Газды дайындау қондырғысы

Презентация қосу

МИНИСТЕРСТВО ОБРАЗОВАНИЯ И НАУКИ РЕСПУБЛИКИ КАЗАХСТАН
КАЗАХСКИЙ НАЦИОНАЛЬНЫЙ ТЕХНИЧЕСКИЙ УНИВЕРСИТЕТ имени К.И. САТПАЕВА
ИНСТИТУТ ДИСТАНЦИОННОГО ОБРАЗОВАНИЯ

Мұнай және газ кенорындарын игеру
(кафедра)

«Газ және газконденсатты кенорындарын игеру»
(пән)

Өндірісте
Өндірісте газды
газды жинау
жинау және
және дайындау.
дайындау. Газ
Газ және
және
газоконденсатты
газоконденсатты өндірісте
өндірісте жинау
жинау мен
мен дайындаудың
дайындаудың
схемасы.
схемасы. Газ
Газ бен
бен конденсаттың
конденсаттың сапасына
сапасына қойылатын
қойылатын
талаптар.
талаптар. Өндірістегі
Өндірістегі дожимді
дожимді компрессорлы
компрессорлы станция.
станция.

Дәріс №11
11 академиялық сағат

Нурбекова Кунсая Сарсетаевна
(Оқытушының аты-жөні)

Kun_1624@mail.ru
(Оқытушының электрондық поштасы)
Дәріс № 11 Өндірісте газды жинау және дайындау. Газ және
газоконденсатты өндірісте жинау мен дайындаудың схемасы. Газ бен
конденсаттың сапасына қойылатын талаптар. Өндірістегі дожимді
компрессорлы станция.
• Газда ылғалдың, күкіртсутектің және көмірқышқыл газының болуы
жабдықтар мен коммуникациялар жағдайына кері әсерін тигізеді және
газды тасымалдау кезінде де айтарлықтай қиыншылықтар тудырады.
Ылғал тамшылары белгілі бір жағдайда көмірсутектермен бірігіп
гидраттар түзеді, олар газ құбырларының өткізу қабілетін төмендетіп
немесе толық тығындап тастайды. Конденсацияланатын көмірсутектер
сұйық тығындарын түзуі мүмкін, олар да құбырлардың өткізу қаблетін
азайтады. Күкіртсутек пен көміртегінің қос тотығы жабдықтың, құбыр
мен арматураның тез тоттануына жағдай жасайды. Егерде газда
күкіртсутек көп болса, онда одан арнайы қондырғылар арқылы
кристалды күкіртті алуға болады, ал ол қажетті өнім болып табылады.
• Осыған байланысты магистралды газ құбырларына және
тұтынушыға берілетін газ сапасына белгілі-бір талаптар қойылады,
оларды орындау барысында газдың қалыпты тасымалдануы және
санитарлық нормалар мен қауіпсіздік шаралары сақтала отырып
тұтынушылармен қолданылуы қамтамасыз етіледі.
• Магистральды газ құбырына берілетін газ сапасы ЕСТ-51.40-93 пен
регламенттеледі (кесте 8)
• Бірақ, егер газ тұтынушысы газ өңдеу зауыты болса, онда
газ сапасына қойылатын талаптар зауыттың технологиялық
сұлбасымен анықталады. Осыған байланысты мұнай-газ
өндіруші мекемелер (кәсіпорындар) газды дайындауды тек
қана оны зауытқа тасымалдауды қамтамасыз ету
жағдайынан шыға отырып жүзеге асырады, ал зауытта газ
сапасын газ тасымалдау мекемелерінің талаптарына сай
кондицияға дейін жеткізеді. Жоғарыда айтылған ЕСТ-пен
құрамында күкіртсутек пен меркаптандардың мөлшері
едәуір жоғары газды белгіленген тәртіптегі техникалық
шарттары бойынша жекелеген газ құбырларымен
тасымалдау мүмкін болады.
• Қазіргі уақытта газды кептіру тереңдігі, одан
конденсацияланған көмірсутектерді алу және
күкіртсутектердің мөлшері газды жеткізуші және тұтынушы
кәсіпорындардың арасындағы келісіммен анықталады.
Кесте 8
Магистральды газ құбырына берілетін табиғи газдың сапасына қойылатын талаптар (ЕСТ-51.40-93 )

Микроклиматты аудандарға арналған мәндер
Көрсеткіштер атауы
қалыпты салқын
1.05-30.09 1.10-30.04 1.05-30.09 1.10-30.04

Ылғал бойынша шық нүктесі, С -3 -5 -10 -20

Конденсат бойынша шық нүктесі, С 0 0 -5 -10
Күкіртсутегінің массасы, г/м3,
осы шамадан аспау керек 0,02 0,02 0,02 0,02

Меркаптанды күкірттің массасы, г/м3, осы
шамадан аспау керек 0,036 0,036 0,036 0,036

Оттегі үлесінің көлемі, %,
осы шамадан аспау керек 0,5 0,5 1,0 1,0

Жоғары жану жылуы, МДж/м3, яғни 20 С және
101,325кПа кезінде, осы шамадан аспау керек 32,5 32,5 32,5 32,5

Механикалық қоспалардың массасы, г/м3, осы
шамадан аспау керек 0,003 0,003 0,003 0,003
• Коммуналды - тұрмыстық тұтынушыларға арналған газ сапасы МЕСТ-
5542-78 сәйкес болады.
• Бұл жағдайда газды күкіртсутектен және механикалық қоспалардан
тазалауға ерекше талаптар қойылады, олар нөлге келтірілуі керек.
• Сонымен қатар, ауадағы газдың, оның ауадағы құрамы 1%
мөлшерінде болған кездің өзінде де иісі білінуі керек. Таза газдың иісі
болмайтындығына байланысты, газ ағынына арнайы заттар -
одоранттар бүркіліп беріледі және газ күшті спецификалық иіске ие
болып, осы арқылы газдың шығып тұрған жерін анықтайды.
• Одорант ретінде көбіне-көп этилмеркаптандарды - күкірттің
органикалық қосылысынан тұратын түссіз органикалық сұйықтықты
қолданады. Этилмеркаптандардың ұсынылатын шығын нормасы 1000
м3-ке 16г-нан келеді. Газқұбырына одорантты енгізу үшін арнай
автоматтандырылған құрылғы-одоризаторларды қолданады, олар газ
шығынына байланысты жұмыс істейді. Одоризацияланған газ
құбырлар бойымен жүріп өтіп тұтынушыға жеткенге дейінгі едәуір
қашықтықта өзінің бастапқы одоризация дәрежесін сақтау қасиетіне
ие.
• Газды дайындау қондырғысы
• Газды, сапаға қойылатын талаптарға сәйкес дайындау үшін оны дайындау
қондырғысында ылғал тамшысынан, көмірсутекті конденсаттан, күкіртсутектен
және көмірқышқыл газынан бөлу және кептіру жұмыстарын жүргізу қажет.
• Газды судан кептіру және көмірсутекті конденсаттан бөлу үшін келесі әдістер
қолданылады:
• дроссель-эффект немесе жасанды салқындату есебінен төменгі температурада
айыру;
• сұйық сіңіргіштер (абсорбция) және қатты жұтқыштар (адсорбция)
қолданылатын сорбциялық әдіс.
• Газды дайындау қондырғыларында күрделі және қымбат жабдықтар,
аппараттар және аспаптар қолданылады: тамшы қаққыштар, айырғыштар, жылу
алмастырғыштар, конденсаторлар, булағыштар, сораптар, компрессорлар,
абсорберлер, адсорберлер, детандерлер, қысым, температура, сұйық деңгейін
реттегіштер және т.б.
• Газ дайындаудың барлық қондырғыларында конструкциясы әр түрлі газ
айырғыштары қолданылады. 7.8-бөлімінде газ айрғыштарының құрылысының
сипаттамасы мен есептеу принциптері келтірілген, олар мұнай айырғыштарынан
жұмыс істеу режимі бойынша да, сол сияқты құрылысы бойынша да
ерекшеленеді.
• Төменгі температуралы айыру
• Бұл әдіс газдың ылғалдылығын температураға байланысты өзгертуге негізделген.
Газды салқындату кезінде булы фаза түрінде болатын ылғалдың бір бөлігі, сонымен
қатар ауыр көмірсутектер конденсацияланады. Сұйықтан бөлінгеннен кейін газ ең
(бастапқы конденсация температурасы) төменгі шық нүктесіне (точка росы) ие болады.
• Бір кен орнында жоғары қысымға ие табиғи газдың және мұнай газының болуы
табиғи газды дроссельдеу (Джоул-Томсон эффектісі) кезінде алынған салқынды
қолдану арқылы жылуалмастырғыштарда мұнай газын салқындату мүмкін. Газды 0,1
МПа-ға дросселдеу кезінде оның температурасы орта есеппен 0,3 0С-қа дейін
төмендейді. Штуцердің көмегімен газдың температурасын 30 0С-қа дейін төмендетуге
болады, осының нәтижесінде газдан айтарлықтай мөлшерде сулы және көмірсутекті
конденсаттар бөлініп шығады.
• Егер газ факторы үлкен болса (шамамен 1000 м 3/т) және сағалық қысымдар жоғары
болса, онда мұнай газының өзін дросселдеу арқылы салқындатуға болады. Бұл
жағдайда газдыконденсатты кен орындарында қолданылатын қондырғыларға ұқсас
қондырғылар қолданылады.
• Газ жоғарғы қысыммен құбыр-1 арқылы тамшыны бөлгішке-2 келіп түседі, онда
ылғал тамшысынан және механикалық қоспалардан босатылады. Содан кейін
араластырғышқа келіп түседі, онда гидрат түзілуге қарсы қолданылатын ингибитормен,
яғни диэтиленглинколмен (ДЭГ) араластырылады да, одан кейін “құбырдағы құбыр”
түріндегі жылуалмастырғышқа беріледі, мұнда төменгі температуралы айырғыштағы-5
салқын газбен салқындатылады.
• Одан соң газ штуцерде-4 максималды
конденсация қысымына дейін
редукцияланып, осының нәтижесінде оның
температурасы тез төмендейді. Газдың
температурасы және қысымы тез төмендеген
кезде судың және көмірсутекті конденсаттың
конденсациясы жүреді, бұлар төменгі
температуралық айырғыштың-5 конденсат
жинағышында біртіндеп жинақталады.
. Сурет.21
Төменгі температуралы айырғыш қондырғысының сұлбасы
1-жинау коллекторы; 2-тамшы бөлгіш; 3-жылуалмастырғыш; 4-штуцер (дроссель);
5- төменгі температуралы айырғыш; 6-құрғақ суытылған газды таратқыш
коллектор; 7-ДЭГ-ды беруге арналған мөлшерлік сорап; 8-конденсат жинағыштағы
қысымды азайтатын штуцер; 9- конденсат жинағыш; 10- конденсатты өткізу
құбыры; 11- ДЭГ-ды регенерация қондырғысына тасымалдауға арналған құбыр; 12-
газ шығынын өлшегіш; 13-құрғақ газ коллекторы.
• Судың сұйық көмірсутектерімен қоспасы бірінші
конденсатжинағышқа-9 келіп түседі, мұнда ДЭГ (диэтиленглинколь)
көмірсутекті конденсатынан бөлінеді. ДЭГ құбырлар-11 арқылы
регенерация қондырғысына келіп түседі, ал көмірсутекті конденсат
біртіндеп конденсатжинағыштан-9 өтеді, бұнда штуцерлерде-8
редукциялану есебінен қысым біртіндеп азаяды (төмендейді).
• Көмірсутекті конденсаттың қысымын біртіндеп төмендету, бұл
тұрақты конденсатты молырақ (яғни максималды деңгейде) алу
үшін жүргізіледі. Қысымды бір реттік азайту кезінде конденсаттың
шығуы да аз болады, өйткені қысымды тез азайтқан кезде
алғашқыда негізінен жеңіл көмірсутектері бөлінеді, олар өздерімен
бірге ауыр көмірсутектерінің (С5) үлкен мөлшерін ілестіре жүреді,
бұлар атмосфералық жағдайда сұйық түрінде болады.
• Салқын және кептірілген газ тұрақты қысым кезінде
жылуалмастырғыштан-3 өтеді, мұнда ол өзінің жылуының бір
бөлігін өңдеуге түскен газға береді, одан соң шығын өлшегіш
арқылы - құрғақ газды жинау коллекторына келіп түседі.
• ДЭГ конденсацияланған сұйықтан бөлінеді және регенерациядан
соң қайтадан қолданылады. Төменгі температуралық айыру кезінде
ылғалдың және ауыр көмірсутектерінің бөлінуі бір мезгілде жүреді.
• Төменгі температуралық айыру қондырғыларының (ТТАҚ)
көптеген түрлері бар. Соның ішінде, егер табиғи газдың ТТАҚ-на
кірер басындағы қысымы 9МПа аз болса, онда дроссель-эффектсі
есебінен температура айтарлықтай төмендетілмейді. Бұл жағдайда
температураны төмендету жылуалмастырғыштан кейін
салқындату машиналарын орнату арқылы жүзеге асады.
Мұздатқыш (хладагенттер) ретінде сұйытылған аммиак және
фреондарды қолданады, олар кері температуралар кезінде
буланып қайнайды. Аммиактың және басқа да мұздатқыштардың
булануын қолдана отырып жасанды түрде газды салқындатуды
әдетте газ өңдеу зауыттарында қолданады.
• Газды турбодетандерлердің көмегімен салқындату кезінде
салқындатудан басқа газ желісіндегі қысымды қалпына келтіру
үшін механикалық және электрлік энергияны алуға мүмкіндік
береді. Бұл жағдайда штуцерлерді қолдануға қарағанда
температураны едәуір төмендетуге болады. Дросселдегі
температураның төмендеуі газдың жұмыс жасамай-ақ адиабаттық
ұлғаюы есебінен жүреді, яғни турбодетандердегі температураның
төмендеуі турбинаның немесе винттің айналуы бойынша пайдалы
жұмыс жасауына байланысты.
• Бақылау сұрақтары:
• 1.Газды қандай қондырғымен дайындайды?
• 2.Газды төмен температурада қалай
айырамыз?
• 3.Адиабаттық ұлғаю дегеніміз не?

Ұқсас жұмыстар

Мұнай және газ өнкәсібі

Мұнай өндірудің негізгі түрлері

Шаңды қалдықтармен ауаның ластануы

Карбамид өндірісі. Өндірудің физико-химиялық жағдайы және схемасы

Орнатылған қуаттың төмен бірлігі

Көмірді гидрогендеу процесі

ВАКУУМ - СУБЛИМАЦИЯЛЫҚ КЕПТІРГІШТЕР

Табиғи газдың жалпы әлемдік қоры шамамен

ШЕЛЬФТЕ ІЗДЕУ БАРЛАУ ЖҰМЫСТАРЫ. ГИДРОГЕОЛОГИЯЛЫҚ РЕЖИМ ЭЛЕМЕНТТЕРІ

Іштен жану қозғалтқыштарының даму этаптары

Пәндер