Тілдік құрылымы

Презентация қосу

Марат Оспанов атындағы Батыс Қазақстан Мемелекеттік
Медициналық Университеті
Мәліметтер базасын басқару жүйелері (МББЖ)
Тілдік құрылымы
Қызметтері
Access
МББЖ-сында көптеген қосымша сервистік мүмкіндіктер ...
MS Access объектілері :
MS Access екі режимде жұмыс істейді:
Мәліметтер типтері:
Мәліметтер қорын басқару жүйесі
Мәліметтер қорын басқару жүйесі – көптеген қолданушылар мен
мәліметтер
қорын қолдану және берілгендерді енгізу үшін негізделген тілдік
жабдықтар
мен программалар кешені. МҚБЖ мәліметтер қорын қолдануды басқаратын
бағдарламалық жабдық болып табылады. Бұл келесі түрде жүзеге
асырылады:
1.Қолданушы арнайы деректер тілін қолдана отырып МҚ-ына сұраныс
жібереді(мысалы, SQL).
2. МҚБЖ сұранысты қабылдайды және талдайды.
3. МҚБЖ осы қолданушы үшін сыртқы сызбаны қарастырады.
4. МҚБЖ сақталынған деректер қорында қажетті әрекетті орындайды .
Комплекстік мәліметтер қорын бірнеше әдістермен құруға болады :
1. Программалаудың алгоритмдік тілдері – Бейсик, Паскаль.
2. Программалаудың ортасы кӛмегімен – Visual Basic, Delphi.
3. Мәліметтер қорын басқару жүйесі деп аталатын арнайы программалық
жабдық кӛмегімен – Access, FoxPro. Дербес МҚБЖ бір компьютерде
орындалатын жеке мәліметтер қорын құруды қамтамасыз етеді . Жеке
МҚБЖ Paradox, Dbase, FoxPro, Access. Жалпы МҚБЖ «Клиент - Сервер»
3 архитектурасымен жұмыс істейтін ақпараттық жүйелерді жүйелерді
құруды қамтамасыз етеді. Мысалы Oracle, Microsoft SQL SERVER, INTERBASE
МҚБЖ – ның тілдік құрылғыларының құрамына
мыналар жатады:
1. Мәліметтерді сипаттау тілі – мәліметтердің логикалық
құрылымын сипаттауға арналған.
2. Мәліметтерді игеру тілі – мәліметтерді енгізу, таңдау,
модификациялау операцияларын орындайды.
3. SQL – құрылымды программалау сұраулар тілі, мәліметтер
құрылымын басқаруға, игеруге және қашықтықтағы мәліметтер
қорына енуге арналған стандартты құрылғы.
4. Үлгі бойынша сұранымдар тілі QBE (Query By Example) мәліметтер
қорында визуальды сұрауларды құруға арналған

2.2. ҚАЗІРГІ МҚБЖ НЕГІЗГІ
ҚЫЗМЕТТЕРІ
Қазіргі МҚБЖ-нің атқаратын негізгі қызметтері:
1. Мәліметтерді сақтау, алу және жаңарту;
2. Ақырғы қолданушыларға жүйелік каталогты жеткізу(аты,
ӛрістердің типі және ӛлшемі, имя, байланыс атаулары, шектеулер
және т.б.);
3. Мәліметтердің бүтіндігін және қарама-қайшы келмеуін басқару;
«Бүтіндік» терминімен, әдетте мәліметтер қоры әр бӛлігінде
сақталған мәліметтердің бір-біріне қарсы келмеуі түсіндіріледі.
Мысалы: мектепке түсу мерзімі оны бітіру мерзімінен кеш болуы
мүмкін емес.
4. Мәліметтердің тәуелсіздігін қолдау;
5. Транзакцияны қолдау (қолданушының мәліметтер қорын
қолдануға және ӛзгертуге арналған әрекеттер жиыны);
6. МҚ-ын қалпына келтіру;
7. МҚ-ын қолдануды басқару;
8. Мәлімет алмасуды қолдау(коммуникациялық бағдарламалық
жабдықтардың интеграциясы); 5
9. Қосымша қызметтер(экспорттау – импорттау утилиттері…).
Мәліметтер базасын басқару жүйелері (МББЖ)

Access программасы – бұл мәліметтер базасын басқару жүйесі (BD-
СУБД - МББЖ).
Access жиі қайталанып отыратын операцияларды автоматтандыруға
мүмкіндік береді (мыс., жалақы есептеу, құнды материалдарды есепке
алып отыру, т.с.с.).
Access көмегімен мәліметтерді енгізу мен оларды көруге арналған
ыңғайлы форматтар жасауға және оларды қағазға басып шығаратын
күрделі басылымдар (отчеты) құрастыруға да болады.
7
Access МББЖ-сында көптеген қосымша сервистік мүмкіндіктер бар.

Шебер (Мастер - Wizard) – белгілі бір есепті шығаруға немесе бекітілген
типтегі объектіні жасауға арналған арнайы программа.

Өрнектер, мыс., Access ортасына енгізілген мәліметтің дұрыс мәнді екендігін
тексеру үшін пайдаланылатын формулалар.

• Макростар программалаусыз-ақ көптеген іс-әрекеттерді автоматтандыруға
арналған мүмкіндіктер жиыны;
•Access ортасына енгізілген VBA (Visual Basic for Applications) тілі -
Microsoft Office ортасында қолану үшін арнайы жасалған Basic тілінің бір
нұсқасы – тәжірибелі маманға мәліметтер өңдеудің күрделі процедураларын
программалауға мүмкіндік береді. Формалар мен басылымдарды (отчет)
қарап отырып, олардың ақырғы қағазға түсетін нәтижелік нұсқасының
қандай болатынын білуге болады.
MS Access объектілері :
• Кесте – мәліметтер базасымен жұмыс істеуге арналған
негізгі объект, бір тақырыпқа берілген нақты мәліметтер
жиыны. Ол өрістер (поля) мен жазбалардан (записи)
тұрады.
• Форма – кесте мәліметтерін экранда бейнелеу жолы
немесе оларды басқару мүмкіндіктері, форма мәліметті
енгізу, көру және толықтыру үшін қолданылады.
• Сұраныс (запрос) – керекті мәліметтерді бір немесе
бірнеше кестеден белгіленген шарттарға байланысты
таңдап алу тәсілі. Сұраныс беру арқылы берілген
өрістерден немесе басқа кестеден алынатын өрістерден
тұратын виртуалды кестелер құруға болады.
• Басылым (отчет) – мәліметтердің керекті құрылымын баспаға шығарып
қағазда бейнелеу тәсілі.
• Макрос МБ-ның нақты бір операциясын орындауды программалаусыз
автоматтанды-рады.
• Модуль МБ-ны баптау, түрлендіру және толықтыруға керекті Visual
Basic тіліндегі программадан тұрады.
10

MS Access екі режимде жұмыс істейді:

1) Жедел (оперативті) режим – бірден МБ (мәліметтер базасы)
терезесінде жұмыс істеу, яғни оларды қарау, өзгерту, керектісін таңдау
жұмысын жүргізу;
2) Конструктор режимі – алдын ала объект макетін-жобасын, құрылымын
жасау және оны толықтырып өзгерту.
МӘЛІМЕТТЕР ТИПТЕРІ:

• мәтіндік (текстовый);
• сандық (числовой);
• ақшалық (денежный);
• санауыш (счетчик);
• дата/уақыт (дата/время);
• логикалық (TRUE немесе FALSE);
• MEMO өрісі;
• OLE объектісі өрісі (бұл өрістің мәні – МБ-ға енгізілген OLE
объектісі; мұндай өріс мультимедиялық мәлімет сақтай алады)
• Гиперсілтеме (Гиперссылка)
• Алмастыру шеберлері (Мастер подстановок)
Кілт (түйінді өріс) ұғымы
Кілт (ключ) немесе түйін – кесте жазбаларын анықтайтын немесе
кестелер арасындағы байланыстарды ұйымдастыратын бір немесе
бірнеше түйінді өрістер. Олардың бір мәні кесте ішінде екінші рет
қайталанбауы тиіс. Түйінді өріс (ключевое поле) – кестедегі жазбаларды
таңдап алу мақсатында мәндері қолданылатын негізгі өріс. Түйінді өріс
ретінде көбінесе нөмір (санауыш) қолданылады.

Бірінші реттегі кілт немесе түйін (первичный ключ)

Кестедегі әрбір жазбаның бірінші реттегі түйінді өрісі (кілті) болуы
тиіс, ол идентификатор (немесе адрес) болады. Кілт бір немесе
бірнеше өрістерден тұрады. Бірінші реттегі кілттің әрбір мәні бұл
кесте ішінде қайталанбауы тиіс (д. б. уникальным). Бұдан бөлек
кестенің қарапайым (екінші реттегі) кілттері де бола береді.
13
Кері байланыс

Бақылау сұрақтары:
1. Мәліметтер қорын басқару жүйесі
дегеніміз не? 2. МҚБЖ-ін құруда қандай
бағдарламалау орталары қолданылады?
3. МҚБЖ-нің тілдік құрылғыларының
құрамы қандай?
4. МҚБЖ-нің негізгі қызметтер
15

Назарларыңызғa
рахмет!!!

Ұқсас жұмыстар

Тіл және сөйлеу

Когнитивті лингвистиканың қазақ тіл біліміндегі көрінісі

Қазақ тіл білімінде когнитивті лингвистиканың зеріттелуі

Көркем дискурс және сөз мәдениеті

ТІЛДІК ТҰЛҒА

Тілдік байланыс

ӘЛЕУМЕТТІК ЛИНГВИСТИКАНЫҢ ӨЗЕКТІ МӘСЕЛЕЛЕРІ

Сынып жұмысы

Қарым-қатынас психологиясы

Вербалды және вербалды емес қарым - қатынас

Пәндер