Динамика негіздері: 9-сыныпқа арналған жүйелеу сабағы

“Динамика негіздері” тарауын қайталау сабағы

Сыныбы: 9 “ә”

Мұғалімі: Стамғазиева Ақсамал Жұмажанқызы

Сабақтың мақсаты:

Білімділік: Оқушылардың денелердің бір-бірімен әсерлесуін зерттейтін динамика тарауы бойынша білімдерін жүйелеу, қорытындылау.

Дамытушылық: Логикалық ойлау қабілеттерін дамыту, теориялық білімдерін практикада қолдана білуге үйрету.

Тәрбиелік: Оқушылардың пәнге деген дұрыс қатынасын тәрбиелеу.

Сабақтың типі: жүйелеу сабағы

Сабақтың түрі:дәстүрлі емес

Сабақтың әдісі: сын тұрғынан ойлау технологиясы

Көрнекіліктер: слайд, оқулықтар, плакат, топшамалар, стикерлердегі тапсырмалар

Тарауға шолу (лездемелерге шолу)

Инерциялық санақ жүйесі- денеге басқа даналар әрекет етпегенде немесе олардың әрекеті теңгерілгенде, дене бірқалыпты және түзусызықты қозғалатын санақ жүйесі.

Динамика - денелердің өзара әрекеттесу заңдарын зерттейтін механиканың бөлімі.

Күш- денелердің әсерлесу мөлшері.

Ауырлық күші-F=ma

Серпімділік күші- дененің пішіні мен көлемі өзгерген кезде пайда болатын күшті айтады.

Үйкеліс күші- денелер тікелей жанасқанда пайда болатын күшті айтады және ол күш әрдайым жанасу бетінің бойымен қозғалыс бағытына қарама-қарсы жаққа қарай бағытталады.

Тіректің реакция күші- тіректің денеге әрекет ететін серпімділік күшін айтады.

Теңәрекетті күш- денеге бір мезгілде әрекет ететін бірнеше күштің әрекетіндей әрекет жасайтын күшті айтады.

Инерттілік- дененің өзінің алатын үдеуіне ықпал ететін қасиеті

Дененің массасы- оның инерттілігінің, яғни күштің әрекетінен белгілі бір үдеу алу қабілетінің сандық сипаттамасы болып табылады.

Ньютонның ІІ заңы- а=F/m

Ньютонның ІІІ заңы- F=-F

Галилейдің салыстырмалық принципі- барлық инерциялық санақ жүйелеріндегі механикалық құбылыстар бірдей жүреді. Басқаша айтқанда, барлық инерциялық санақ жүйелері бірдей құқылы.

Бүкіләлемдік тартылыс заңы- екі дене бір-біріне массаларының көбейтіндісіне тура пропорционал, ал арақашықтықтарының квадратына кері пропорционал күшпен тартылады.

6, 67*10-11 Н*м2/кг2- гравитациялық тұрақты.

Қапшықтағы есептер

90Н күш денеге 1, 2 м/с2 үдеу береді. Осы денеге қандай күш 3 м/с2 үдеу береді? (Жауабы: m= F1/a1=90/1. 2=75кг F2=m*a2= 75*3=225H)

Массасы 60т, ал моторларының тарту күші 90кН болатын реактивті ұшақ ұшар кезінде қандай үдеумен қозғалады? (Жауабы: a=F/m=9/6=1. 5м/с2)

Массасы 4т жүгі жоқ автомобиль 0, 3м/с2 үдеумен қозғала бастады. Егер тарту күші сондай болғанда орнынан 0, 2 м/с2 үдеумен қозғалатын автомобильдің жүгі қандай? (жауабы: F=m1*a1=4000*0. 3=1200 Н m2=F/a2=1200/0. 2=6000кг m=m2-m1=6000-4000=2000кг=2т)

Әрқайсысының массасы 80 т екі вагон бір-бірінен 1 м қашықтықта тұрғанда қандай күшпен тартылады? (жауабы: F=82*6. 67*10-11/12=426. 88*10-3=0. 43H)

Әрқайсысының массасы 1000 кг. Тартылу күші 6, 67*10-9 Н болатын екі дененің арақашықтығы қандай? (жауабы: r2= g*m1*m2/F=6. 67*10-11106/6. 67*10-9=104 м2 r=100м)

Ғарышкер Айға қонды. Оны Ай да, Жер де тартады Ғарышкердің Айға тартылу күшіне, Жерге тартылу күшіне қарағанда неше есе артық?Айдың радиусы 1730 км-ге тең.