САПАСЫН ТАЛДАУ ӘДІСТЕРІН ИГЕРУ

Диссертациялық жұмыс тақырыбы: ПТР ТАЛДАУ НЕГІЗІНДЕ ЕТ ӨНІМДЕРІНІҢ ҚАУІПСІЗДІГІ МЕН САПАСЫН ТАЛДАУ ӘДІСТЕРІН ИГЕРУ

Орындаған: Маштакова А. К.

Ғылыми жетекші: б. ғ. к.,

АТУ профессоры Лесова Ж. Т.

Зерттеу мақсаты: ПТР-тест жүйесін ет шикізаты мен ет өнімдерінің сандық сараптауда, және түрлерін салысытырып анықтауда пайдалану. Зерттеудің міндеттері: - ет шикізаты, жартылай дайындалған өнімдер және дайын өнімдерінің құрамдық және сандық мөлшерлерін бағалау үшін ПТР-ның бәсеке көтеретін әдістерін оңтайлау; - ет шикізатының өңдеу технологиялардың ет түрлерінің сәйкестігін анықтауда ықпалын тексеру; - ет түрлерінің сәйкестігін анықтауда ПТР әдісінің әсерлілігіне ет шикізатын сақтау жағдайының әсері; - ет түрлерінің сәйкестігін анықтауда ПТР әдісінің әсерлілігіне ет шикізатын термиялық өңдеуден өткізудің ықпалы.

КІРІСПЕ

Қазіргі уақытта біртекті ет өнімдерінің түрдік тиістілігі сияқты, ұсақталған ет өнімдердің құрамын ең сенімді анықтау қажеттілігі жөнінде мәселеге аса көңіл бөлінуде.

Ол ет шикізаттарының түрдік құрамы бойынша бұрмалаушылығынан дайын өнімдердің тұтынушылық қасиеттері өзгеріп қана қоймай, сонымен қатар, тұтынушылардың денсаулығы үшін қауіпі пайда болады, солардың ішінде ветеринарлық мамандардың уайымын тудыратындар, әртүрлі карантиндік ауруларды (эпизоотикалық және эпидемиялық қатынаста үлкен қауіп тудыратын, приондар немесе вирустар) жұқтырған, жануарлардың ет өніміндегі мүмкін болатын әртүрлі заттармен алмастырулар, сонымен қатар, қандай да бір себептермен біздің елімізге кіргізуге рұқсат етілмейтін еттер. Бұдан басқа, көп компонентті ет өнімдеріндегі ет шикізатының түрдік тиістілігін бұрмалау, ұлттық немесе діни көзқарастар бойынша басқа түрдегі жануарлар етін тұтынбайтын халықтар бөлігіне үлкен моральды зиян тигізуі мүмкін.

Қазіргі уақытта қолданылатын бақылаудың органолептикалық, физика-химиялық және микробиологиялық әдістері инфекциялық қатынаста ет шикізатттары мен дайын ет өнімдерінің қауіпсіздігі мен балғындығын анықтауға мүмкіндік береді. Бірақ олардың көмегімен өнімдердегі еттің түрдік құрамын орнатуға болмайды, әсіресе егер түрі өзгерген бұлшықет ұлпасының мөлшері негізгі шикізатқа қатысты аз болса.

Иммунологиялық РА, ПР, ҚДИ және ИФТ зерттеу әдістерінің көмегімен әртүрлі бұрмалаушылықты анықтау көп жағдайда оң нәтиже бермейді, себебі, бұл әдістер бойынша анықтау өнімнің жалпы массасының 10-20% пайызы бөгде еттер болса ғана, оның бөгде ет қосылғандығын толық анықтауға болады.

ЗЕРТТЕУДІҢ МАТЕРИАЛДАРЫ ЖӘНЕ ӘДІСТЕРІ

Зерттеу объектілері

Зерттеу объектілері ретінде ірі қара малдың салқындатылған немесе мұздатылған үлгілері қолданылды.

Салқындатылған сиыр етінің үлгісінен құрамында 0, 01-ден 100% дейін еті бар етті фарш қоспасы дайындалды.

Етті қоспалар - 20°С-та мұздатуға ұшырады, - 12°С-та 14 тәулік сақталды, сосын ауалық ортада ерітілді.

Бірінші топтағы ет қоспалары -20°С температурада бірнеше рет мұздатылған, -12°С температурада 14 тәулік сақтап ауа бар ортада ерітілді. Екінші топтағы ет қоспалары -20°С температурада мұздатылып, 14 тәулік ішінде ерітіп қайта мұздатылып отырды. Үшінші топтағы ет қоспаларын екі апта бойы аузы жабылған пробиркаларда бөлме температурасында сақталды.

Төртінші және бесінші топтағы фарш қоспалары арнайы дайындалған қайнатылған шұжық және консеврі бұйымдары.

Алтыншы топтағы 55-120°С температурада 10-120 минут ішінде, сондай-ақ автоклонированиялық процедураны қосқанда термиялық өзгеріске ұшыраған ет үлгілері.

Жетінші топтағы фарш қоспалары ешқандай өзгеріске ұшырамаған, оларды үлгі ретінде қолдандық.

Зерттеу объектілері, сонымен қатар, сауда желісінен және азық-түліктік нарықтарда алынған етті өнім үлгілері болып табылды.

Зерттеу жұмыстарында қолданылған әдістер

1. Зерттелетін материалдың үлгісінен ДНҚ-ны бөлу әдістері

2. ДНҚ фенолды экстракттау әдісі

3. Полимерлі тізбекті реакция әдісі (ДНҚ амплификаты)

4. ПТР өнімдерін электрофоретикалық талдау әдісі

5. Тамырлардағы кольцепреципитациялық әдіс (ТК)

6. Қағаз дисктермен иммунодиффузиялық әдісі (ҚДИ)

Бірлокусты және мультилокусты ПТР үшін праймерлерді құрастыру

Жалпы мағыналы SIM-праймері (селективтік емес) :

5’--3’

Антимағыналы BOV-праймері (сиыр ДНҚ-на ерекше түрлі) :

S’-^’

Жалпы антимағыналы REV-праймері (селективтік емес) әмбебап ішкі бақылауды орындау үшін:

5 ’ - AG AATAGGC ATTGGCTGAGTGG-3 ’

Кесте 1-Праймерлердің концентрациясын анықтау жолдары

Зерттеу нәтижелері АТУ ҒЗИ “Тағам қауіпсіздік” лабораториясында жүргізілді

ДНҚ экстракттау әдістемесі

ПТР сезімталдығы (зерттелетін үлгідегі талданатын жануар түрінің ұлпа саны, %)

ПТР нәтижелерінің айналымы (100-ден оң үлгілердің саны)

Реңдік амплификат-

таудың болуы

(шмерлер)

фенол-хлороформды экстрактымен SDS-лизис

0, 1 %

Фенол-хлороформды экстрактымен сілтілі лизис

0, 5-2%

"SILICA-M"

0, 1%

100

"Magn S_DNA-uni"

0, 1%

100

Kесте-3 ДНҚ шығару әдістемесінің ПТР тиімділігінен әсері

Cурет-1. ДНҚ бар ДНҚ супернатантты таза пробиркаға шығару және тазалау сұлбасы

Сурет 1-дің жалғасы

507 п. н.

314 п. н.

194 п. н.

Спецификалық емес өнімдердің амплификациясы

Сурет-2«Ыстық старт» ПЦР әдісі көмегімен амплификация процесін оңтайландыру

2-5, 10 -«Ыстық старт» әдісісіз жасалған амплификация;

6-9, 11 - «Ыстық старт» әдісін қолдану арқылы жасалған амплификация ;

1 - ДНҚ фрагменттері үшін маркер ұзындықтары (GeneRuler7Л/ 100 bp DNA Ladder, "Fermentas”, США) ;

2, 6 - Сиыр ДНҚ-сы;

3, 7 -Шошқа ДНҚ-сы;

4, 8 - Құс ДНҚ-сы;

5, 9 - Сиыр, шошқа, құс ДНҚ-ры үшін эквилюлярлы қосылысэквилюлярная 10, 11 - теріс бақылау (буфер ТЕ) .

Ет шикізатының, жартылай фабрикаттардың және дайын ет өнімдерінің құрамындағы жануар текті компоненттердің болуын сандық бағалау үшін ПТР-на бәсеке әдістерді жасау