Сүттің майлылығы

Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігі С. Торайғыров атындағы Павлодар мемлекеттік университеті Агротехнология факультеті Зоотехнология, генетика және селекция кафедрасы

Лукас бойынша латын квадраты әдісі

Орындаған: Уахыт А. МШӨӨТ-201 топ Тексерген: Аманбаева С. Б.

Павлодар 2018 ж.

Тарихы: Лукас бойынша латын квадраты әдісі кезеңдік топтар әдісінің логикалық қалыптасуымен байланысты. Бұл әдіс ХХ ғасырдың 50-жылдарында ұсынылған. Латын квадраты математикада- квадратты кесте. Әрбір квадратта қайталанатын(одни и те же) сандар болады.

Әдістің маңызы:Әрбір жануардың тобы кезекпен зерттелетін факторды алады және біркелкі кезеңде әрбір топтың жануарлары әрбір фактор алады. Әдістің мақсаты: Лукас бойынша латын квадратының стандартты әдісінен ерекшелігі эксперименттің соңғы кезеңін қайталау, қосымша экстра кезеңді енгізу арқылы зерттелген фактордың нәтижесін жоюға мүмкіндік беру.

Лукас бойынша латын квадраты әдісінің схемасы:

Топтар

Кезеңдер

бастапқы

III

Қорытынды

НР

НР+А

НР+Б

НР+В

НР+А

НР

НР+Б

НР+В

НР+А

НР+Б

НР

НР+В

НР+А

НР+Б

НР+В

Әдісті қолдану

Бұл әдіске жануарлар тұқымын, жасын, өнімділігін, салмағын және т. б. ескере отырып таңдалынады. Деректер 1-3 жасқа дейін қабылданады. Жануарлардың майлылығы мен денсаулық жағдайы да біркелкі болуы керек. Егер қандай да бір себептермен 15 біртекті жануарларды алу мүмкін болмаса, онда іріктеуде жеке ұқсастық белгілеріне ғана қарап таңдап алуға болады. Бір топ- қортынды, қалған екі топ тәжірибиелік топ болады.

Тәжірибенің мысалы

Тұқымы: қара ала сиыр Жынысы: аналық Жасы: 3 жас Салмағы: 470-500 кг Сүттің майлылығы: 3, 5-3, 8 % Сүттілігі: 3700-4200 кг 15 бас сиыр алынды Үш топ: бақылау-5, екі тәжірибелік- әр топта 5 бас сиырдан Тәжірибенің мақсаты: сүттілікті арттыру

Қара ала сиыр дүние жүзінде, оның ішінде Қазақстанда көп тараған ірі қара тұқымы. Өте мол өнімді, дене бітімі жақсы мал. Сүйегі мықты, арқасы түзу, бөксесі кең, аяқтары түк, желіндері жақсы жетілген. Сақа сиырлардың салмағы 470-550 кг, жаңа туылған бұзауларының салмағы 35-40 кг. Сүттілігі жылына- 370-420кг. Бірақ сүтінің майлылығы небары 3, 2-3, 7%. Сүттілігімен қатар еттілігі де жақсы. Қазақстанда сүтті бағыттағы тұқымдар арасынды төртінші орынды алады.

Азықтың құрамы

Негізгі рацион

Комбикорм

Шөп - 50%

Тұз - 2%

Кебек - 30%

Сүрлем - 13%

Кебек- 50% Арпа- 30% Тұз- 2% Сәбіз- 6% Қызылша- 6% Шрот- 4%

1-ші фактор: Малазықтық қызылша -мал шаруашылығының өнімділігін арттыруда маңызды рөл атқарады. Оларды мал азығына қосу қатты сабақты және құнарландырылған жемшөптің қорытылғыштығын жақсартады, сүт өнімін жөне сапасын арттырады, малдың семіруін жеделдетеді, жануарлардың науқастануын азайтады. Жапырағы жануарлар үшін өте құнды азық, оны жас, әсіресе сүрлем түрінде пайдаланады. Тамыржемістер мал азырындағы ақуыз заттарын крахмал мен қант бойынша теңестіруге мүмкіндік береді.

2-ші фактор: Малазықтық сәбіз -қоректілігі және дәрумендері бойынша барлық малдар мен құс үшін ең жақсы шырынды жемазық болып табылады. Ірі қара малды сәбізбен қоректендіргенде сүттілігі ғана артпайды, сүті мен етінің сапасы да әжептәуір артады.

Бақылау топ пен тәжірибелік топтар арасындағы сүт өнімділіктерінің айырмашылығы кг

Тәжірибенің нәтижесі: Біздің жүргізілген тәжірибеміз бойынша мынадай мәліметтер алынды: асыл тұқымды қара ала сиырларының сүт өнімділігі тәжірибеге дейін сиырдың сүттілігі 370-400 кг, ал майлылығы 3, 2-3, 5% болды. Тәжірибе жүргізу барысында сүттілігі 390-420 кг, майлылығы 3, 4-3, 7% артты.