Сөздердің байланысу түрлерін табу

Үй тапсырмасы

1-топ

Құдіретін «құдайымның» көресің бе?

Не жеміс өсер өзен дөңесінде . . .

Арыстан демалуға суға кірсе,

Балықтар шымшып ойнар терісінде. .

2-топ

Адамның біліміне ақыл серік,

Ақыл кен таусылмайтын жанға көрік.

Талап қыл, азды-көпті жұмса ойды,

Әр істің ақырын ойла көңіл бөліп.

3-топ

Адамның бір қызығы бала деген,

Баланы оқытуды жек көрмедім.

Үш-ақ нәрсе адамның қасиеті:

Ыстық қайрат, нұрлы ақыл, жылы жүрек.

Білім Үй тапсырмасы

Түсіну Венн диаграммасы

Қолдану Ойлайық та, жазайық

Талдау Оқулықпен жұмыс

Жинақтау Талдау - табыс кілті

Пайымдау Ұлы сөзде ұлағат бар

2 б

4 б

6 б

8 б

10 б

12 б

Бағалау

Сәуір айының сегізі

Сөздердің байланысу түрлерін қайталау

Сабақтың мақсаты: сөздердің байланысу түрлері мен жасалуы, ерекшеліктері жайлы білімдерін кеңейту. Топтық жұмыс арқылы өзара үйретуге дағдыландыру. Даналық сөздерді оқу арқылы өз ойын жеткізуге, адамгершілікке тәрбиелеу.

Күтілетін нәтиже: Сөздердің байланысу түрлеріне тапсырмалар орындайды, талдау жұмыстары арқылы сыни ойлауға дағдыланады. Топтық жұмыс арқылы өзара ой бөліседі.

Ереже 1. Қиысу - баяндауыштың бастауышпен байланысы. Мысалы: Біз оқушымыз. Сендер студентсіңдер. Мен жазушымын. Олар бірінші космонавттар. Сіз оқытушысыз. Мен оқыдым. Біз оқыдық. Бұл - Шолақсай, Табысымыз мол, ертеңіміз айқын (газеттен) . 2. Меңгеру - сөздердің өзара септік жалғауларының (ілік пен атаудан басқа) біреуі арқылы байланысқан түрі. Мысалы: Алтын етікті де аяққа киеді. Жақсы ісімен жақсы. 3. Матасу - ілік жалғаулы сөз бен тәуелдік жалғаулы сөздің байланысуы. Мысалы: ағаштың бұтағы. 4. Қабысу- деп сөз бен сөздің өзара ешбір жалғаусыз тұрған орны арқылы байланысуын айтамыз. Мысалы: қызық кітап, ақ жаға, алтын сағат. 5. Жанасу - сөздердің жалғаусыз орын тәртібі арқылы байланысуының бір түрі. Мұның қабысудан айырмашылығы - тіркескен сөзінен алшақтап араға сөз салып та тұра алады. Мысалы: шарықтап ұшу, шырақтап көкке ұшу, ертең бару, ертең киноға бару.

Венн диаграммасы

Қабысу Жанасу

Ойлайық та, жазайық

Төмендегі сөздерді негізге алып, сөз тіркесін жаз, байланысу түрін тап

1-топ абырой, бедел, қадыр, айыр

2-топ ақ, қамыс, түтік, химия

3-топ мектеп, абырой, ұстаз, ғажайып

Оқулықпен жұмыс

256-жаттығу

Қабыса байланысқан тіркестерді жаз

1-топ Жолға шыққанша төртінші күн дегенде ұзын бойлы, қапсағай қара шал осы Етікші асуының бір орқаш биігіне көтерілді.

2-топ Салқын ызғар қамсауы жоқ, көне шекпеннен лезде өте шықты. Ол шырқау биіктен жан-жағына соңғы рет көз тастады да, ілгері жүріп кетті.

3-топ Жалаңаш жотадан көп төмен түсіп түсіп, қалың жынысты қойнауға жеткенде, жел басылып, күн жылынайын деді. Титығы құрып, әбден қалжыраған қарттың бұдан әрі жүруге халі келмеді.