Исатай Тайманұлы мен Махамбет Өтемісұлы бастаған Бөкей Ордасындағы ұлт-азаттық көтеріліс: себептері, барысы және тарихи маңызы

Скачать

Бөкей Ордасындағы Исатай Тайманұлы мен Махамбет Өтемісұлы бастаған ұлт-азаттық көтеріліс

Дайындаған: Манасов Мырзахан

Тексерген: Шамшиева Гауһар

И. Тайманұлы мен М. Өтемісұлы бастаған бастаған ұлт-азаттық көтеріліс

Көтерілістің мақсаты:

Махамбет Өтемісұлы (1803-1846)

Беріш руының старшыны, 1836-1837) ұйымдастырушылардың бірі, осы көтерілістің жалынды жыршысы.

Менің атым - Махамбет,

Жасқұстағы Жәңгір хан

Ісінен болдым құса - дерт.

“Ерлік пен елдіктің өшпес рухы”

Көтерілістің барысы

Көтерілісшілердің Хан ордасын қамауға алуы

Исатай Тайманұлы бастаған көтерілісшілер 1837 жылғы қазанны аяқ кезінде Хан ордасына он шақырымдай жақын келді. Жәңгір хан да, оның төңірегіндегілер де қоршауда қалды.

Тастөбе түбіндегі шайқас

1837 жылғы 15 қарашада Тастөбедеген жерде көтерілісшілер мен жазалаушы отрядтар арасында кескілескен қанды шайқас болып өтті. Көк сүңгіні шебер пайдалана білудің, жарамды жақсы аттарды тандап мінудің, шайқас өткен жер жағдайымен бес саусақтай жақсы таныс болуының нәтижесінде көтерілісшілер ұрыстың алғашқы жартысында басымдық танытып, едәуір жеңіске жетті.

Көтерілісшілердің күшін біріктіру әрекеті

Исатай Тайманұлы Хиуа хандығынан бөлініп шыққан сұлтан Қайыпқали Есім ұлымен күш біріктіруге шешім кабылдады. Сұлтан өзін хан деп жариялады. Оның жасағында 3000- га жуық сарбаз бар еді. Бұл екі жасақ бір-бірімен Ойыл өзенінің сағасындағы шекті руының ауылдарында қосылды.

Батыр Исатайдың қаза болуы

Ақбұлақ шайқасында Исатайдың артына оқ тиіп, қолға түседі. Баймағамбеттің үш нөкері оның қолын артына қайыра байлайды да, біреуі батырдың кеудесіне мылтық тақап тұрып атады. Оған қоса Иван Богатырев деген урядник батырдың басын қылышымен шауып түсіреді. Осылайша елі үшін еңірген есіл ер қанішерлердің қолынан қаза табады.

Исатай қаза тапқаннан кейін Махамбет Өтемісұлы адамдарымен Хиуа хандығына өтіп кетеді. Кейін Орынбор әкімшілігі оны қолға түсіріп, сотқа тартады да, Атырау өңіріне жер аударып жібереді. Сот үкіміне риза болмаған Баймағамбет сұлтанның адамдары 1846 жылы Махамбетті өз үйінде өлтіріп кетеді.

Исатай Тайманұлы мен Махамбет Өтемісұлы бастаған көтеріліс - қоғамдағы әлеуметтік теңдік үшін болған, қазақ халқының Ресей империясының отаршылдығына қарсы халықтың азаттық рухын жігерлендірген көтеріліс.

Исатай Тайманұлы мен Махамбет Өтемісүлы.

Бұл есімдер халқымыздың осынау тарихында өзіндік орны бар, мәңгі өшпес із қалдырған, асқақ рухшылдық пен отансүйшіштіктің нағыз үлгісін ұрпағына өнеге еткен ұлы тұлғалар!!!

• Іс жүргізу
• Автоматтандыру, Техника
• Алғашқы әскери дайындық
• Астрономия
• Ауыл шаруашылығы
• Банк ісі
• Бизнесті бағалау
• Биология
• Бухгалтерлік іс
• Валеология
• Ветеринария
• География
• Геология, Геофизика, Геодезия
• Дін
• Ет, сүт, шарап өнімдері
• Жалпы тарих
• Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
• Журналистика
• Информатика
• Кеден ісі
• Маркетинг
• Математика, Геометрия
• Медицина
• Мемлекеттік басқару
• Менеджмент
• Мұнай, Газ
• Мұрағат ісі
• Мәдениеттану
• ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
• Педагогика
• Полиграфия
• Психология
• Салық
• Саясаттану
• Сақтандыру
• Сертификаттау, стандарттау
• Социология, Демография
• Спорт
• Статистика
• Тілтану, Филология
• Тарихи тұлғалар
• Тау-кен ісі
• Транспорт
• Туризм
• Физика
• Философия
• Халықаралық қатынастар
• Химия
• Экология, Қоршаған ортаны қорғау
• Экономика
• Экономикалық география
• Электротехника
• Қазақстан тарихы
• Қаржы
• Құрылыс
• Құқық, Криминалистика
• Әдебиет
• Өнер, музыка
• Өнеркәсіп, Өндіріс