Әтүрлі органдардың электрлік белсенділігін зерттеу әдістері

Тақырыбы:

Дайындаған: Түрікпенбаева М

Қабылдаған: Мәдихан Ж. Ш

Марат Оспанов атындағы Батыс Қазақстан Мемлекеттік медицина университеті

Жоспар:

Кіріспе

Негізгі бөлім

А) Әтүрлі органдардың электрлік белсенділігін зерттеу әдістері.

б) Тұрақты тоқ кезіндегі биологиялық ұлпалардың және сұйықтықтардың электр өткізгіштігі.

в) Жүректің электрлік белсенділігін зерттеу әдістері.

г) Орталық жүйке жүйесі электрлік белсенділігін зерттеу әдістері.

д) Бұлшықеттердің электрлік белсенділігін зерттеу әдістері.

3. Қорытынды.

4. Қолданылған әдебиеттер.

Маңыздылығы:

Әртүрлі органдардың, соның ішінде жүректің, бұлшықеттердің, орталық жүйке жүйесінің электр белсенділігін зерттеу. Адам ағзасындағы өзгерістерді білу және емдеу шараларын ұйымдастыру.

Адам ағзасына тұрақты немесе айнымалы электр тогымен, тұракты немесе айнымалы немесе магнит өрістерімен әсер ету әдістері элект-рофизикалык әдістер қатынасына жатады. Сондықтан жиілігіне сәйкес сол факторлар мынандай топқа бөлінеді:

Төменгі жиілікті 0 - 20 Гц

Дыбыс жиілігіндегі (ДЖ) 20 Гц - 20 кГц

Ультрадыбысты жиілік (УДЖ) 20 кГц - 200 кГц

Жоғары жиілікті (ЖЖ) 200 кГц - 30 МГц

Ультражоғары жиілікті (УЖЖ) 30 МГц - 300 МГц

Аса жоғары жиілікті (АЖЖ) 300 МГц -тен жоғары.

Адам ағзасына электрофизикалық факторлармен әсер ету негізінен екі топқа бөлінеді: токпен әсер ету және өріспен әсер ету. Ағзаға электр тогымен әсер ету әдістерінде электродтар адамнын денесіне тікелей жабыстырылады, ал өріспен әсер еткенде электродтар адам денесіне жабыстырылмайды - электродтар адам денесінен белгілі бір арақа-шықтықта орналастырылады.

Адам ағзасына электр тогымен әсер ету әдістеріне мыналар жатады:

а) тұрақты токпен әсер - гальванизация және электрофорез әдістері; ә) үздікті (импульсты) электр тогымен әсер - электростимуляция

әдістері;

б) жоғары жиілікті электр тогымен әсер - дарсонвализация және электрохирургия әдістері.

Адам ағзасына электр немесе магнит өрістерімен әсер ету әдістері:

а) тұрақты электр өрісімен әсер - аэроионотерапия әдістері;

ә) жоғары немесе ультражоғары жиілікті электр немесе магнит өрісімен әсер - индуктотерапия және УЖЖ - терапия әдістері;

б) аса жоғары жиілікті диапозоидағы электромагниттік толкын-мен әсер - микротолқындық терапия және дециметрлік толқынды (ДЦТ) терапия.

Әтүрлі органдардың электрлік белсенділігін зерттеу әдістері

Жартылай өткізетін жасуша мембраналарындағы жүректің процестердің салдарынан тірі ұлпаларда биопотенциалдардың айырымы байқалады. Клеткалық мембраналардың ішкі жағындағы органикалық емес иондар концентрациясының айырмашылығының биопотенциалдың пайда болуы. Клетканың мембраналардың ішкі бетінде қозу процесі жүрмеген кезде, сыртқы ортамен салыстырғанда потенциал тұрақты теріс мәнге ие болады. Бұл потенциал « тыныштық потенциалы» деп аталады, ал жүйке клеткаларында потенциалдың мәні 60-80 мВ-қа, көлденең бұлшық ет талшықтарында 80-90 мВ-қа, жүректің бұлшық ет талшықтарында 90-95 мВ-қа жетеді.

Тұрақты тоқ кезіндегі биологиялық ұлпалардың және сұйықтықтардың электр өткізгіштігі.

Биологиялық ұлпалар мен органдар әртүрлі электрлікке қарсы тұра алатын, электр тогы әсер еткенде өзгеретін әр бағыттағы қалып болып табылады. Бұл өз кезегінде тірі биологиялық системалардың электрлікке қарсы құбылысының қиындығында.

Электродтардың арасында орналасқан, дененің беткейіне қойылған, организмнің бөлек бөліктерінің электр өткізгіштігі тері және тері астындағы қабаттардың қарсылығына тікелей байланысты. Организм ішіндегі ток негізінде қан және лимфа тамырлары, бұлшықеттер, бағаналы нервтердің қабығына таралады. Өз кезегінде терінің қарсылығы, өз қалпымен анықталады: қалыңдылығымен, бойымен, ылғалдылығымен және т. б.

Жүректің электрлік белсенділігін зерттеу әдістері.

Әрбір клетка мембраналада потенциалдар айырымын өндіре отырып, өзінің айнласында электр өрісін туғызады.

Ұлпалардың бөлгінің немесе органдардың айналасындағы электр өрісі, осы ұлпаларды немесе органдарды құрайтын клеткалардың өрісінің қосындысы болады. Сондықтан барлық адам денесінің бойында потенциалдардың таралуы пайда болады. Органдардың электрлік активтігін организмнің өзінде емес, олардың (теориялық немесе физикалық) моделдерінде оқып зерттеген ыңғайлы. Бұндай модель сол органның эквиваленттік электрлік генераторы деп аталады.

Орталық жүйке жүйесі электрлік белсенділігін зерттеу әдістері.

Ми биопотенциалдарын өлшеу әдісін электроэнцефалогафия(ЭЭГ) деп атайды. Бұл әдісте, бастың тері қабатына орнатылған көптеген электродтар арқылы ми қыртысының қызметі нәтижесінде пайда болатын постсинаптикалық потенциалдарды өзгерісін жазу деп, ал оның графигін электроэнцефалограмма деп түсіну қажет. ЭЭГ сигналының жиілігі 1-125 гц, потенциалы 5-150 мкВ аралығыда жатады. ЭЭГ кезінде жазылған сигналдарды жиіліктеріне, амплитудасына және фазасына сәйкес мынандай түрлерге бөледі: альфа ритмді, оның жиілігі 8 -13 Гц, потенциалы 40-70 мкВ; бета ритмді, оның жиілігі 13-35 Гц, потенциалы 10-30мкВ; гамма ритмді, оның жиілігі 40-100 Гц, потенциалы 10-20 мкВ тең болады.