Оқушыларға орыс демократиялық мәдениетін, қазақтың ұлы ғалымы

Тақырыбы:

«Орыс демократиялық мәдениеті және қазақтың ұлы ғалымы Шоқан Уалиханов»

Мақсаты:

Білімділік: Оқушыларға орыс демократиялық мәдениетін, қазақтың ұлы ғалымы Ш. Улихановты, Шоқан Уалихановтың өмірі мен шығармашылығы туралы баяндау, қысқаша түсіндіру.

Дамытушылық: Оқушылардың білімдерін арттыру мақсатында тақырып бойынша тапсырмалар орындап, қосымша мағлұматтар беру.

Тәрбиелілік: Оқушыларды орыс мідениетіне қызықтыру, өз елінің мәдениетін білуге баулу. Қазақтың ұлы ғалымы Шоқан Уалихановты құрметтеуге шақыру.

Тапсырма №1. «Сұраққа тіке жауап»

Ұйғырлар мен дүнгендер Қазақстанның қай өлкесіне қоныс аударды?

Маньчжур - Цин әулетінің өктемдігіне қарсы ұйғыр және дүнген халықтарының азаттық күресі қай жылы болды?

1862 - 1877 жылғы ұйғыр, дүнген халықтарының азаттық күресіне кімдер қатысты?

1881 - 1883 жж. Қазақстанға қанша дүнген көшіп келді?

1881 - 1883 жж. Қазақстанға қанша ұйғыр қоныс аударды?

Жетісу өлкесіне

1862 - 1877

жылдары

торғауыт, қырғыз,

өзбек, қазақ

5000

45000

Ұйғырлардың Жетісуға қоныс аударуы нәтижесінде, қазіргі Алматы облысының жерінде ұйымдастырылды?

Ұйғыр халқы негізінен егін шаруашылығына қолайлы өзеннің бойында орын тепті?

1905 ж. Қазан қаласында басылып шыққан Муссон бен Айса Сайрамидің еңбегі?

1897 жығы жалпы санаққа қарағанда дүнгендердің саны қанша?

1897 жылғы санақ бойынша ұйғырлардың саны қанша?

Алты ұйғыр

болысы

Шелек, Шарын,

Талғар, Үсек т. б.

«Он екі мұқам»

14 136

55 999

Тапсырма №2 . «Толықтыру тест»

Қашан?

Қайда?

Қандай оқиғалар болды?

1862-1877 жылдары

Маньчжур - Цин әулетінде

Ұйғыр мәдениетінде

Музыка өнері, әні мен биі, яғни рухани мәдениеті нәтижелі болды

1905 жылы

Ұйғыр ауыз әдебиетінің тамаша туындылары жарыққа келді.

III. Үй жұмысын қорытындылау «Венн диаграммасы»

Ұйғырлар

Ұқсастығы

Дүнгендер

ІV . Жаңа сабақ

ХІХ ғасырдың екінші жартысы - орыс демократиялық мәдениетінің көтерілген кезеңі.

Қазақстанды игерудің барысы және орыс - қазақ қатынастарының тереңдеуі өлкені зерттеуді кеңейту қажеттігін туғызды.

Осыған орай қазақ жері мен қазақ халқының тарихын, мәдениеті мен тұрмыс - салтын зерттеген орыс ғалымдары көбейді.

Бұл қазақ - орыс достастығының айқын көрінісі еді.

Орыс ғалымдары

П. П. Семенов-Тянь-

Шанский

В. В. Радлов

М. Красовский

Л. Мейер

А. Добромыслов

Т. Г. Шевченко

П. П. Семенов - Тянь - Шанский (1827 - 1914) - Алтай, Жетісу мен Орта Азияға саяхаттар жасап, өлкені жан - жақты зерттеді. «Қырғыз өлкесі», «Түркістан өлкесі» атты екі томы Қазақстан мен Орта Азияға арналған

В. В. Радлов (1837-1918) - көрнекті шығыс зерттеушісі, академик. Іле алқабын, Жетісуды зерттеп, ол жердегі қазақ ауыз әдебиетінің үлгілерін жинастырып, жариялады.

М. Красовский «Сібір қырғыздарының облысы» деп аталатын еңбегінде қазақ халқының шығу тегіне көңіл бөлді.

Л. Мейердің «Орынбор сведомствасындағы қырғыз даласы» атты еңбегі Кіші жүз тарихын жан - жақты сипаттауға арналады.

Т. Г. Шевченко - Украинаның ұлы ақыны. 1847 - 1857 ж. ж. аралығында қазақ жерінде айдауда болған. Ол «Менің ойларым» деген өлеңінде қазақ, украин, халықтарының өмірін салыстыра жырлайды.

А. Добромыслов қазақ жерінің Ресей құрамына қосылу дәуірін біршама зерттеді. «Торғай облысы. Тарихи очерк» атты еңбегінде Қазақстанның саяси дамуы жөнінде сирек кездесетін материалдар сақталған.