Прагматизм философиясы

Презентация қосу

СӨЖ
Тақырыбы: Прагматизм
философиясы
Жоспар

Кіріспе
Негізгібөлім
Прагматизм философиясы
Шығу тарихы
Ақиқат философиясы
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер
тізімі
Прагматизм (от др.-греч. гр. փ - "іс, іс-әрекет" деген мағынаға
негізделген философиялық ағым. Оның шығу тегі XIX ғасырдың
американдық философы Чарльз Пирс есімімен байланысты. Бұдан
әрі прагматизм дамыды еңбектерінде Уильям Джеймс, Джон Дьюи
және Джордж Сантаяны. Прагматизмнің негізгі бағыттарының
ішінде инструментализм, фалибилизм, антиреализм, радикалды
эмпиризм, верификационизм және т. б. белгілі.Прагматизм
философиясы метафизиканың түсінігін жоққа шығарады және осы
саланы зерттейтін адамдар арасындағы уақытша консенсус ретінде
білімнің қандай да бір саласындағы ақиқатты қайта
айқындайды.Прагматизмге назар XX ғасырдың екінші
жартысында прагматизмнің жеке нұсқасына сүйене отырып,
логикалық позитивизмді сынауға бағытталған жаңа философиялық
мектептің пайда болуымен айтарлықтай өсті. Бұл аналитикалық
философияның өкілдері Уиллард Куайн, Уилфрид Селларс және
т.б. болды. Қазіргі философиялық прагматизм осыдан кейін
аналитикалық және релятивистік бағыттарға бөлінді. Сонымен
қатар, Сьюзан Хаак (ағылш.).
Тарихи ғылымдағы Прагматизм-әртүрлі мағынада
қолданылатын термин. Алғашқы сын есім "прагматикалық
"(грек. πραγματικός) қолданылмауға тиісті заңды қолданса
тарихы Полибий, назвавший прагматикалық тарихы (грек.
мемлекеттік оқиғаларға қатысты өткеннің бейнесі, сонымен
бірге соңғылары олардың мән-жайларымен және олардың
салдарларымен еріп жүретін себептеріне байланысты
қарастырылады, ал оқиғалардың бейнесі белгілі ілімді үйрету
мақсаты болып табылады.Прагматик-философиялық жүйе
ретінде прагматизмнің ізбасары. Тұрмыстық мағынада
прагматик — бұл іс жүзінде пайдалы нәтижелер алу
аспектісінде өмірге деген қылықтар мен көзқарастар жүйесін
қалыптастыратын адам. "Бұл біз үшін жақсы, сену — нағыз",
— қағанның негізін қалаушы прагматизм. У. Джеймс.
Прагматизм философиялық ағым ретінде XIX
ғасырдың соңғы онжылдығында пайда болды.
Прагматизмнің философиялық тұжырымдамасының
негіздері Чарльз Пирспен қаланды.Прагматизм 1906
жылдан бастап танымал болып, Пирстің ізбасары
Уильям Джемс осы атаумен басылып шыққан
жалпыға қолжетімді дәрістер курсын оқып шықты.
Прагматизм эпистемологиясы Ерте прагматизм дарвинизмнің күшті
ықпалында болды. Осыған ұқсас ойлау бейнесін бұрын Шопенгауэр
ұстанған: болмыс туралы идеалистік түсінік, ағзаға пайдалы, шындықтан өте
өзгеше болуы мүмкін. Прагматизм, алайда, таным мен өзге де әрекеттерді
қызметтің екі тәуелсіз саласына бөліп, осы идеалистік тұжырымдамадан
кетеді. Сондықтан прагматизм өз өмірін сақтау бойынша ағзаның іс-
қимылынан кейін тұратын танымдық іс-әрекетінен абсолюттік және
трансценденттік ақиқаттың болуын мойындайды. Осылайша танымның
экологиялық құрамдас бөлігі пайда болады: ағзада қоршаған орта туралы
түсінік болуы керек. Бұл аспектіде "шынайы" және "шынайы" ұғымдары
таным процесінің терминдері болып саналады және осы үдерістен тыс
мағынасы жоқ. Прагматизм, демек, осы сөздің әдеттегі қатаң мағынасында
емес, объективті шындықтың болуын мойындайды (ол Патнемді
метафизикалық деп аталды).Уильям Джемстің кейбір сөздері прагматизмді
субъективті идеализм теорияларының бірі деп санауға себеп болғанмен,
сенімдер шындықты шынайы етеді деген көзқарас, философтар-
прагматиктерде кең қолдау таппады. Прагматизмде ештеңе пайдалы немесе
практикалық міндетті түрде шынайы емес, сондай-ақ қысқа уақытта ағзаға
аман қалуға көмектеседі. Мысалы, алдамшы жұбайдың шынайы болып
қалатынына сенім, оның алдамшы күйеуіне қазіргі уақытта өзін жақсы
сезінуге көмектеседі, бірақ, егер мұндай сенім шындыққа сәйкес келмесе,
ұзақ мерзімді перспективада оған көмектеспейді.
Ақиқат тұжырымдамасы Джемс бойынша, айтылған шындық түпкілікті
емес, біз объективті шындықпен "ақиқатты" жасаймыз. Осыдан оның екі
ерекшелігі бар: 1) ақиқат өзгермелі және 2) шындық біз оны орналастыратын
тұжырымдамалық схемаға байланысты.Ақиқаттың өзгергіштігіАрасында
философтар-прагматиков бірыңғай пікір жоқ, қандай наным-бірі шынайы
айналмауы жалған және керісінше. Джемс сену үшін олар верификация
процесінде расталғанға дейін шынайы емес. Ол болжамдар шындыққа
айналады деп ойлады, егер олар ұзақ уақыт бойы нақты тұлға үшін өз
пайдалылығын дәлелдейді. Қарама-қарсы процесс жалған емес, тек сенім
пайдаланудан шығады. Ф. Шиллер: "егер Мен үйге қалай кіруге болатынын
білгіңіз келсе, қойылған тапсырманы шешуге көмектесетін кез келген жауап
дұрыс болады. Егер кейінірек менде басқа міндет болса, сол жауап жалған
болуы мүмкін. Есеп пен оны шешу тәсілдерінің өзгеруімен бірге ақиқаттың
қасиеттері да өзгереді".Пирс бір ғана мәлімдеме бір адам үшін шынайы және
басқа жалған болуы мүмкін деп келіспеді. Ол теориялық тұжырымдарды
ағымдағы міндеттер мен қажеттіліктерге емес, практикалық верификацияға
(яғни тексеруге) байланыстыруды талап етті. Пирс бойынша, шындық кейбір
қауымдастықпен (әдетте ғылыми) зерттеудің соңғы нәтижесі (кез келген
аралық нәтиже емес). Дьюи Пирс анықтамасымен келіседі, бірақ шындықты
кейбір құндылық ретінде сипаттады. Егер бір нәрсе шынайы болса, онда бұл
бір мезгілде оның сенімді екенін білдіреді, және ақиқатқа әрқашан сенім артуға
болады, себебі ол жағдайға байланысты өзгермейді.
Пайдаланылған
әдебиеттер
.Әбішев К.А. Философия А., 2006ж.
Алтай Ж, Қасабек А, Мұхаметәлі К.
Философия тарихы А., 2006ж.
Нысанбаев А.Н., Әбжанов Т.Ы. Қысқаша
философия тарихы А., 2009ж.
Ғарифолла Е. Фәлсәфа тарихы.
А.,2004ж.
Ғабитов Т. Философия А., 2004ж.
Кактаева Г. Философия негіздері
Астана., 2010ж.
Бөрібаев Т.Қ. Ұлт менталитеті.
А.,2002ж.

Ұқсас жұмыстар

Пирс ойлары

ФРИДРИХ НИЦШЕ ФИЛОСОФИЯСЫ

Аристотельдің өнер философиясы

ФИЛОСОФИЯ БАТЫС ЕУРОПА ФИЛОСОФИЯСЫ

Европа философиясы

Иррационализм философиясы

Философия және Рухани жаңғыру

Персонализм бағыты

Қазақ халқының ұлттық этикалық құндылықтары

Қазақ халқының өнер философиясы

Пәндер