Периодтық жүйедегі орны және оның қасиеттері

Презентация қосу

ФОСФОР

Периодтық жүйедегі орны және оның
қасиеттері
ФОСФОР –ЖАРЫҚ
ШЫҒАРҒЫШ
ЭЛЕМЕНТ
Сабақтың мақсаты:
Білімділік: Оқушыларға фосфордың периодты жүйедегі
орнына сипаттама берумен қатар химиялық қасиеттерін
сипаттайтын реакция теңдеулерін жаздыру, ашылу тарихы
жөніндегі мағлұматттармен таныстыру және фосфордың
химия өнеркәсібіндегі маңызына түсінік беру.
Дамытушылық: Оқушылардың химиялық білімін одан әрі
дамыту, тез ойлауға, шапшаңдыққа , өз бетімен ізденуге
үйрету. Ой-өрісін, шығармашылық мүмкіндігін, ғылымы
көзқарасын қалыптастыру.
Тәрбиелік:Өздігінен талпынып, жауапкершілікті сезінетін
саналы, өнегелі ұрпақ тәрбиелеу.
Сабақтың барысы:

Фосфордың ашылу тарихы
Қазақстандағы фосфор өндіру саласы
Фосфордың периодтық жүйедегі орны
Табиғата таралуы
Аллотропиялық түрөзгерістері
Физикалық және химиялық қасиеттері
Фосфорды алу әдістері
Фосфордың қолданылуы
Фосфор аталу тарихы
V Мен жарық беруші элемент
Сірінкені жағамын мен оп-
оңай
Астында судың мені жақса
егер,
Қышқылға айналады
оксидім менің
Периодтық жүйедегі орны

?
Элементтің ФОСФОР
сипаттамасы
Периодтық 3 период
жүйедегі орны V топ
Негізгі топ
топшасы (А)

Атом құрылысы
Р +15 )2)8)5

Тотығу дәрежесі
+3, +5, -3
H3 PO4 құрамындағы фосфордың
тотығу дәрежесін анықтау

+ -2

Н+ О-2 +5 -2
Н О-2 Р О
+ 2,2 3,5
Н О
2,1 3,5
Табиғатта таралуы
Р
Р
АҒЗАДА
АҒЗАДА МИНЕРАЛДАР
МИНЕРАЛДАР

ФОСФОЛИПИДТЕР,
ФОСФОЛИПИДТЕР,
ФЕРМЕНТТЕР,
ФЕРМЕНТТЕР, АПАТИТ
АПАТИТ
КАЛЬЦИЙ
КАЛЬЦИЙ
ФОСФАТы
ФОСФАТы ФОСФОРИТ
ФОСФОРИТ
ЭФИРЛЕР
ЭФИРЛЕР
ОРТОФОСФОР
ОРТОФОСФОР БИРЮЗА
БИРЮЗА
ЫШҚҚЫЛЫ
ҚҚЫШ ЫЛЫ

ТІС пен
ТІС пен СҮЙЕКТЕ
СҮЙЕКТЕ
АЛЛОТРОПИЯЛЫҚ ТҮРӨЗГЕРІСТЕРІ

АҚ
АҚ Р
Р ЫЗЫЛ
ҚҚЫЗЫЛ

АРА
ҚҚАРА
Фосфор түрөзгерісі:

Р (ақ) <=> Р (қызыл) <=> Р (қара)
АҚ ФОСФОР

Ақ фосфор тұрақсыз түрі.

P4 молекуласы тетраэдр пішінді. Оңай балқиды
t(б)=44,1оС, t(қайн)=275оС, жұмсақ, түссіз
аморфты зат. Тек күкірткөміртекте ғана ериді.
Улы, ауада тез тұтанады, қаранғыда жарық
шығарады. Су астында сақтайды.
Қ ЫЗЫЛ ФОСФОР

Қызыл фосфордың бірнеше түрі белгілі. Олардың
құрылымы дұрыс дәлелденбеген. Кристал торлары
полимерлі атомдық заттар. Балқу температурасы
585-600оС, түсі қара қоңырдан қызыл болады. Улы
емес.
Қ ара фосфор

Қара фосфор өте сирек кездеседі.

Қара фосфордың кристалдық торы
атомдық. Графитке ұқсас, жартылай
өткізгіш болып табылады. Улы емес.
ХИМИЯЛЫҚ ҚАСИЕТТЕРІ:

Металдармен:
3 Ca+ 2P = Ca+23P-32
Бейметалдармен:
4 P + 5O2 =2P 2O 5
+5 -2

2P + 3S = P2 S3
Зертханалық тәжірибе::
Фосфордың жануы
Фосфордың азот қышқылымен әрекеттесуі:

Фосформен жұмыс
істегенде қауіпсіздік
ережелерін қатаң сақтау
керек. Ф осфор улы

P(қ.) + 5HNO3 (конц.) = 2H3PO4 + 5NO2 ↑ + H2O
Сірінке басын қорап сыртына үйкелеу
кезінде сірінке тұтанады:

Қалыпты жағдайда қызыл фосфор тұрақты.

6P + 5KCLO3 = 5KCL + 3P2O5
Фосфордың қосылыстары
HPO33
HPO
HH44PP22O
O77
Метафосфорқыш
Метафосфор қыш Р22O
Р O55 Пирофосфор
Пирофосфор
ыш
ққыш

ГИДРОФОС ДИГИДРОФОСФАТ
ДИГИДРОФОСФАТ
ГИДРОФОС
ФАТТАР
ФАТТАР Ca(Н22PO
Ca(Н PO44))22
CaНPO44
CaНPO
ФОСФАТТАР
ФОСФАТТАР
Ca33(PO
Ca (PO44))22
Фосфор оксидінің сумен әрекеттесуі:

Р2 О5 + 3H2O = 2 H3PO4
Фосфорды алу:

Ca3 (PO4)2 + 5C + 3SiO2 =
3CaSiO3 + 2P + 5CO↑
Фосфордың қолданылуы:
Тынайтқыш Жуғыш заттар

Улы химикаттар Судың
кермектігін жою

Таттанудан қорғау
Сірінке өндірісі

Жартылай Түтін эффектін
өткізгіштер жасау

Бояу өндірісі
ЕСЕП:
Ғалымдар есептеулері бойынша адам
денесінің салмағының 1 пайызы
фосфор болады екен. Осыған сүйене
отырып өз ағзаңыздағы фосфордың
массасын есептеңдер.
Тест фосфор
1.Хеккинг Бранд қай жылы фосфорды ашты?
А)1667 жылы
В)1668 жылы
С)1669 жылы
д)1670
2.Игон Куккель қай жылы жаңа әдіспен фосфорды ашты?
а)1979
В)1780
С)1681
д)1682
3.Қай жылы Маркугод фосфордың құпиясын жариялады?
А)1743
В)1744
С)1745
д)1746
4.Қай ғасырда араб алхимиктері фосфорды жасады?
А)ІХ-ғасыр
В)Х-ғасыр
С)ХІ-ғасыр
д)ХІІ-ғасыр
5.Фосфордың электронды конфигурациясы
A) 1s22s22p63s23p1
B) 1s22s22p63s23p2
C). 1s22s22p63s23p3
D) 1s22s22p63s23p4

6.Фосфордың табиғаттағы қоры ...түрінде болады
A) CaSiO3
B) .3Ca3(PO4)2 * CaF2
C) Ba3(PO4)2
D) H3PO4

7.Фосформен әрекеттесетін заттар
A) KCl, H2, BaO
B) NaCl, Al, Li2O
C) .O2, S, Ca, Cl2
D) MgO, N2O5, Cl2O7
8.Фосфордың болуы мүмкін тотығу дәрежелері?
A) – 2, + 4
B). – 3, + 5
C) – 1, + 7
D) + 2, + 4
9.Фосфиннің формуласы:
A) .PH3
B) NH3
C) AsH3
D) PCl3
10.Натрий дигидрофосфаты формуласы:
A) Na3PO4
B) Na2HPO4
C) .NaH2PO4
D) NaHCO3
11.Фосфор (V) оксидімен әрекеттесетін заттар қатары:
A) .NaOH, H2O, BaO
B) CO2, Cl2O7, Al(OH)3
C) SO3, N2O5, HCl
D) Ag, Cu(OH)2, H3BO3
12Фосфорды қай жерлерде алады?
А.Өскемен; В.Семей; С.Көкшетау; Д.Қаратау
13.Суперфосфат өндіру заводы қайда орналасқан?
Бағалау
1- “5”
2-3- “4”
4-5- “3”
Жауаптары:

1.С 6.В 11. А
2.В 7.С 12.Д
3.А 8.В 13.А
4.Д 9А 14.С
5.С 10.С 15.А
Үйге тапсырма

§18,19 № 6,7
Назарларың ызға рахмет!

Ұқсас жұмыстар

Хром тобына Темір тобына

Темір

ТЕМІР ҚОСЫЛЫСТАРЫН АНЫҚТАУ

ФОСФОР – тіршілік пен ақыл – ой элементі

Кальций қосылыстары

МЕТАЛДАР. МЕТАЛДАРДЫҢ ПЕРИОДТЫҚ ЖҮЙЕДЕГІ ОРНЫ. МЕТАЛДАРДЫҢ ҚҰРЫЛЫСЫ

Элементтердің комплекс түзу қабілеттіліктерінің периодтық жүйедегі орналасқан орнына тәуелділігі

Химиялық элементтердің тірі және өлі табиғатта таралуы. Адам организміндегі химиялық элементтердің биологиялық ролі

Орнын тап

Азот оксидтері және қасиеттері

Пәндер