдемдеседі.
және сарғыш қара, көк несеп бөлу мен жүрек яғни Дунтиху өзені
шай. Онда белокты заттар бұлшық еттерінің ортасындағы аралда
мен амин қышқылдары (16 қызметін күшейтеді, қан өседі. Өте қатқыл, әсері
пайыздан 25 пайызға қысымын төмендетеді, күшті.
дейін), пигменттер (бояғыш адам жанын сергітіп,
заттар 10 пайызға дейін), сейілтеді.
А1, В1, В2, РР, С тағы да
басқа дәрумендер бар.
Шайдың сергітетін әсері
оның құрамындағы
кофеинге байланысты.
Шайдағы эфир майы 0,006
– 0,02 пайызға жуық.
Қара пуэр — тым сирек
Қызыл шай — (бізше Қара шай – ең көп кездесетін сорт. Жылына
қара шай) күшті таралған түрі бірнеше келі етіп қана
ферменттелген шай. Бұл (Қытайда бұлсұрыпты жасайды. Бұл шай кездейсоқ
да көк шайға жатады, қызыл шай деп атайды). дайындалған. Шай
бірақ жиналғаннан Оның дайындалуында плантациясынан дүкендерге
кейін өте жоғары шай ағашының жапырағы әкелгеннен кейін, жаңбыр
температурада өңдеудің барлық түрінен астында қалып қойып, қатты
кептірілген. өтеді: сүрлеу, шырынды дымқылданған. Сөйтіп,
таңдап алу, бірнеше жылдар бойы
кептіру және үгу. Қара шай қожайынның қоймасында
ми жұмысын күшейтеді, жатқан. Кейін шайдың бір
депрессияны, қорабын алып, дәмін
шаршаңқылықты көргенде қожайын
бәсеңдетеді және зат шалқасынан түсе жаздапты.
алмасуды жақсартады.
Шайдың химиялық құрамы
Заттар Құрамдағы бөлігі, %
Илік заттар 30
Акуыз 16
Секер 2
Кофеин 5
Теофиллин Аз ғана
Клетчатка Аз ғана
Крахмал Аз ғана
С дәрумені Аз ғана
В1 дәрумені Аз ғана
В2 дәрумені Аз ғана
K дәрумені Аз ғана
Р дәрумені Аз ғана
РР дәрумені Аз ғана
Каротин (провитамин А) Аз ғана
Калий Аз ғана
Кальций Аз ғана
Магний Аз ғана
Темір Аз ғана
Марганец Аз ғана
Мыс Аз ғана
Кофеин
Кофеиннің химиялық атауы — 1,3,7-триметилксантин. Қасиеттері жағынан
теобромин, теофиллин, метилксантин қатарына ұқсас. 1827 жылы Удри шай
жапырақшаларынан жаңа алкалоид ашып, теин деп атаған. Таза кофеиннің
құрылымдық формуласын XIXғ. Герман Эмиль Фишер ашқан және сол еңбегі
үшін 1902 жылы химиядан Нобель сыйлығына ие болды. Кофеиннің орталық
жүйке жүйесіне әсерін И.П.Павлов зерттеп, бас миының жұмысын және
қозғалыс белсенділігін артырады деген тұжырым айтқан.
Кофеинді анықтау
1 қасық уатылып ұсақталған шайды және 2г магний оксидін фарфор немесе
металл тигельге салып араластырып, жайлап отқа қыздырылды. Тигельдің
үстіне салқын суы бар фарфор стаканды ұстап тұру керек. Магний оксидінің
қатысында кофеин қайнап, буланады, жоғары көтеріліп салқын ыдыстың
түбіне жабысады. Қыздыруды тоқтатып, ыдысты тигельден абайлап түсіріп
жиналған кристалды қырып алынады. Ал, кофеиннің пайда болғанын білу
үшін сапалық реакция жасалды. Кофеиннің бірнеше кристалын алып фарфор
пластинкаға салып азот қышқылын тамызып, қыздырса әдемі оранж түсті
амалин қышқылының түзілгені байқалады.Түзілген қышқылды бейтараптап
аммиакпен әсер еткенде одан да әдемі қызыл сары, таңғы арай түстес тұз
түзіледі.Бұл мурексид тұзы.
Кофеинді алу
Танинді алу.
• 50 г көк шайды жарты стакан сумен 1 сағаттай қайнатып, құрамындағы
заттардың толық еруін бақылаймыз. Ерітіндіні бірнеше қабат марля
арқылы сүзіп, фильтрде қалған тұнбаны ыссы сумен бірнеше рет шаяды.
• Түзілген сары-жасыл түсті 15 г қорғасын ацетатын қосып қорғасын
танатының тұнбасы алынады. Бұл тұнбаны үш рет ыссы сумен шайып
қорғасын иондарын жоямыз. Ал қорғасынның жойылғанын күкірт
қышқылын қосу арқылы білеміз.
• Егер тұнбада қорғасын иондары болса ақ түсті қорғасын сульфаты
түзіледі. Егер реакцияда қорғасын жоқ екені анықталса, оған барий
гидроксиді қосылып, тұнбаны сүзіп аламыз.
• Ал,қалған мөлдір ерітінді шай танинін су банясында буландырып алып,
ұнтаққа айналдыру керек.
• Танинге сапалық реакция жүргізілді:
• 1 тәжірибе . 0,5 г танинді 40 г суда ерітіп темір (ІІІ) хлоридін қосады.
Ерітінді қара түске айналады және ерте кездегі жазуға қолданған сия
алынады
• 2 тәжірибе . 0,3 г танинді сынауыққа салып 2-3 тамшы тұз қышқылын
құйса көздің жауын алатындай қып қызыл флабофен алынады.
• 3 тәжірибе . 2 %-ті тұз қышқылына 0,3 г ванилин және 0,1 г танин салса.
Ерітінді таңқурай түске боялады.
Танинді алу
Шайдың түсінің қышқылдық негіздік ортаның әсерінен өзгеруі

Шай сорты

Реактив көк
қара

сілті Ерітінді қараяды Ерітінді қараяды

қышқыл Түсі өзгермейді Түсі өзгермейді
«Каркаде» шайының түсінің қышқылдық негіздік ортаның әсерінен
өзгеруі

рН Ерітінді түсі
3,0 Ашық қызыл
5,0 Қызыл
6,0 Қызғылт қоңыр

7,0 Қара қоңыр
8,0 Қоңыр жасыл
10,5 Қою жасыл
12 Жасыл
Остеопороз, Компьютер
Альцгеймер, Жүйке жүйесін экранынан
Паркинсон жақсартады таралатын
дерттеріне қарсы радиациядан
ем бола алады, қорғайтын қасиетке
қатерлі ісік ие
ауруының қаупін
азайтады.
Шайдың
пайдасы

Жүрек-қан тамыр Уланған адам Түрлі бактерияларды
ауруларына, өлтіре алатын күшке
ағзасын емдейді
әсіресе, қан тасу ие
мен атеросклероз
сырқатын емдеуге
шипа.
Адамның асқазанына
Шайды көп түскен танин
пайдаланса, адам шырышты қабатты
терісінің түсі өзгеріп, күйдіріп, осында
ұйқысы қашады орналасқан жүйке
жүйесінің ұштарын
жауып тастайды

Буындарына тұз
Бірнеше рет қайнатса
жиналған адамдарға Шайдың құрамындағы пайдалы
көк шайдың зияны
көбірек.
зияны элементтер біртіндеп
азайып, зиянды заттар
көбейе түседі

Құрамындағы кофеин Көк шайдың құрамында
жүйке жүйесінің зат алмасу процесінің
қызметін қоздырады, бұзылуына себепкер
қан қысымын күшейтіп болатын улы несепнәр
жібереді. түзетін пуриндер де көп
мөлшерде кездеседі
Мектеп оқушыларына жүргізілген сауалнама

Сауалнамаға қатысқан
Шайды пайдалану
оқушы саны (%)

Қара 40 (80)
Шайдың түрлері көк 10 (20)
«Каркаде» 0
Қою 15 (30)
Қоюлығы
сұйық 35 (70)
1 2 (4)
Стакан саны 3 35 (70)
көп 13 (26)
Өте ыстық 13 (26)
Ыссылығы Орташа 25 (50)
Салқын 12(24)
Шай тарихы
Болашақта тағам сапасын, бар сусын
құрамын зерттеуге
арналған бағдарлама Шайдың емдік
жасақтағым келеді. қасиеті бар

Шай құрамын, Зерттеу Шай құрамында
сапасын мектеп нәтижесі денсаулыққа
зертханасында пайдалы түрлі
зерттеуге болады дәрумендер болады

Шайды басқа да
салаларда (ауыл Шайды дұрыс
шаруашылығы, пайдаланбаса
химия өнеркәсібі, адам организмне
медицинада) тигізетін
кеңінен Шайдың тағамдық зияны орасан зор
қолдануды сапасы туралы білімнің
ұсынамын. қажеттілігі дәлелденді
НАЗАРЛАРЫҢЫЗҒА
РАХМЕТ!

Ұқсас жұмыстар

Шайдың пайдасы мен зияны

Азық - түлік стресс

ДӘРУМЕН - АДАМ

Шайдың жіктелуі

Дәрумен немесе витамин - салыстырмалы құрылысы күрделі емес және әртүрлы табиғаты бар төменгі молекулярлы органикалық қосылыстардың тобы

Майда еритін

Тағамдық өсімдіктер- дәрумендер көзі. Майда және суда еритін дәрумендер

Суда еритін витаминдер

ШАЙ ӨНДІРУ ТЕХНОЛОГИЯСЫ

Қазіргі таңда елімізді шәймен қамтамасыз ететін компания саны

Пәндер