Медицинаға қосқан үлесі

Презентация қосу

ИБН-CИНАНЫҢ
ОЙЛАРЫ
Жоспар:

1. Өмірбаяны
2. Медицинаға қосқан үлесі
3. Танылуы
4. Еңбектері
5.Қолданылған әдебиеттер
Әбу Әли Хусейн ибн Абдуллах ибн аль-
Хасан ибн Әли ибн Сина ((парсыша:‫یلع وبابو علی‬
‫)حسینبسسنعبدیلع وباسسل بسسنسسسینا‬, батыс елдерінде
Авиценна атымен белгілі - ғалым, пәлсапашы,
астроном. Толық аты-жөні Абу Али Хусейн ибн
Абдаллах Ибн Сина, еуропалық дәстүр
бойынша ол Авиценна деген атпен мәлім. Ибн
Сина өзінен кейін зор шығармашылық мұра
қалдырып кетті: ертедегі деректерге қарасақ,
ол 456-ге жуық еңбек жазды, бірақ бізге дейін
оның 240 кітабы ғана жетті, ол еңбектер
поэзия мен философиядан бастап, геология
және астрономиямен аяқталып, білімнің
барлық саласына арналған. Үлкен атаққа Ибн
Сина дәрігер, ғалым және фармацепт ретінде
ие болды. Ол бар болғаны 57 жыл өмір сүрсе
де (980-1037 жылдары), оның өмірі мен
дарыны осы уақытқа дейін аңызға айналып
келеді.
Өмірбаяны
Ибн Сина 980 жылы 16 тамызда Бұхара маңындағы Афшана ауылында дүниеге келген. Оның өзі жазған
(ол оның алғашқы 30 жылын қамтиды) және оның шәкірті Джурджани жалғастырған өмірбаяны
сақталған. Өзінің шыққан тегі туралы Ибн Сина былай деп жазады: «Менің әкем Балхадан, Нуха ибн
Мансураның билік жасаған саманидасы кезінде Бұхараға көшіп келіп, онда төрелер кеңесінде жұмыс
істеді. Оның қарамағына Бұхара өңіріндегі ауданның орталығы Хармайсананы береді. Афшанға жақын
ауылдан, менің анам Ситара – жұлдызды өзіне әйел етіп алды. Онда алдымен мен, содан кейін менің інім
дүниеге келді».
Хусейн 5 жасқа келгенде (Ибн Синаны ата-анасы солай деп атаған), сол кездегі Шығыстың ірі
орталықтарының бірі Бұхараға көшіп келеді. Баланы бастапқы мұсылманмектеп-мактабқа
орналастырады. Хусейн хатыб Убайдының ең кіші шәкірті болды. Өзінің сирек кездесетін қабілетімен
ерекшеленді, 10 жасқа жеткенде Құрандыжатқа білді, оның ана тілі парсы-дары болса да, араб тілінің
грамматикасын меңгеріп алды. Өзінің үйден оқытатын мұғалімі Абу Абдаллах Натилидің жетекшілігімен
ойлау туралы ғылымды, евклидтік геометрияны, астрономияны оқи бастады. Оқудың соншалықты
табысты жалғасқаны, шәкірті мұғалімнен озып, кейде оны тұйыққа тіреп қоятын.
Медицинаға қосқан үлесі
Тәжік дәрігері әрі философы Әбу
Әли ибн Синаның «Анатомия
мен физиологияға кіріспе»,
«Дәрігерлік ғылымның
ережелері» («Канон врачебной
науки») еңбектері өте құнды. Бүл
еңбектерінде анатомия мен
физиологияны жүйелеп,
қосымша мәліметтермен
толықтырған. Кітап латын тіліне
аударылып, 30-дан астам рет
қайта басылып шыққан.
Танылуы
Жас Ибн Сина сол кездегі атақты дәрігер Абу Сахлем Масихимен
танысып, ғылыми хат жазысып тұрды, ортағасырлық Шығыстағы
ғалым-энциклопедист Абу Райхан Бирунимен қақтығысып
қалатын.
Он жеті жасқа қараған кезде, Ибн Сина дәрігер ретінде Бұхарада
үлкен атаққа ие болып, Бұхарадағы әмір сарайына шақырылды.
Нух ибн Мансур ұзақ уақыт бойы ауырды, оны емдеген сарай
маңындағы дәрігерлер оған ешнәрсемен көмектесе алмады. Ибн
Сина аз уақыт ішінде басқарушыны емдеп шығарды, ол әмірдің
жеке дәрігері болып сайланды, сарай кітапханасын пайдалануға
рұқсат алды, ол Таяу Шығыстағы ең жақсы және бай кітапхана
еді. Мүмкін, дәл сол Бұхара кітапханасында оның медицина
бойынша қорытынды еңбегін жасау идеясы туындаған шығар.
Бірақ ол кезде ғалымның ойлағанының бәрі орындала бермейтін.
Ибн Синаның күміс
кесеге салынған кескіні
Б і лі
м
тура үйрен
л у
рухы ы айтқ дің арт
а ы
Над ңды үй н мына қшылы
а р д ғ
Ада нменен енумен ай өле ы мен
мж ң ш
шыр аны бірге б ғылым і де ба арапа
ш о -б р. ты
май ағы, Ал ам бол лып өтк ілімді, Тәрби
ынд л еле
ай б аның ш са егер, ізбе бо
оп т с
ра
, сұ лса ұрад ексіз хи білім он қа күні
ң ы. кме ы ң
ті бі ң от- ді.
с а о .
п қыл мейі б н мен
ал а ө ім і лт е
а н ы т інен, К ін тіл ң бұл
к р т ы әм
и тори білгі өйлей ұстаз азы һ е.
Р ен
н
–
ы
с
ң, с өзге зі ұс т
п енд ң
е н
м
қ ы т о айтпа еңе, Ө дей е қатты ш
уа іріп и
д н ешт ас мен еді ақ !
Өн ымна ылм ескі нен йнады
л б м ен
ғы ірі та ей кө келг л жа
г ү
біл інбест , Мен да г
ы м
Көр айрағ ғылы
б ,
ақ біреді
же л
Сондай-ақ, әмірші Тәж әл-Мүлктің тапсырмасымен
уәзірлік шенінен айрылып, төрт ай түрмеде тасталып,
дертке ұшырағанда да былайша өлеңдеткен болатын.

БІР АЛЛАҒА ШАҒЫНАМ
ТАУҚЫМЕТІН ТАР
ЗАМАННЫҢ БӘЛЕ ТӨНІП ӘЗ
БАСЫМА, ТҮРМЕГЕ НАҚАҚ
ҚАМАЛДЫМ. ҚАСІРЕТ-
МИХНАТ ТҰС-ТҰСТАН
ҰРАДЫ КЕП СОЙЫЛДАЙ,
БӘЛЕ АТАУЛЫ МАГНИТТЕЙ,
ӨЗІМ БОЛДЫМ ШОЙЫНДАЙ!
Еңбектері
Ибн Синаның философия, логика, тіл-
әдебиет, иләһиет, математика,
жаратылыстану, анатомия, саз-әуен
сияқты талай ғылымдардың
салаларында жазып қалдырған жүзге
тарта еңбектері бар. Оның ең соңғы
еңбегі әл-Ишарат кітабы философия
саласында жеткен ең биік мәртебесі
болатын. Ал оның ең соңғы
зерттеулерінің біір психология
саласындағы Рисалат әл-Кәләм алә ән-
Нәфс ән-Натиқа еңбегі еді.
Әл-Қанун кітабы медицина саласына қатысты барлық жайттарды
қамтыды. Ибн Сина мұнда әрбір дәрігерлік саланың күллі мәселелерін
қалдырмай қамтуға тырысқан. Кітап бес бөлімнен тұрады. Бірінші
бөлімде медицина ғылымы туралы алпы түсінік, аурулардың жіктелуі
мен олардың шығу себептері туралы басты тақырыптар, оларды емдеу
жолдары қамтылған. Сондай-ақ, бұл бөлімде анатомия және адам
ағзаларының қызметтері туралы жан-жақты сөз болған. Екінші бөлімде
Ибн Сина медицина ғылымының жай-жапсарына тоқталады. Мұнда
дәрі-дәрмектердің құрамы, жасалу жолдары, әрбір дәріні, оның күш-
қуатын танып-білу және медицина ғылымның басты заңдары туралы сөз
қозғайды. Үшінші бөлімде адам ағзасының әрбіріне қатысты ауруларға
жеке-жеке тоқталады. Бірінші бас ауруларына туралы әңгімелейді. Ал
төртінші бөлімде белгілі бір ағзаға ғана қатысты емес, бүкіл тәнді
қамтитын ауруларды сұрыптап, олардың жай-жапсары туралы
түсіндірген. Кітаптың бесінші бөлімінде автор дәр-дәрмектердің құрамы,
табиғи дәрмектер жасаудың қыр-сырын баяндайды
Ибн Синаның қайтыс болуы

Өмірінің аяғына қарай Ибн Сина іш-асқазан
ауруына ұшырайды. Ол ауруын өзі емдейді. Бір
күнде өзіне сегіз рет укол салатын. Ақырында, ол
ауру меңдеп, қатты қиналып, бас айналып құлап
қалатын жағдайға жетті. Соған қарамастан ұлы
ғұлама қайсарлық танытып, дертпен қатты
күресті. Алайда ауруы күшейген үстіне күшейе
берді. Одан бұрын ол өзін-өзі емдеп, талай
аурудан аман қалған еді. Бірақ бұл жолы бұлай
болмады.
Қолданылған әдебиеттер:

1.Ислам. Энциклопедиялық
анықтамалық. Алматы: “Аруна
Ltd.” ЖШС, 2010
Биекенов К., Садырова М.
2.Әлеуметтанудың түсіндірме
сөздігі. — Алматы: Сөздік-
Словарь, 2007. — 344 бет.

Ұқсас жұмыстар

Психодиагностиканың қалыптасу тарихы

Әбу Насыр әл-Фараби жайлы

Қазақтың бір туар азаматы

Иммунология даму тарихы. Иммунитет теориясы

Басқару ғылымының негізгі мектептері

Дыбыс пен фонема

ЭКОНОМИКА САЛАСЫНДА НОБЕЛЬ СЫЙЛЫҒЫ ЛАУРЕАТТАРЫНЫҢ ТІЗІМІ

Қазақстан қала мәдениетінің дамуындағы Ұлы жібек жолының рөлі

Гистология, цитология және эмбриологияның даму тарихы

Өнеркәсіптік роботтар

Пәндер