Пластикалық карточкалар нарығы және оның қазіргі кездегі жағдайы

Презентация қосу

Пластикалық карточкалар
нарығы және оның қазіргі кездегі
жағдайы
Студент: Сапар Е.А.
Ф-31к
Тарихы
Төлем карточкалары қаржы нарығының болашағы зор бағыттарының бірі
бола отырып, жедел және тиімді қаркынмен дамуда. Отандық сарапшылардың
пікірінше, төлем карточкаларының отандық экономикаға қосар үлесі елеулі
болмақ. Ұлттық экономикада қолма-қолcыз есеп айырысуға өту арқылы
салықтың тиімді жиналуын, қолма-қол ақшалардың көлеңкелі айналамының
қысқаруын, ақша айналамына тиімді бақылау жасауды қамтамасыз етуге
қолайлы мүмкіндік қалыптасады.
Карточканың төлем құралы ретінде пайдалануы туралы алғашқы ақпараттар
Англияда XIX ғасырдың аяғына қарай пайда болды. Несие карталар туралы
1888 жылы Э. Белламидің «Взгляд в прошлое: 2000-1887» атты кітабында
айтылған болатын. Бірінші несие картасы АҚШ-та 1914 жылы General
Petroleum Corporation of California (қазір Mobil Oil) фирмасымен
шығарылған. Карточкалар мұнай өнімдері саудасында пайдаланылды.
Пластикалық карточкалар
Пластикалық карточкалары - бұл ақша емес, карточка ұстаушыға төлемдерді
жүзеге асыруға, қолма-қол ақша алуға, валюта айырбастауға және
карточкасының эмитенті айқындаған және оның талаптарымен басқа
операцияларды жасауға мүмкіндік беретін ақпараттан тұратын электрондық
терминалдар немесе өзге құралдар арқылы ақшаға қол жеткізу құралы.
Карточканы жоғалту ақшаны жоғалту дегенді білдірмейді: олар толық
сақталады.
Төлем карточкалары екі түрлі болады
• Дебеттік карточкасы клиенттің карт-
шотындағы ақша сомасы шегінде
төлемдерді жүзеге асыруға мүмкіндік
дебетті береді. Дебет карточкасының ұстаушы
бола отырып, сіз банкке бұрын енгізілген
ақша сомасын ғана жұмсауға мүмкіндік
к аласыз.

• Кредиттік карточкасы эмитент
банк берген заем сомасы
кредитт шегінде төлемдерді жүзеге
асыруға мүмкіндік береді.
ік
Банктік карточканың мынадай өзіне
тән реквизиттері бар:
логотипі, яғни карточканың қай төлем жүйесіне тиісті екендігі, мысалы: «
Master Card», «Visa» және т.с.с.;

карточканың нөмірі (ол 16 саннан тұрады);

карточка иесінің аты-жөні

карточканың эмитентінің атауы;

карточканың қызмет ету мерзімі;

карточка иесінің қол қою үлгісі
Төлем карточқаларымен есеп айырысулар слиптің
көмегіменнемесе
Слип (Pos-терминал жүзегебанкоматтың
асырылады. түбіртегі)
—
төлем карточканы пайдаланып операция
жасалғандығын растайтын есеп айырысу құжаты.
Қазіргі таңдағы әлемдегі үш ірі төлем жүйесі
Қазіргі таңда әлемде үш ірі төлем жүйесі белгілі: «Visa International», «Europay-
Mastercard International», «Dinners Club International».

«Visa International»-карточкаларының саны мен айналымы бойынша ең ірі халықаралық
төлем жүйесі болып табылады. 1972 жылы Bank of America базасында негізі қаланған.
Әлемдік нарықтығы үлесі – 50 % шамасында.

Eurocard-Mastercard International– америкалық Mastercard және европалық Europay
(Europay Eurocard және Eurocheck компанияларының бірігуі нәтижесінде пайда болды)
компанияларынан тұратын 1992жылы негізі қаланған консорциум. Әлемдік нарықтығы
үлесі – 20 % шамасында.

Dinners Club International (DCI) – бірінші болып пластикалық карточканы 1949
жылы шығарған американдық компания, карточкалар алғашында Нью-Йорк
ресторандарына арналған болатын. Кейіннен Dinners Club карточкалары бүкіл
әлемге тарап, American Express сияқты саяхатшыларға қызмет көрсете бастады.
Қазіргі кезде DCI Citycorp америкалық қаржылық тобына 100 % тиесілі және штаб-
пәтері Чикагода орналасқан. Dinners Club-тың әлемдік нарықта алатын орны көп
емес, шамамен 2 %.
Қазақстандағы карточка жүйесі – қазіргі
ақша айналымының ерекше түрі
Қазақстанда 2000 жылдың аяғында Қазақстан Республикасы
Ұлттық банктің құрылтайшылығымен жабық акционерлік қоғам
нысанында «Процессингтік орталық» құрылды. Мұндай ұйымды
құрудың басты мақсаты Қазақстанда төлем карточкаларын
пайдаланудың біртұтас кеңістігін жасау болып табылды.
Ұлттық процессингтік орталық — төлем жүйесінің
технологиялық ядросы болып саналатын мамандандырылған
есептеу орталығы
,

Қазақстанда
пластикалық
карточкалар

магниттік микросызбам
жолағы бар ен құрылған
карта карта
Есеп айырысу пластикалық картаны
пайдаланатын субъектілерге мыналар
жатады
- карточканы ұстаушылар (клиент, пайдаланушы) – карта берілетін тұлға;

- карта эмитент-банкісі – карта эмиссиясын (шығаруын) жүзеге асырады;

- эквайер-банк – картаны ұстаушыға қызмет көрсететін және сауда-саттық
кәсіпорындармен олардың өз қаражат есебінен есеп айырысуды жүзеге асыратын
банк;

- есеп айырысушы банктер;

- дүкендер мен қызмет көрсетуші кәсіпорындары;

- процессингтік орталық – төлем жүйелерінің технологиялық ядросы болып табылатын
мамандандырылған есептеу орталығы.
,

Микросызбалық пластикалық карта шамамен осы сызба бойынша өтуі ықтимал.
Арадағы айырмашылық тексеру процесінде ғана, ол on line (процессинілік
орталықпен тікелей байланыс) режимін қажет етпейді, сауда нүктесінде дербес
жүзеге асырылады.
Қазақстан Республикасында төлем
карточкалары нарығының дамуы
Қазақстандағы төлем карточкаларын шығаруға байланысты қызметті
лицензиялайтын, оларды шығаруға және пайдалануға қойылатын талаптарды
белгілейтін жалғыз орган Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі
мемлекетгік мекемесі болып табылады.
Қазақстандағы төлем карточкаларының нарығы 1994 жылдан бастап дами
бастады. Олардың бірінші шығарылымын Иртыш-card бірінші жүйесін іске
қоса отырып, «Қазақстан халық банкі» АҚ жүзеге асырды. Қазіргі уақытта
республикада ел аумағында қолданылатын жергілікті (Altyn, Иртыш-card,
Alem-card, «Каспийский банкі» ААҚ-нын, карточкасы) және сол сияқты ел
аумағында және де одан тысқары қолданылатын халықаралық (VISA,
EuroCard/ MasterCard, Cirrus/Maestro American Express) төлем карточкалары
пайдаланылады.
Қазақстандағы төлем карточкалары нарығының дамуы
Қолданылған
Айналымдағы карточкалар саны Карточка ұстаушыларының саны
карточкалардың саны(мың
(мың бірлік) (мың адам)
бірлік)

өзг
Дебеттік Кредиттік өзге дебеттік кредиттік өзге дебеттік кредиттік
е
2015 233
11 034,4 2 876,4 380,6 10 085,2 2 458,7 259,8 5 307,3 385,3
,2
2013 101,
9 309,5 1 898,3 184,7 8 546,0 1 629,2 178,1 5 429,3 269,5
2012 7 976.1 7 976.1 7 976.1 7 976.1 7 976.1 7 976.1 7 976.1 7 976.1 7
976
.1

16,000.00
14,000.00
12,000.00
10,000.00
8,000.00 Айналымдағы карточкалар саны
(мың бірлік)
6,000.00
4,000.00
2,000.00 Карточка ұстаушыларының саны
(мың адам)
0.00

Қолданылған карточкалардың
саны(мың бірлік)
Қазақстанда бүгінгі күні шамамен 3,5 млн. жуық қазақстандық төлем карточкаларың
иеленушілері болып табылады. Оның ішінде 96 %-ы – үш жетекші банктің клиентері :

.
Көптеген банктар келесі карточкаларды пайдалану арқылы жеке төлем жүйесін құруда

магнитті смарт-
микросхемал
карточкалард карточкалард
ы
ы ы
Қазақстан аумағында қолданылып жүрген
карточкалар қолданылу аясына қарай екі түрге
бөлінеді:

халықаралық, яғни локальдық немесе
әлемдік банктік оқшауланған, яғни бір
тәжірибеде еркін елдің аумағында
қолданылатын төлем қолданылатын төлем
карточкалары. карточкалары
Қазақстандық банктердің басым бөлігі

Visa Europay

халықаралық жүйелеріне қосылуда
Отандық жағдайда төлем карточкалары нарығындағы
жағымды динамиканы біз төлем карточкаларының басқа
жүйелерге қарағанда төмендегілей артықшылықтарымен
байланыстырамыз:
бір жағынан тәуекелдің төмендеуі (өзіңмен бірге көп ақша ұстаудың керегі жоқ), ал бір
жағынан саудаға сол сәтте төлеу мүмкіндігі;

валютаны айырбастау туралы қам жемеуге болады. Бұны банк істейді;

карточканы жоғалтқан жағдайда банкке тек қана хабарлау жеткілікті, барлық есеп
айырысуларды жауып тастайды;

бүкіл әлем бойынша банкоматтар жүйесінің тәулігіне 24 сағат, еш демалыссыз
қызмет көрсетуі;

жалақыңызды төлем карточкасы арқылы сізге ыңғайлы уақытта алу;

Internet жүйесі арқылы сауда жасау т.б.
,

Қорытындылай келе, қолма-қол төлемдерді қолма-қолсызға
аударудың ең тиімді, заманауи шешімі төлем карточкасы
болып табылады. Жоғарыдағы ресми мәліметтер негізінде
жасалған талдау қолма-қолсыз есеп айырысудың ажырамас
бөлігі төлем карточкаларының дамуы қарқынды сипатта
екендігін байқатады. Нарықтық экономика жағдайда есеп
айырысудың бұл түрі клиент үшін де, мемлекет үшін де
дұрыс шешім болып табылады.

Ұқсас жұмыстар

БТА Банкі

Жұмыссыздықтың негізгі экономикалық формалары

ЖАПОНИЯНЫҢ САҚТАНДЫРУ

Ақша – айырбас құралы ретінде барлық адамдармен қабылданатын және басқа тауарларды (қызметтерді) бағалауға қызмет ететін кезкелген тауар немесе символ

Жұмыссыздық мəселесі

Ақша қаражаттарының есебі

Жапониядағы жұмыспен қамтуды басқару

Нарық: құрылымы, үлгілері, қызметтері

АҚША ТҮРЛЕРІ ЖӘНЕ ЕРЕКШЕЛІКТ ЕРІ

Қазақстанның ішкі нарығы үшін шығарылатын су

Пәндер