Абылай хан тарихын

Презентация қосу

Абылай ханның
300 жылдығы
Абылай – Тәуелсіздік үшін

күрескен тұлға
Мақсаты:
1.Білімділік: Қазақ халқының
мақтанышы, Қазақ хандығының
тәуелсіздігі мен аумақтық
тұтастығын сақтау жолындағы Абылай
ханның күрескерлік қасиеттерін ашу
арқылы қалыптасқан білімдерін
жүйелеу
2.Дамытушылық: Оқушылардың логикалық
ойлау белсенділігін дамыту
3.Тәрбиелік: Оқушыларды патриоттық
сезімге, Отан тарихына деген
қызығушылыққа тәрбиелеу
• Хан Абылай атандың,
Дүниеден шықпай мініңіз.
Алтын тақтың үстінде,
Үш жүздің басын құрадың.
Жетім менен жесірге
Ешбір жаман қылмадың,
Әділетпен жүрдіңіз.
Әдепті іске кірдіңіз...
Бұқар жырау
“Абылай – аңызға айналған
тұлға. Бірақ, біз ата
тарихының бар шындығын ашу
үшін, сол аңыздан ақиқатты
ажыратып алуымыз керек
және оны өткеннен сабақ,
тарихтан тағылым алу үшін
жасауымыз керек...
Нұрсұлтан Назарбаев
І тур
“Бәйге”
“Бәйге”
1. Абылай хан
кімнің
ұрпағы?
Жошының
“Бәйге”
2. Абылайдың шын
есімі
Әбілмансұр
“Бәйге”
3. Абылайдың атасы,
ол да Абылай қай
қаланың билеушісі
болды?
Түркістан
“Бәйге”
4. Абылай неше
жасында
жоңғарларға қарсы
соғысқа қатысты?
20 жасында
“Бәйге”
5. Абылайға жақын
жүріп, оның
керемет
қасиеттерін
жырлаған ақын?
Тәтіқара
“Бәйге”
6. Қалқаман
батырдың баласы,
Абылайдың
ақылшысы болған
жырау
Бұқар
“Бәйге”
7. “Шаңды жорық”
оқиғасы
болған жыл?
1771 жыл
“Бәйге”
8. Абылайды
паналаған жоңғар
тағының мұрагері?
Әмірсана
“Бәйге”
9. Абылайханның
шөбересі,
қазақтың тұңғыш
ғалымы
Шоқан
“Бәйге”
10. Абылай
заманындағы
Орта жүздің
биі?
Қазыбек би
“Бәйге”
11. Абылай хан
әскерінің
қолбасшысы болған
қай батыр?
Қабанбай
“Бәйге”
12. Абылай өлтірген
Жоңғар
қалмақтарының
атақты батыры
Шарыш
“Бәйге”
13. Абылай саясатына
баға берген атақты
орыс тарихшысы,
“қазақ тарихының
Геродоты”

А.И.Левшин
“Бәйге”
14. Алғаш Абылай
бабамызға арналған
музей қайда
ашылды?
Көкше жерінде,
Бурабайда
“Бәйге”
15. Абылай хан
атындағы Алматы
қаласындағы жоғары
оқу орны қалай
аталады? Халықаралық
қатынастар институты
2 тур
“Жылдар
өтті”
Хан 1711 1757
ж –1761
17601726
жж /1728/
1718

Абылай 1740 ж
1771 ж
1781 1
ж771 ж
1723

300 жыл1741 – 1778
17421729
ж 1765-1779
/1730/1758
3 тур
“Абылай заманы –
Батырлар заманы”
Батырлар 10 20 30 40 50

Шайқастар10 20 30 40 50

Тарихи дерек
10 20 30 40 50
4 тур
“Көкпар”
4 тур “Көкпар
1.Абылай хан билік еткен
жылдар:
а) 1711 – 1771 ж
ә) 1771 – 1781 ж
б) 1771 – 1778 ж
4 тур “Көкпар
2. Бала Сабалақ кімнің түйесін

баққан?
а) Майқы бидің
ә) Бөлтірік шешеннің
б) Төле бидің
4 тур “Көкпар
3. Абылайдың шын аты:
а) Әбілфайыз
ә) Абдаллах
б) Әбілмансұр
4 тур “Көкпар
4. Абылай хан қайраткер
болуымен қатар өнерге бейімі
бар күйші болған. Төмендегі
күйлердің қайсысы Абылай
ханның күйі:
а) “Ақ толқын”, “Қайран
елім”
ә) “Кісен ашқан”, “Қайран
шешем”
б) “Қосалқа”, “Заман”
4 тур “Көкпар
5. Абылай ханға Бөгенбай
батырдың өлімін естірткен қай
жырау?
а) Тәтіқара жырау, Мұрын
жырау
ә) Шалкиіз жырау, Доспамбет
жырау
б) Бұқар жырау, Үмбетей
жырау
4 тур “Көкпар
6. Абылай қай ханның ұрпағы:
а) Жошы ханның
ә) Шағатайдың
б) Үгедейдің
в) Төленің
4 тур “Көкпар
7. Абылай ханның суреті қай
атақты жазушының архивінде
сақталып, халқына жеткен:
а) Ғабиден Мұстафин
ә) Мұхтар Әуезов
б) Ғабит Мүсірепов
4 тур “Көкпар
8. Абылай хан қай жерде
жерленген?
а) Арыстанбаб кесенесінде
ә) Жошы ханның күмбезінде
б) Қожа Ахмет Йасауи
кесенесінде
4 тур “Көкпар
9. Абылай ханның артынан
қалған ұрпағы:
а) 30 ұл мен 40 қыз
ә) 10 ұл мен 20 қыз
б) 30 ұл мен 30 қыз
в) 20 ұл мен 20 қыз
4 тур “Көкпар
10. Абылай хан қайтыс
болғаннан кейінгі оның
мұрагері, Орта Жүздің ханы:
а) Қасым
ә) Нұралы
б) Уәли
в) Жәнібек
5 тур
“Тарихи
тұлға”
5 тур “Тарихи тұлға”
Ол мемлекет қайраткері,
Жоңғар басқыншыларына
тойтарыс беруді
ұйымдастырушы халқының
қамын ойлап, амалы қалмаған
соң Ресей бодандығын
қабылдауға мәжбүр болған
тұлға. Бүгінде Атырау
қалқаласында ескерткіш
қойылған, Абылайдың
замандасы
5 тур “Тарихи тұлға”
Ол мемлекет қайраткері, елінің
ұйытқысы, Жоңғарларға қарсы
күресті ұйымдастырушы,
Патшалы Ресейге де, Циньдік
Қытайға да “мен сенің
боданыңмын” дей тұрып бас
имеген, бүгінде тарихта өз
орнын алған, 2000 жылы
мыңжылдықтың атақты 10
адамының қатарына кірген
тарихи тұлға
Қорытынды
Мұғалімнен тапсырма:
Бес жол өлең құрастыру
Үлгі:

Жасыңда атандың Сабалақ
“Абылайлап” ұрандап.
Жаудың құтын қашырдың
Ел үшін тыным таппадың,
Халқыңның қамын ойладың
Сау
болыңыздар
!
Абылайхан өмірге келді
Абылай Қытайдың
билігін мойындады
Абылай императрица
Елизавета Петровнадан ағаш
ұстасын және 200-300 пұт астық жіберуді
сұрап отырықшылықты дамытты
Бұланты шайқасы.
Қалмаққырылған
Аягөз
шайқасы
Әбілмәмбет хан мен
сұлтан Абылай
Орынборға келіп Ресей билігін
мойындады
Үш жүз өкілдері
Абылайды
Түркістанда хан етіп
сайлады
Абылай хан
қайтыс болған
жыл
“Шаңды жорық”
оқиғасы
“Ақтабан шұбырынды,
Алқакөл сұлама”
жылдары басталды
Абылай
жоңғар тұтқынында
болды
ІІ Екатерина патшайым
Абылайды Орта жүздің ханы етіп
бекітті
Аңырақай
шайқасы
Абылайдың
қырғыздар жеріне
жорығы
Жоңғар хандығының
тарих бетінен жоғалуы
10
Абылай
Шапырашт
ханның ту
ы үш
ұстаушы
батырының
Наурызбай
бірі
20
Абылай ханның
Баянасабатыр
құрметтеген
батыры кім? Ол
келмей ұрыс
бастамаған
30
Абылай хан қай
Еспенбет
батырға және
батыр
не үшін “Адақ”
деген құрметті
атақ берген?
40
Абылай хан
ерлігін өте
Жауғаш
жоғары бағалап,
батыр
“Жалаңаш
жолбарыс” деп
атаған батыры
кім?
50
1726 жылы
Ордабасы
Бөгенбай
жиылысында
батыр
халықтың алдында
жалынды сөз
сөйлеген батыр,
атақты қолбасшы
10
Абылай қалмақтарда

Шарыш
тұтқында болғанда Қалдан
Серен: “Сен менің ұлымды
өлтірдің” дегенде,
Абылай: “Сенің ұлыңды
өлтірген мен емес,
халық”, - деп жауап
беріпті. Қалдан Сереннің
ұлының есімі?
20
Қазақтың жас
Аңырақай
батыры
шайқасыең
Сабалақтың
алғаш қатысқан
шайқасы?
30
Бұл батырдың
шын есімі
Қабанбай
Ерасыл. Абылай
батыр
хан ерекше
құрметтеп
“Дарабозым” деп
атаған?
Бұланты 40
өзенінің
Қалмаққырылға
бойында
н деген
Қарасиыр
жерде қазақ
жасақтары
тұңғыш рет ірі
жеңіске жетті
50
Соғысатын жақтар
Алғадай
әдетте ұрыс басталар
алдында өздерінің
батырларын жекпе-
жекке шығаратын.
Ержүрек сол жас
жауынгерді халық
қалай атаған?
10
Абылай хан
тарихын
Шоқан
алғаш
Уәлиханов
зерттеуші
қазақ
ғалымы?
20
“Ол жауына күш көрсете
А.Левшин
білуімен айбатты және
мұқтаждығына қарай біресе
орыс, біресе қытай
патшалығынабағынышты
болғанымен, ешкімге
тәуелсіз өз әмірін
жүргізуші болды” – деп
жазған орыс тарихшысы
30

В.Бартольд
Абылай хан ХVІІІ
ғасырдың хандарының
ішіндегіең
құдіреттісі”деп
жазған Шығыс тарихын
зерттеуші академик
40
Атам Абылайдың
Кенесары
қонысын
қайтармайынша,
Қасымұлы
мен қаруымды
тастамаймын” деп
айтқан кім?
50
Абылай хан жетпіске келіп, ауру
“Елдің басын
меңдеп дүниеден аттанайын деп
біріктіре
жатқанда алмадым,
Бұқар жырауды
шақыртып, үш арманын айтыпты:
тентегі мен телісі
1. Қан мен тер төгілді. Мен
көп болды”,
төкпесем, - деген
дұшпан менің қанымды
төгетін болды.
екен
2. Халқымды отырықшы қыла
алмадым, кент салып үлгермедім.
Ал үшінші арманы қандай еді?

Ұқсас жұмыстар

Абылай хан билігі тұсындағы қазақ хандығы

Ілияс Есенберлин (1915 – 1983)

Қазақ тілі қандай тіл

XІX ғасырдағы қазақ әдебиеті

Сабақтың көрнекілігі

Абылай ханның бала кезі

Абылай хан тұсындағы қазақ хандығы

Абылай хан

Абылай хан - ұлы қайраткер, дарынды қолбасшы

Абылай (Әбілмансұр) хан

Пәндер