Ионды каналдар

Марат Оспанов атындағы Батыс Қазақстан мемлекеттік медицина университеті Тақырыбы: Биологиялық мембрананың қызметі. Мембрананың иондық каналдары. Орындаған: Бейсембай А. Тобы:112 А Қабылдаған : Байманова Г.

Жоспары

Мембрана құрылысы

Мембрана қызметері

Ионды тасымал

Na+ каналы

Жүйке жүйесіндегі иондық каналдардың әсері

Мембраналық потенциал

Мембрана - жасушаны ішкі ортадан бөліп тұратын майысқақ құрылым

Гидрофилді

басы

Бірлестіруші

белок

Гликокаликс

Шеткейлік

белок

Липидті

қабат

Мембрананың қызметтері

- Қорғаныштық

- Өткізгіштікті қадағалайды

а) эндоцитоз және экзоцитоз

б) гориондар, медиаторлао, дәрілердің алмасуын

- Көрші жасушаларды танып, олардың жайылуын қадағалайды.

Т - лимфоцит (қаннның ақ денешіктерінде)

Гидрофобты полярлы бастары

Липидтер

Жасуша органеллары

Гидрофобты полярлы бастары

Энзимдер

Рецепторлар

Жасуша мембранасы

Мембрананың бактериородопсині (а - алыстан, б - жоғарыдан) . Цилиндрлер - белоктар. Оларды байланыстырушы жіпшелер және молекулалы ретинол(көк түспен) көрсетілген .

Фотосинтетикалық реакционды орталық. М - трансмембранды суббірлік көк түспен, L -трансмембранды суббірлік жасыл түспен, Н - суббірлік (бір тізбекті) - сары; цитохром - сұр. L және М суббірліктер фотосинтетикалық пигмент - хлорофилмен (орталықта қызыл сары ионды магниимен) және феофитиндер (қою көк) . Екеуінде де мембранаға ақуыз түрінде енген гидрофобты ұзын «құйрық« бар. L, M субббірліктері екі хинонмен байланысқан (күлгін түспен) . Мембранадан тыс цитохромда 4 гем(қызыл сары темір ионы іште бар қара-сұр түсті)

Трансмембранды пораның схемасы (мембрана вертикальды, ал пора - горизонтальды орналасқан), электростатикалық еркін энергия U оң ( . . . + . . . ) және теріс ( . . . - . . . ) иондармен зарядталған. (а) Ішкі порада заря жоқ (б) Ішкі пора беткейінде оң заряд.

Ионды тасымал

Иондық каналдар - мембрананың интегралды белогы. Ол өзіне сәйкес ионнның бөлшектерін тасымалдау қызметін атқарады. Иондық канал:

Саңылаудан

Сұрыптаушы сүзгіден

Қақпақшадан (ашық, жабық)

Ионды насостар және трансмембранды иондық градиенттер

Ионды насостар (помптер) - интегральды ақуыздар, олар концентрация градиентіне қарсы белсенді тасымалды қамтамасыз етеді. АТФ гидролизі тасымал үшін энергия көзі болып табылады. .

• Na+, Ca++, Cl концентрациясы - жасуша ішінде төмен

• K+ концентрациясы - Жасуша ішінде жоғары.

Ионные каналы

Ионды каналдар - интегральды ақуыздар, олар концентрация градиентіне пассивті тасымалды қамтамасыз етеді. Энергияны екі жақтағы ионның концентрацияның айымашылығымен алады.

Селективті емес каналдар: • барлық иондарды өткізеді, әсіресе K+ионынынбасқаларға қарағанда жоғары өткізеді; • қақпағы ашық күйде болады.

Селективті каналдар: • ионның бір түрін өткізеді; әр ионның арнайы өткізгіш каналы бар; • қақпақша 3 күйде болады:жабық, активті, инактивті.

Келетін сигналға қақпақшалардың активациясына байланысты селективті каналдар 2-ге бөлінеді:

• хемосезімтал каналдар - каналдың ақуыз-рецепторының конформациясы өзгергенде лиганда келіп қосылады; • потенциалсезімтал каналдар -жасуша мембранасының МП-дың (деполяризация) белгілі бір деңгейге дейін төмендеуінен, яғни деполяризацияның критикалық деңгейіне жеткенде қақпақшалар активтенеді.

Ионды каналдар

Жасуша

мембранасы

Жасуша

мембранасы

Су каналы

Na+ - каналы

Физиологиялық активті

заттың молекуласы

Ион ағысы

Қос липидті қабат

Әрекет потенциялы

нейтралданған

Қоздырушы нейрон аксоны

Қоздырушы медиатор

Қозушы синапс

Импульс пайда

болмайды

Тежелуші синапс

Тежелуші медиатор

Тежеуші нейрон аксоны

Деполяризация

жүрмейді

Мотонейрон аксонының

Синапстық терминалы

Потенциал тәуелді

Са 2+ каналы

Ацетилхолиннің

никотиндік каналы

Потенциал тәуелді

Na+ каналы

Са 2+ каналы

Т - түтігі

Потенциал тәуелді

Са 2+ каналы

Бұлшықет

жасушасы

Саркоплазмалық ретикулум

Жасушаның мембраналық потенциалының тіркеу схемасы (А) ; тыныщтықтағы мембраалық потенциалы және оның өзгерулері (Б) .

Электрлік тоқ әсер еткендегі мембраналық потенциалдың өзгеруі

Әрекет

потенциалы

Жергілікті

жауап

Электрондық

потенциал

Селективті ионды каналдың өткізу шарттары.

КАНАЛ

ЖАБЫҚ

Канал

инактивтенген

Канал

активтенген

Инактивационды

қақпақ

Активационды

қақпақ

Д - деполяризация, Рб -реполяризацияның тез фазасы, Рм -реполяризацияның баяу фазасы, Г -гиперполяризация; Н -Қалыпты қозу фазасы, Ра -абсолютті рефрактерлік кезең, Ро -салыстырмалы рефрактерлік кезең, Н+ -қозудың супернормальді кезеңі, Н-қозудың субнормальді кезеңі

МЕМБРАНАЛЫҚ ПОТЕНЦИАЛ

Ионды тоқ

Қозғыштық