Ислам философиясының маңыздылығы жайлы

Презентация қосу

Тақырып: Әл Кинди және
араб философиясының
басталуы
ЖОСПАРЫ
Кіріспе.
Негізгі бөлім
1) Ислам философиясының маңыздылығы
жайлы.
2)Әл Киндидің философиялық еңбектері,
философ жайлы қысқаша мағлұмат.
3) Араб философиясының дамуы,
ерекшлігі.
Қорытынды.
Пайдаланылған әдебиет.
Мұсылмандық Шығысты зерттеумен айналысқан тарихи-философиялық және
мәдениеттанымдық еңбектерге қарағанда ислам әлемінің данышпандары ерте
нрек ғылымы,философиясымен қатар Алдыңғы Азия,Орталық Азия және Шығыс
мәдениеті мен философиясын қабылдай отырып,философиялық дәстүрлерді одан
әрі жалғастырған.Егер ортағасырлық Батыс Еруопада христиандық дінді
идеологияландыру,философиялық интоксикациялау және енегіздеі үдерісі жүріс
өтсе,ал мұсылман аймағында,әсіресе VII-X ғасырларда философия мен ғылым
өзінің гүлдеенген кезеңін бастан кешірді. Шығі тегі түрік философтар мен
ғалымдар әл-Фараби,Баласағұни,Қашқари,тағы басқалармен қатар әл-
хорезми,әл-Бируни,ибн Сина,әл-Кинди,Габари,әл-Газена,әл-Газали сияқты
ойшылдар мне философтар
Ислам философиясының
бастапқы негізін
қалаушылар қатарына әл-
Кинди және әл-фараби
жатады.Әл-Киндиді
ортағасырлық дәуірде
‘арабтардың философы’деп
жиі атайтын.Бұл бекеер
айтылмаған сөз,себеі әл-
Кинди мұсылман әлемінің
көптеген философтары
ішінде шығу тегі жөнінен
араб.Әбу-Жүсіп Якуб ибн
Исхақ әл-Кинди Басра
қаласынан шыққан,жетік
білім алған,тек философ
ретінде ғана
емес,дәрігер,математик,аст
роном ретінде
белгілі,геометря,оптика,мет
ереология,психология,музы
ка салалары бойынша
Әл-Кинди еңбектерінен біздің заманымызға дейін аз ғана бөлігі
жетті.Логикалық-гносеологиялық мәселелерге арналған жұмыстарымен
қатар,мынадай трактаты белгілі:Аристотель кітаптарының саны жөнінде және
философияны меңгерудің шарты,бастапқы философия туралы бес мәнділік
жайында кітап,пайда болу және жойылу себептерін түсіндіру туралы
трактаттар.Әл-Кинди жұмыстарының қалған бөліктері туралы оның
замандастары мен ізбасарларының жекелеген сілтемелері,әр түрлі тақырыптар
мен үзінділер арқылы білеміз.Оның мұрасының осы үлкен бөлігі X-XI
ғасырлардағы діни реакция тұсында жойылған.
Әл-Кинди мынадай мәселелерге зор көңіл
қояды:Құдай мәселесі,ақыл-ой мәселесі мен
философиясының мәнін анықтау,ғылымдарды
классификациялау.Өзінің шығармаларында әл-
Кинди Құдайдың мынадай түсіндірмелерін
береді:1.Құдай түпнегіз,барлық нәрсенің
абсолюттік бастауы ретінде;2Құдай мақсаты себеп
ретінде;3.Құдай кеңістіктегі абсолюттік шексіздік
және уақыттағы мәңгілік ретінде.Илософтың
пікірінше,Құдай
материяны,форманы,қозғалысты,кеңістікті және
уақытты жаратқан.Пайда болған нәрсе қозғалыс
нәтижесінде өзгереді және ақыры соңында
жойылады,ол нәсре мәңгілік емес,оның соңы
бар.Адамға ақыл-ой берілгендіктен ол өзін-өзі
танып қана қоймай, өзін қоршаған дүниені де
таниды.Ақылдың көмегімен адам заттар мен
құбылыстардың себептік байланысын,олардың
мәнін ұға алады.Адамның әлемді танудағы ақыл
рөлін анықтай отырып,әл-Кинди ақыл-ойдың түрін
және танымның үш сатысы туралы идеясын
айтады.Әл-Кинди ақыл мынадай төрт түрін
ерекшелейді:активті,пассивті,жинақтаушы,жарғыл
аушы.
Араб философиясы — орта ғ-ларда мұсылман дінін қабылдап, араб тілін
қолданған Шығыс халықтары ойшылдарының философиялық ілімдерінің жүйесі.
А. ф-ның шығу тарихы мутазилиттер (“ерекшеленушілер”) қызметімен
байланысты. 9 ғ-да арабтар антикалық дәуірдегі жаратылыстану және филос.
ілімдеріне қатысты мұралармен кеңінен таныса бастайды. Басты назарда
Аристотель филос-сы болды. А. ф. кейде мұсылман филос-сы немесе араб тіліндегі
филос. деп те аталады. Себебі, бұл ұғымға арабтардан өзге парсы, түркі т.б.
халықтар өкілдерінің филос. көзқарастары да енеді. Мыс., түркі жұртының
ғұламасы Әбу Насыр әл-Фараби, парсылық ибн Сина — оқулықтарда “араб
философтары” болып аталады. Сондықтан бұлардың бәрінің басын қосып
айтқанда “араб философиясы” деуден гөрі “араб тіліндегі философия” деген
шындыққа сыйымды. Осы тұрғыдан қарастырсақ, 10-13 ғ-ларда араб тіліндегі
филос-ның мынадай бағыттары болған: 1). Шығыс перипатетизмі; 2). “Таза
ағайындар” ілімі; 3). Сопылық ілім; 4). Мұсылман философиясы.
Ислам философиясы мұсылмандардың қасиетті
кітабы – Құранда тұжырымдалатын “дүниені қабылдау” ауқымында қалыптаса
келіп, ислам өркениетінің жалпы мән-мазмұнын бейнелейді. Ислам
философиясының даму кезеңі үшке бөлінеді:
Ислам философиясының классикалық кезеңі (8 – 15 ғасырлар);

кейінгі (15 – 19 ғасырлар)

қазіргі заман (19 ғасыр – 20 ғасырлардың 2-жартысы).
Шығыс перипатетизмі Аристотель еңбектерін насихаттап, талқылау жасаған
филос. Мектеп. Мұның басында әл-Кинди (9 ғ.), әл-Фараби, ибн Сина, ибн Бадж,
ибн Туфейль және ибн Рушд (Аверроэс) тұр. “Таза ағайындар” ілімі — оқу жүйесіне
арнап жазылған 51 томдық энциклопед. Еңбекте жинақталған. Бұл алғаш рет
ғылым түрлерін жүйелеу әрі оны оқыту мәселесіне арналған. Сопылық ілім —
Шығыста кеңінен дамыған ілім. Бұл бағыттың аса көрнекті өкілдері: Иасауи, Ибн
Араби т.б. Мұсылман философиясының аса көрнекті өкілі — әл- Ғазали. Ол әл-
Фараби, ибн Сина сияқты ғалымдармен болмыс туралы бел шешіп айтысқа түскен.
Сопылық ілім мен мұсылман философиясының ұқсастықтары көп.Араб тіліндегі
философияны ғылымда “фәлсафа” деп те атайды. Бұл, әсіресе, Шығыс
перипатиктеріне тән. Фәлсафа тарихы әл-Киндиден басталып, ибн Рушдпен
аяқталады.
Фәлсафа тарихы әл-Киндиден басталып, ибн Рушдпен аяқталады. Фәлсафаның
филос-дан өзгешелігі — ол Платон, Аристотель еңбектерін мұсылмандық
негізінде зерттей отырып, жоғарыда аталған ойшылдар ойлаудың ерекше
жүйесін жасаған. Бұл грек филос-сын тек қайталау немесе оған еліктеу емес,
филос-ның ерекше тарихи типі. Араб тіліндегі филос-ның тарихи маңызы —
Ф.Бэконнон (1561 — 1626) Спинозаға (1632 — 1677) дейінгі мерзімді қамтитын
Жаңа заман филос-сы көтерген басты-басты мәселелерді шығыс перипатетиктері
мен мұсылман дін танушылары өз кездерінде-ақ күн тәртібіне қойған.
ҚОРЫТЫНДЫ
БӨЛІМ
Қазақ ойшылының айтуынша, адамға Алла берген сана оны Құдаймен
жақындатады. Ислам философиясы. идеяларын Шәкәрім Құдайбердіұлы өз
шығарм-нда жалғастырып, одан әрі дамытты. Шәкерім үшін ақиқатты іздеу –
дүниетанымдық позиция үлгісін таңдап алумен тең. Шәкәрім жақсы меңгерген
және өзінің “Үш анығында” көрсетіп берген филос. Зерттеу
методологиясы Ислам философиясын зерттеушілердің назарын аудартады.
Философиядағы материалистік бағыт позициясын талдап, сынай отырып, Шәкәрім
Ислам философиясының негізгі ережелерін қорғап, жария етті:
Дүниедегі нәрсенің себепті негіздері – танымның өлшеусіздігінде, Жаратушының
құдіреттілігі мен шеберлігінде;
Жан мәңгі және бастапқы кезден-ақ өмір сүреді және айналымның әрбір кезекті
процесінде ол жаңа сапалы биіктікке көтеріледі;
Жанның ажырамас қасиеті – ар-ождан. Осының бәрін жинақтағанда, бұл үш
ережені қадағалау – адамның жоғары дәрежеге көтерілуінің шынайы ақиқат жолы.
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН
ӘДЕБИЕТ
Мұсылман әлемінің философиясы – Укипедия.
Ислам философиясы – Укипедия.
Лекцияда жазған тақырыптардан алдым.

Ұқсас жұмыстар

Мұсылман дінінің философиясы және теологиясы

Ислам философиясының кезеңдері

Араб мұсылман философиясы

Мұсылман философиялық мектептер

Орта ғасыр батыс философиясы

Ортағасырлық мұсылман философиясы

Қазақ философиясының ерекшелік сипаты

Ежелгі Қытай философиясының ерекшеліктері

ЕЖЕЛГІ ИРАН СӘУЛЕТ ӨНЕРІ

Қорқыт айтқан делінетін кейбір сөздер

Пәндер