ЖЕТІ ДАНЫШПАН ФИЛОСОФТАР

Жеті данышпан философтар

Жоспар:

І Кіріспе

ІІ Негізгі бөлім

Милеттік Фалес

Митилендік Питтак

Приендік БиантА

Финалық Солон

Линдиялық Клеобул

Тирандық Периандр

Спарталық Хилон

ІІІ Қорытынды

IV Пайдаланылған әдебиеттер

ТАҚЫРЫПҚА ТҮЙІНДЕМЕ

Антикалық философияда «жеті данышпан» үлкен рөл атқарады. Бізге бұл данышпандардың даналық сөздері мен көптеген еңбектері қалған. Антика философиясының қалыптасуына Крит-микен, Гомерлік Греция кезеңдеріндегі әдеби-діни-мифологиялық көзқарастар және күнделікті өмір тұрғысынан тұжырымдалған данышпандық ой-пікірлер (жеті данышпан кезеңі) негізінде дамыған грек мәдениетінің сол кездегі Көне Шығыс мәдениетінің озық үлгілерін өз бойына сіңіруі арқасында қалыптасқан әлемнің субстанционалдық негізін іздеген, рационалданған көзқарастар зор әсер етті.

Демек, антикалық дүниетанымдық көзқарас өз кезеңіндегі ғылыми жетістіктерге сүйене, өзінің логикалық, категориялық аппараттарын жетілдіре отырып, философияның көзқарастық және рационалдық-жүйелік жақтарын тығыз байланыстыра қарастырып, алғашқы философиялық ой -пікірдің қалыптасып, кейінірек келе оның классикалық деңгейге дейін көтерілуіне мүмкіндік туғызды.

жеті данышпаны

Милеттік Фалес (б. д. д. 624-547ж. ж. ) - Милет қаласынан шыққан грек философы және саяси қайраткері. Мысыр және Вавилонда математика және

Астрономия ғылымдарымен айналысады

Даналық сөздері:

«Ата-анаңа қандай қызмет жасасаң, қартайғанда балаларыңнан сондай қызмет күт».

Ғылыми талдау:

Фалестің айтқан даналық сөзі қазақтың: «ата-анаңа не істесең, алдыңа сол келеді», - деген мақал сөзімен пара-пар. Бұл сөздің мағынасына үңілетін болсақ, түп мағынасы: ата-анаңды сила, құрметте, қадіріне жет деген мағынада. Өткінші, бұл жалған дүниеде 5 күндік сынақ өмірді кешеміз. Сол аз ғұмырда тек жақсылық жасап, ата-ананың қадіріне жетуіміз міндетті. «Ата-ананың қадірін, балалы болғанда білесің»- дейді. Алма кезек бұл өмірде жасағаның алдыңа келеді. Сол б. д. д. 7-6 ғасырларда өмір сүрген Фалестің айтқан даналық сөзі өзінің мәнін жоғалтпай, өмірде жалғасын тауып келе жатыр.

« Өмірде ең қиыны - өзіңді өзің тану, ең оңайы - біреуге кеңес беру».

Митилендік Питтак (б. д. д. 651-569 ж. ж. ) -ежелгі грек данышпаны. Митилленді басқарған. Ақын және саясатшы болған. Алғашқы заң үлгілерін жазған.

Даналық сөздері:

«Жаман сөз айтпа: досың жайлы да, дұшпаның жайлы да».

Ғылыми талдау:

«Ақылдының ісі - алдын-ала жамандықты көре білу, күштінің ісі-келген жамандықпен күресе білу »

Питтактың айтпақ болған ойын тура сөзбен айтқанда - өсек айтпа дегені. Өсек айту өмірдегі ең жаман қасиеттердің бірі. Жамандап айтқан әрбір сөзіңде өз бойыңа күнә арттырасың. Ауырлығын өзің көтересің. Жамандау, жаман сөз айту, жамандық ойлау бұл пасық адамның ісі. Әр заманның, әр дәуірдің, әр қоғамның жаман және жақсы азаматтары болады. Ақ пен қара деген қарама-қарсы ұғым бар екен, демек жамандық пен жақсылық деген ұғымдар да болады.

Приендік Биант ( б. д. д. 6 ғасыр) - ежелгі грек данышпаны және қоғам қайраткері.

Даналық сөздері:

«Өзгенің қайғысына қуанба».

Ғылыми талдау:

Бианттың бұл сөзі қазақтың: «күлме досқа, келер басқа» -деген нақыл сөзімен мағыналас. Бір жанның басына қайғы түссе, оған демеу бола білу - бұл батылдық. Ол мейлі дұшпаның болсын, мейлі досың болсын қайғысына ортақ бола білу әр адамның қолынан келе бермейді. Оның басына түскені кезекті дүниеде сенің басыңа да түсуі мүмкін. Жақсылыққа ұмтылу, жақсы бола білу, бақытты өмірдің кілті іспеттес.

« Пікірталасты достармен есем дұшпандармен өткіз, себебі әрбір сөз таласудан кейін досың дұшпаныңа, дұшпаның досыңа айналуы мүмкін»