Даосизм философиясының мәні

Презентация қосу

Даосизм
Жоспар:

І.Кіріспе
ІІ. Негізгі бөлім
• Даосизм
• Даосизм философиясының мәні
• Даосизмнің тағы бір негізгі ұғымы
• Көне даосизмнің философия
• Даолық дін көне анимистік нанымдарды
• Қазіргі уақытта даосизм

• ІІ. Қорытынды
Кіріспе

Даосизм (қытайша «дао цзяо” – «жол ілімі”) б.з.б.
ІV-ІІІ ғасырларда Ежелгі Қытайда пайда болды. Аңыз
бойынша бұл ілімнің құпиясын аты аңызға айналған
Хуан-ди («Сары император”) ашқан. Ақиқатында
даосизм шамандық нанымдардан және ежелгі магтар
ілімінен бастау алады, ал оның негізгі қағидалары
данышпан Лао-цзынікі деп саналатын «Жол мен
ізгіліктер туралы канонда” (Дао-дэ-цзинде) және
философ Чжуан Чжоу көзқарастары көрініс тапқан
(б.з.б. ІV-ІІІ ғғ.) «Чжуан-цзыда” баяндалады..
Тұтас жүйе ретіндегі даосизм
«Лэ-цзы” (б.з.б. ІV-ІІІ ғғ.)
және «Хуаинань-цзы” (б.з.б. ІІ
ғ.) еңбектерінде
тұжырымдалған

Даосизм – адамға қоршаған
әлемнің сырларын ашуды, өмір мен
өлім мәселелерін айқындауды мақсат
етіп қоятын ілім. Даосизмнің негізгі
категориясы дао (жол, ақиқат, тәртіп) –
ғарыш болмысының ішкі заңдылығы,
табиғаттың жалпы заңы іспетті,
формалар әлемін тудырушы бастау. Дао
тек бастапқы себеп қана емес, сондай-
ақ соңғы мақсат, болмыстың аяқталуы.
Даоны ешкім жаратпаған, бірақ барлық
нәрсе даодан жаратылған және соңында
даоға қайта оралады..

Дао – бұл барлық нәрсе, Даоның нақты көрінісі тек
сонымен қатар ол еш нәрсе «дэ” (ізгілік) күші арқылы
де емес; ол – мәңгілік және ғана байқалады: егер дао
шексіз; даоның аты да заты барлығын жаратушы болса,
да жоқ болғанмен, ол – дэ – қоректендіруші. Тақуа
бәріне есім мен атау беруші
мақсаты – даоны тану, ол
бастама. Дао – беймәлім,
оны сезім органдары оны «ғарыш үйлесімділігі”
арқылы танып білу мүмкін – адамның табиғатпен
емес, ол уақыт пен кеңістік қауышуы деп түсінеді.
аясын қажет етуден ада.

Даосизм философиясының мәні –
бес алғашқы элементтер (топырақ,
ағаш, металл, от және су) туралы
ілім болып табылады. Осы
алғашқы элементтерден әлем
құралған. Ал элементтердің өзі
«киден” (алғашқы материя)
бастама алып, элементтердің
негізін құрайды деп түсінілген.

Даосизмнің тағы бір негізгі ұғымы «әрекеттенбеу”
(«у-вэй”) – табиғи әлемдік тәртіпке кереғар келетін
мақсаттық әрекетті терістеу, табиғи үйлесімділікті бұзбау,
табиғат дамуына араласпау, адамның табиғилығын
ұстану, қандай күйде жаратылса, сол күйде болу. Басынан
жаратылған нәрсені өзгертуге тырысу ұмтылысын жоққа
шығаратын әрекеттенбеу қағидатына сүйенген ел
билеушісі Аспан асты елін тәртіпке келтіріп, мемлекетті
басқарған, толқулардың алдын алған. Даосизм
ғарыштағының бәрін бір тұтастық ретінде қарастырады,
қарама-қайшылықтарды үйлестіруге талпынады.

Көне даосизмнің философиялық ұстанымдары ортағасырлық
даошылардың діни ілімдеріне негіз болды. Ортағасырлық даосизмнің
көрнекті өкілдері Гэ Хун (VІ ғ.), Ван Сюаньлань (VІІ ғ.), Ли Цюань (VІІІ
ғ.), Тянь Цяо (Тянь Цзиншэн) (X ғ.), Чжуан Бодуань (XІ ғ.).
Конфуцийшілдік білім алған интеллектуалды элита да даосизм
философиясына қызығушылық танытты, оларға қарапайымдылық пен
табиғилықтың көне культі қатты ұнады, табиғатпен тұтасуда
творчестволық еркіндікке қол жеткізілді. Даосизмге деген ықылас, әсіресе,
Хань династиясы құлап, конфуцийшілдік ресми дін ретінде өз мүмкіндігін
сарқыған уақытта орын алды. Буддизмнің Қытай жеріне бейімделуі
барысында даосизм одан бірқатар культтер мен философиялық ой-
тұжырымдарды қабылдады, буддалық ұғымдар мен философиялық
концепциялар қытайларға түсінікті даолық терминдерге аударылды.
Даосизм неоконфуцийшілдіктің дамуына ықпал етті.

Даолық дін көне анимистік нанымдарды, Көкке
табынуды және әулие даналар культін өзіне
қабылдады. Ортағасырлық даосизм қытайдың
рухани мәдениетімен тығыз байланыста болды.
Даошылар күнәһарлар жаны жазаланатын
әзәзілдер патшалығы мен әділетті жандар үшін
дайындалған құдайлар мекендейтін аспан бар деп
сенді. Орта ғасырларда мәңгілік туралы ілім ұзақ
өмір культіне, ал өмір бастауы ретіндегі дао
доктринасы көп балалық культіне және т.б.
айналды.

ІІ ғасырда «Аспан ұстаздарының жолы” деп аталатын Чжан
Даомин (І-ІІ ғғ.). негізін қалаған бағыт пайда болды. Аңызға сай ол
Лао-цзыдан аян алып, оның жердегі өкілі болу құқын иеленеді.
Оның «Көктен түскен ұстаз” титулы осы уақытқа дейін ұрпақтан
ұрпаққа мирас болып келеді. ІV ғасырда «Жоғары тазалық” және
«Рухани асыл қазына” атты даолық мектептер пайда болды. Олар
медитациялық пайымдау тәсілдеріне көп көңіл бөлді.
ІV-VІ ғасырлардан бастап даолық ілімінің көптеген қағидалары
қайта қарастырылып, ресми мәртебеге ие болды. Біртіндеп кең
ауқымды иерархиялық канон жасалды. VІІ-VІІІ ғасырларда
монахтық институттар мен монастырлар, VІІІ ғасырда Қытайдың
солтүстігінде көптеген мектептер қалыптасады, солардың бірі –
«кемелденген ақиқат ілімі” осы күнге дейін жетті.

Қазіргі уақытта даосизм ҚХР, Корея, Тайваньда,
Сянганда және қытай эмигранттары арасында кең
таралған. Даосизмді күнделікті тұрмысқа енгізген
діни синкретті топтар 1960 жылы ҚХР-да қудалауға
ұшырады, бірақ 80-ші жылдардан бастап олар,
әсіресе, шет аймақтарда өз ықпалын қалпына
келтіруге талпынды. Белсенді әрекет ететін Қытай
құдайлары пантеонында шаман – медиумдар,
галлопаттар, бал ашатындар, физиогномистер қызмет
жасайды. Даолық храмдарға, монастырлар мен киелі
орындарға мыңдаған діндарлар барады. Қытайдағы
«Даосизм ілімін ұстанушылардың бүкілқытайлық
ассоциациясы” жұмысын қайта жандандырған.

Кореяға даосизм Лао-цзы мен Чжун-цзы идеяларымен бірге орта
ғасырда үш патшалық кезеңінде Қытай арқылы ене бастап, саясат,
мәдениет және күнделікті өмір салтына таралды. Даосизм Кореяда
басты орындардың бірін алмаса да, қуғынға ұшырап отырды,
дегенмен, қазіргі замандық корей қоғамында даосизмнің әсерлері
байқалады.
Даосизмнің қазіргі күні әлемде кең таралған оккульттік
практикасы фэн-шуй немесе геомантияға ерекше назар аударуға
болады. Сөзбе-сөз фэн-шуй «жел және су” – өмір ағымының
қозғалысы деп аударылады. Бұл – адамның ішкі дүниесін
үйлесімділікке келтіріп, сыртқы ортадағы заттардың көмегі
арқылы әлеммен гармонияда болуы.
«Фэн-шуй” жүйесі – адамның жанында энергетикалық
үйлесімділік құру әдісі ретінде танылады. Бұл жүйемен
шұғылданушылардың пікірінше, заттарды дұрыс орналастыру мен
түрлі түстердің гаммасын орынды қолдану арқылы денсаулыққа,
энергетика тұрғысынан жетістік пен табысқа қолайлы
жағдайларды жасауға болады. Адам бұл жүйеде ғаламның
энергетика заңдылықтарына бағынатын кішігірім объектісі ретінде
қарастырылады. 13
Қорытынды

Кейінгі даошылар өз ілімін мемлекеттік
дінге айналдыруға талпынды. Олар
буддалық үлгідегі өсиеттерді жинақтап, ізгі
адамдардың игі істері мен қызметтерінің
тізімін жасады. Мемлекетке опасыздық
жасау мен көтеріліс жасағаны үшін қатал
жазалар қолданылды. Тан әулеті өз тегін
ресми құдайландырылған Лао-цзыдан
бастады.

НАЗАРЛАРЫҢЫЗҒА
РАХМЕТ!

Ұқсас жұмыстар

Мектептің шығу тарихы

Ежелгі Қытай философиясы

Қытай философиясының негізгі бағыттары мен мектептері

Ежелгі шығыстың саяси ойлары

Сиань - өлместігі, ұзақ өмір сүруі

Дін - және мәдениет туралы ақпарат

ҚЫТАЙ ФИЛОСОФИЯСЫ

Ұлттық діндер

Даосизм - байырғы Қытай философиясындағы негізгі бір бағыт

Индуизмнің қасиетті жазбалары

Пәндер