Қазақстанның шөлейт және шөл зоналары: табиғи жағдайы, топырақтары және өсімдік-жануарлар әлемі

Сабақтың тақырыбы: Шөлейт және шөл зоналары.

Қарағанды облысы Балқаш қаласы орта жалпы білім беретін №18 қазақ орта мектебінің география және биология пәнінің мұғаалімі Жұмабекова Бақытгул Омирбековна

Сабақтың мақсаты: Қазақстанның шөлейт және шөл зоналары құмды шөлдерін өсімдіктердің шөлге қалай бейімделуін жануаларды шөлге шөлейтке бейімделуіне түсінік қалыптастыру. Балалардың өз білгендерін айқыза отырып, ой-өрісін, тілдерін дамытыу

Сабақтың әдіс-тәсілін әнгімелеу, сұрақ жауап өздігімен оқу, жұмыс жасау

Сабақтың түрі: Аралас сабақ.

Сабақтың көрнекелігі: Карта, сурет, сызбанұсқа, иллюстрация, т. б

Үй тапсырмасы. Орманды дала және дала зонасы.

1 . Картадан табиғат зоналарын көрсет.

2. Табиғат зоналарын сыртқы қандай факторлар қалыптастыратын атаңдар.

3. Орманды дала мен дала зоналаларын тоқтал, өсімдіктері. Тақтаға сызып жазу.

Орманды дала өсімдіктері.

1. Шілік.

2. Тікенді раушан.

3. Қотыр қайын.

4. Сыңғақ итмұрын.

5. Тышқан сиыр жоңышқа.

6. Дәрі шелна.

7. Кәдімгі мойыл.

Қандай өзендер бар

1. Ертіс, Жайық, Тобыл, Есіл өзендердің суы халықтың тұрмыс қажеті үшін де пайдаланады.

2. Өсімдік жамылғасы, дәнді дақылдар өсімдіктер.

Ашық тұқымбас өсімдіктерге: Сәбізшөп, гүлдер хош иісті қайын мен көктеректер өседі.

3. Орман байлықтары және жануарлар дүниесі.

4. Дала зонасының топырақ типтері.

5. Орманды дала және дала зонасының топыарақтары қандай шаруашылықты дамытуға қолйлы.

Сабағымызды табиғат зонасы бойынша жалғастырамыз.

Жаңа сабақ: Қазақстан шөлейт жерлері дала мен шөл зоналары аралығында орналасып, Жайықтың жағасынан Алтай тауларына дейінгі 2900 км-ге созылып жатыр. Ол республиканың барлық аумағының 10, 8%-ын алып жатыр.

Тұрақты ағаттың ең ірі өзендері: Ойыл, Жем, Торғай, Сарысу, Аягөз.

Шөлейт зонасында 3000-нан астам көлдер бар.

Топырағы: Ашық қара қоңыр топырақ.

Өсімдік жамылғысы негізінің бетеге, жусан, түймедағы, боздан құралады.

Шөлейт зонасы өсімдіктері

Сасықкүзен, қарсақ, түлкі, қасқыр

Жер қайыстырған ақбөкендер, қарақұйрықтар.

Шөлейтте кесіртке, жыландар көп. Қара шұбар жылан, кіші сарыбас жылан, су жылан, улы жыландар, сұр жыландар.

Құмды шөлдер: Қызылкұм, Арал маңы Қарақұм, Мойынқұм, Каспий маңы- Арын, Тайсорған Қарақұм

Азды шөлдер, құмды шөлдердің арасында немесе соларға жапсарласа жатады.

Шөлейтте қой және шаруашылығы басым дамыған. Қой ешкі 963 мың бас, 129 мың бас жылқы. 2008 жылыншы санақ бойынша.

Шөл зонасы: Шөлейт зонасы каспий теңіз жағалауынаң Тарбағатай тауларының етегіне дейін созылып жатыр. Көлемі 120млн-ға республика аумағының 44%- ына жуығы алады.

Шөл: Өсімдіктер 164 бетті оқушы оқиды. Шөлдің кейбір аудандарында жылдық жауын-шашын 100мм-ге де жетпейді. Жазда жаңбыр аз жауады. Шөл зонасының ауасы құрғақ әрі жауын-шашын мөлшері аз болғандықтан, жергілікті өзендер жоқ.

Шөл зонасының астында Қызылқұм, Шу, Сарысу, Оңтүстік Балқаш. Сырдария, Бетпақдала, Маңғыстау, Каспий маңы сияқты ең ірі артезиян алаптары жатыр. Шөл зонасы солтүстік және оңтүстік болып 2 бөлінді.

1) Солтүстік шөлдерге үстрірт және Тұран. Бетпақдала үстіртті, Мойынқұм, Балқаш маңы.

2) Оңтүстікте үстірт, Қызылқұм, Тұран ойпаты. Қоңыр топырақ таралған

Тастық немесе шөлдер

1) Шөл зонасы: Өсімдіктер.

2) Шөл жануарлар дүниесі өзгеше жануарлар.

Құмды шөлдер: шөл, шөлейт өсімдік, жануарлар

: Шөлейт және шөл зонасын шекарасын сыз.

Тақырыбы: Шөл, шөлейт жердегі топырақ өсімдік жамылғысы нашар дамыған, жер беті жарылып кеткен алаң.

Таратпа сор: Шөл, шөлейт және дала зонасының ащы тұздылығы 1% - дан жоғары жынысты алаң. Көбіне тартылып қалған көл табынында таралған, топырақ жамылығысы нашар дамыған. Өсімдік жамылғысы сораң шөптерден тұрады.