Микроорганизмдердің өзара және басқа ағзалармен қарым қатынасы

Презентация қосу

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
С. ТОРАЙҒЫРОВ АТЫНДАҒЫ ПАВЛОДАР МЕМЛЕКЕТТІК УНИВЕРСИТЕТІ
«ЗООТЕХНОЛОГИЯ, ГЕНЕТИКА ЖӘНЕ СЕЛЕКЦИЯ» КАФЕДРАСЫ

Микроорганизмдердің өзара және
басқа ағзалармен қарым
қатынасы.

Орындағандар: Мауенова Ж.Т
Зекен Аяулым
Микроорганизмдердің өзара қарым – қатынасы Биоценозда әр түрлі түрлер арасында
белгілі бір қарым- катынастар қалыптасады. Оның негізі қоректік тізбектерге
байланысты екені белгілі. Десе де, организмдер арасындағы кеңістік қарым-
катынастар да негізгі рөл атқарады. Қоректік тізбектер өсімдік, құстар мен жануарлар
арасында болды. Табиғатта ешқандай шекара жоқ,онда бәрі де бір – бірімен
байланысты және өзара тәуелді болып келеді. Тіршілік иелері тұрақты экологиялық
жүйеге – биоценоздарға біріктірілген. Олардың әрқайсысы үшін популяцияның
түрлік және сандық қатынасы, құрылым, өзара қатынас және басқа да белгілер тән.
Симбиоз. Екі түрге жататын организмдердің кеңістікте бір-біріне ешбір зиянын
тигізбей, керісінше, селбесіп, пайдалы тіршілік етуі симбиоз деп аталады. Мысалға,
тақуа шаян мен актиния арасындағы селбесуді, сондай-ақ балдыр мен
саңырауқұлақтың селбесуі нәтижесінде қыналардың тіршілік етуін келтіруге болады.
Симбиоз терминін 1879 ж. неміс ботанигі А.Де Бари ( ) ұсынды. Симбиоз жануарлар
мен өсімдіктер арасында жиі байқалады. Организмдер үшін бірігіп тіршілік ету жеке-
жеке тіршілік етуге қарағанда анағұрлым пайдалы. Олардың қоршаған ортамен қарым
– қатынасы және одан келетін пайдасы осы симбиоз арқылы қалыптасады.
Метабиоз-біреуі екіншісінің тіршілік өнімін пайдаланатын микроорганизмдердің өзара
қатынасы. Метабиоз – микроағза түрлері арасындағы, олардың бір түрінің тіршілік
өнімдері, екіншісінің қорек көзіне айналуымен сипатталатын, олардың өзара қатынастық
қалыптары.Метабиозға нитрифицирлеуші бактериялар өздеріне қажетті аммиакты-
аммонифицирлеуші топырақтық бактерияның тіршілік өнімін алатын симбиоз жатады.
Метабиоз – микробтың бір түрі екіншісінің өмір сүруі барысында түзілетін өнімдерді
пайдаланып, олардың өсуі үшін қолайлы жағдай тудырады.
Сателлизм – бір микроорганизмнің тіршілік әрекетінің нәтижесінде
түзілген өнімдері екінші микроорганизмнің өсуін ынталандырып, оған
серіктес болуы. Азотобактериялар бөлетін витаминдер және басқа
биологиялық белсенді заттар органикалық фосфорды бейорганикалыққа
түрлендіретін микробтардың өсуіне қолайлы жағдай тудырады. Ал бұл өз
кезегінде жоғары сатыдағы өсімдіктердің дамуын қамтамасыз етеді. Дәл
осындай әсерді В тобының витаминдерін өндіретін ашытқылар басқа
микробтарға тигізе алады.
Мутуализм (латын тілінде mutuus – өзара) – әр текті жануарлардың өздерінің
сыртқы ортамен байланысын бір-бірінсіз атқара алмауы; симбиоздың бір түрі.
Мутуализм кезінде екі жануардың бір-бірімен тығыз байланыста болатыны соншалық,
олар бір-бірінсіз тіршілік ете алмайды. Мысалы, термиттер организміне келіп түскен
қоректік зат – клетчатканы, өздерінің ішегінде, тіршілік ететін талшықтылар болмаса,
қорыта алмайды.

Паразитизм екі әр түрлі организмдердің антагонистік қарым қатынасының формасы,
мұнда біреуі екінші организмді тіршілік ортасы, қорек ретінде пайдаланады.
Паразиттер қожайын организмдердің санының реттелуінде, кей жағдайда
микроэволюциялық процестің бағытталуында да үлкен рөл атқарады. Паразиттер
облигатты (міндетті) және факультативті (міндетті емес) болып ажыратылады. Сыртқы
ортаның жағдайына байланысты микроорганизмдер өздерін паразит ретінде де,
сапрофит ретінде де көрсетеді, сол үшін оларды факультативті паразиттер деп атайды.
Облигатты паразиттер өздерінің метаболиттік мүмкіндіктерін толығымен
жоғалтқаннан кейін қожайын организмдердің ұлпаларын зақымдай отырып тіршілік
етеді.

Ұқсас жұмыстар

Микроорганизмдердің өзара қарым-қатынастары. Симбиоз, метабиоз, сателлизм, синергизм, антогонизм, вирогения, мутуализм, паразитизм, комменсализм

Микроорганиздердің басқа организмдермен қарым - қатынасы

Микроорганизмдердің өзара қарым – қатынасы. Симбиоз,

Микроорганизмдердің өсімдіктермен қарым - қатынасы

Микроорганизмдердін өзара карым-катынастары. Симбиоз, метабиоз, сателлизм, синергизм, антогонизм, вирогения, мутуализм, паразитизм және комменсализм

Микробты паратизм эволюциясы және патогенді микроорганизмдердің шығу тегі

Микробиология аймақтары

Биоценоз және Биогеоценоз

Микроорганизмдерге физикалық факторлардың әсері

Жанармай өндірісінде микроорганизмдердің қолданылуы

Пәндер