Индуизм философиясы

Презентация қосу

Индуизм философиясы
2

Жоспар:
І.Негізгі бөлім
1. Философия туралы түсінік
2. Индуизм дегеніміз..
3. Индуизмнің тұңғыш қауымы
4. Индуизмнің пайда болуы,даму тарихы

ІІ.Пайдаланылған әдебиеттер
3

Философия туралы түсінік

Пәлсапа немесе философия — адамзат
баласының сонау ықылым заманнан басталған
білімі, қоғамдық
сананың формасы, болмыс пен танымның жалпы
заңдылықтары туралы ілім. Кез-келген
адамды әлем, қоршаған
орта қоғам, дін, діл, білім, саясат, мәдениет секіл
ді мәселелер бей-жай қалдырмайтыны айдан
анық. Міне, осы іспеттес мәселелер философия
пәнінің негізгі қарастыратын бөлімдері болып
табылады.
4

Философия сөзі грек тілінен аударғанда - даналыққа
деген махаббат мағынасын білдіреді. Б.з.д. 7-6 ғ.ғ.
Ежелгі Үндістан, Қытай және Грекия жерлерінде бір
уақытта пайда болады. Мәліметтерге сүйенсек,
«философия» терминін алғаш қолданған Антика
дәуірінің атақты пәлсапашысы (философы) және
математигі Пифагор. Философия дүниеге көзқарастың
бір түрі. Дүниеге көзқарас - дүние туралы жалпы
пікірлер жиынтығы және адамның әлемдегі орны жайлы
көзқарасы. Тарихи тұрғыда қарайтын болсақ, дүниеге
көзқарас үш негізгі типтен тұрады: Мифологиялық, діни,
философиялық.
5
6

Индуизм — әлемдегі ірі діндердің бірі.

Индуизм б.д. дейінгі бірінші мыңжылдықта
пайда болды. Ол адамды рухани
құтқарудың үш жолын ұсынды. Олар:

қасиеттері істер жолы;
таным жолы;
адалдық жолы.
7

Индуизмнің тұңғыш қауымы – «адживака»тақуалық жолын тұтып,
тән құмарлығымен күресті . Бірақ , Вишнуға табынды. «Адживака»
діни идеяларын «бхагаватами» толықтыра түсті . Ол Вишнумен қатар
Кришнаға тең дәрежеде құрмет көрсетті. XII ғасырда брахмандар
жарты құдай – Рамаға ерекше тұғыр орнатты. XV ғасырда діни
ғұрыптар қара халықтың тілі болып саналатын хинди тілінде атқарыла
басталды . Осының нәтижесінде Вишнудің көпшілік арасындағы
мәртебесі жоғарылай түсті . Шиваға құлшылық жасау да осы құдайды
мойындаушы қауымдардың бірлігінің нығаюына қызмет етті . Бірақ ,
көпқұдайлық үнді халықтарының одан әрі қауымдаса түсінуіне кедергі
болған жоқ. Керісінше, осы көп құдайлар біртұтас діни түсінік аясында
құрметтеліп, индуизм баршаның дініне айналды.
8

Индуизм үшін «Махабхарата» және «Рамаяна» эпостары-
Үндістанды арий тайпалары жаулап алуы кезеңіндегі
үнділердің қаһармандық күресі туралы әңгімелейтін қасиетті
аңыздар жинағы. Поэмада индуизм құдайлары пантеоны
туралы әңгімелейтін қасиетті аңыздар жинағы. Поэмада
индуизм құдайлары туралы кең әңгімеленеді. «Рамаянада»
Раманың және оның жұбайы Ситаның өмірі баяндалады.
Индуизмнің діни ескерткіштерінің ішінде құрылымдық
жағынын «Махабхарата» эпосына енетін дүниетанымдық
проблемаларға түсініктемелер беретін «Бхагават-Гита»
философиялық концептия тұтастығымен ерекшеленді.
Концепцияның негізінкүллі болмыстың бастауы ретіндегі
пракрит туралы және одан дербес таза рух – пуруша туралы
ережелер құрайды. Осылардан шығарма авторларының екі
негізді мойындаған дуалистік көзқарасы көрінеді.
9

Индуизм – Үндістанда пайда болып, қазіргі кезде дамып келе жатқан діни
дәстүр. Бұл дінді ұста¬ну-шылардың жалпы саны жер бетінде 700 миллионнан
асады деген деректер бар. Оңтүстік Азия елдерінде (Үндістан
жұртшылығының 83%-ы, Непалда, Шри-Ланкада, Бангладеште индуизмді
ұстанады. Оңтүстік-Шығыс Азия (Малайзия, Индонезия, Сингапур) мен
Африканың кейбір өңірлерінде де аздап таралған. ХХ ғасырдан бастап
индуизм Еуропа мен Америка елдерінде тамыр жайып, жаңаша ерекшелігімен
жұртшылықтың бірден назарын аударды. Бұған осы дінді зерттеуге арналған
18 томдық "Индуизм” атты энциклопедияның дайындалып жатқандығы
дәлел десе де болады. Бұл энциклопедияға көптеген елдерден 1250 ғалымның
10000-нан астам ғылыми мақалаларын енгізу көзделіп отыр. Индуизм термині
Синдху өзенінің парсы тіліндегі атауы "Хинду” деген сөзден негіз алған.
Кейіннен бұл сөз тек өзен мен оның жағасындағы Үнді елін ға¬на білдірмей,
сол елдегі халықтың атауына айналған. Индуизм дінінің ерекшелігі, мұнда
құдайлардың саны өте көп, бәріне ортақ бір құдай жоқ. Діннің негізін салушы
да, белгілі пайғамбар да жоқ, бірақ көптеген жеке білімдерді таратушы, рухани
ұстаздар бар.
10

Бір ортақ қасиетті кітап жоқ, оның орнына әр бағыттың негізі болып
саналатын жазбалардың беделі өте күшті. Бұл дінде жалпы мойындалатын сенім
символдары мен талаптары болмағанымен, индуистердің дүниетанымында ерекше
орын алатын ұғымдар (дхарма, карма, сансара, мокша, Брахман, атман, варна,
каста т. б.) бар. Индуизмдегі құдайларды бір атпен атау, бір түрге біріктіру мүмкін
емес. Мұнда құдай тұжырымдамасы әр түрлі, себебі индуизм Үндістанда ғасырлар
бойы жинақталған жазбалардың барлығын өзінің қасиетті кітаптары ретінде
қабылдаған, сондықтан да осы кітаптарда аталған 33 құдайдың (11-і аспандағы, 11-
і ауадағы, 11-і жердегі) бәрі индуизмде мойындалады. Брахман – әлемді жаратушы,
бастапқы бірліктің барлық тірі және өтпелі шындықтың мәңгілігін жүзеге
асырушы. Бірақ Брахманның адам алдындағы еңбегі дәстүрлі индуистік түсінік
бойынша көрнекті болмады. Сондықтан да Брахманға онша сыйынбайды, оған
арналған храмдар саны да санаулы ғана. Индуистердің көпшілігі Шива мен
Вишнуға табынғандықтан, шиваиттер мен вишнуиттер болып екіге бөлінеді.
Шиваның негізгі қызметі жою және өзгерту, сонымен қоса ол – өмірлік күштің
және еркектік бастаманың иесі. Шиваға Лингама формасында еркектік өмір
жасаушы бастама ретінде табыну өте көп таралған.
11

Индуизмнің қасиетті жазбалары Ведалар болып есептеледі.
Олар шрути – "тыңдау, естілу” деп аталады. Оның екі себебі бар:
олар жоғарғы құдайдан естілген және шәкірттер ұстаздарының
әңгімелерінен осы текстерді қабылдаған. Қазіргі индуизмде
құдайға құлшылық еткенде осы ведалық мәтіндерден мантралар
оқылады. Мантраларды (қасиетті сөздерді) тек санскрит тілінде оқу
керек. Брахмандар – абыздардың сыйыну мен құлшылық ету
оқулығы қара сөзбен жазылған. Бұлар ведалық әдебиеттердің
екінші бөлігі болып есептеледі. Абыздар жеті Брахмандық
мәтіндерді ерекше бөліп айтады. Келесі Араньяки мәтіндері де
Құдайға құлшылық, медитация туралы айтады. Ал Упанишадтарда
индуизм философиясының мистикалық тұжырымда¬масы
беріл¬ген. Упанишад – қатар отыру деген ұғымды білдіреді. Гуру
(рухани ұстаз) қасына отырған таңдаулы шәкір¬тіне қасиетті ілім
туралы кеңес берген. Дәстүр бойынша Упанишадтар 108 мәтіннен
тұрады.
12

Оларда индуизм философиясының мәнін
ашатын категориялар берілген:
Жеке жан (Атман) және Әлемдік жан (Брахман)
Брахман мәңгі өмір сүреді, бірақ формасы болмайды.
Әлем бұл – елес (иллюзия, майя).
Жан тізбектелген өмір циклынан (сансарадан) өтіп
отырады, оның келесі тіршілігі өзінің іс-әрекетіне
(кармасына) байланысты.
Жанның азаптан босатылу қасиеті бар (мокша).
Жаратылған әлемдегі барлық заттар бірлікте болады.
13

НАЗАРЛАРЫҢЫЗҒА
РАХМЕТ!

Ұқсас жұмыстар

Индуизм - Үндістанда пайда болып, қазіргі кезде дамып келе жатқан діни дәстүр

Адам тақырыбы - философияның өзекті, байырғы және өте маңызды мәселесі

Индуизм - Үндістанда пайда болған, қазіргі кезде дамып келе жатқан діни дәстүр

Ұлттық діндер

Будда дінінің пайда болуы

Ежелгі түркілердің көне діні

Индуизмнің қасиетті жазбалары

Жапонияның діні - синтоизм

Философияның әдістері

Үнді мифологиясы

Пәндер