Ферменттердің жалпы қасиеттері

Презентация қосу

Ферменттер.Ферменттердің жалпы
қасиеттері. Ферменттердің жіктелуі
мен номенклатурасы.

Орындағандар: Орынбасар А.Е
Құрманбаева Д.Қ
Әлтаева А.Б
Қабылдаған: а.о Досмагулова К.К
Жоспары:
1. Фермент туралы жалпы түсінік
2. Ферменттердің химиялық құрамы және
құрылымы
3. Ферменттер атаулары мен жіктемесі
4. Ферменттің активті орталығы
5. Ферменттер қасиеттері
6. Ферменттердің практикалық маңызы
ФЕРМЕНТТЕР (латынша
fermentum- ашу немесе
enzym, en-ішкі, zyme-
ашытқы) тірі ағзада түрлі
биохимиялық реакцияларды
белсендіруші, биологиялық
катализатор.

Химиялық табиғаты жағынан
ақуыз, протеиндер-ақуыз,
ақуызды емес простетикалық
топпен байланысқан жоғары
молекулалы қосылыс.
Ферменттерді және олар катализдейтін реакцияларды
зерттейтін биохимия бөлімі энзимология деп аталады.

ХІХ ғасырдың ортасында кейбір фермент
препараттары (уыттан - амилаза, қарын сөлінен
пепсин, т.б.) бөлініп алынды.

Ең алғаш таза ферментті 1926 ж. жас биохимик
Дж.Самнер кристалл түрінде алды.

Зерттеліп табылған ферменттердің саны 6000-ға
жуық. Олардың бәрі де белокты заттар.

Ферменттердің бәрі де үлкен молекулалы қосылыстар,
олардың молекулалық массасы 10мыңнан 1млн-ға
жетеді.
Күрделі Қарапайым

Ферменттер Рибонуклеаза,
пепсин, трипсин,
амилаза-гидролаза
классы

Кофермент
Апофермент
(ақуызсыз
(ақуызды бөлігі)
фермент)
Ферменттің құрылысы

1. Апофермент – ақуыз
денесі (ақуыздық
бөлігі)

2. Каталитикалық
орталық

3. Субстраттық орталық
4. Ақуыздың активті
бөлігі
5. Аллостериялық
(реттегіш) орталық
Ферменттер атаулары
Жүйелік атау : әр ферменттің номері (шифры)
болады, ол төрт саннан тұрады.
бірінші сан ферменттің класын білдіреді,
екінші сан класс тармағын,
үшінші сан – класс тармағы бөлігін,
төртінші сан өз тармағындағы номерін көрсетеді.
Мысалы, 2.7.1.2.АТФ: глюкоза-6-фосфотрансфераза.
Тривиалдық атаулар екі жолмен пайда болады:
Фермент әсер ететін субстрат атауына –аза жұрнағы
қосылады. Мысалы, мальтозаны екі молекула глюкозаға
гидролиздейтін фермент мальтаза.
Фермент катализдейтін реакция атауына –аза жұрнағы
қосылады (оксидаредуктаза).

Кейбір ферменттердің тарихи қалыптасқан атаулары
бар. Мысалы, пепсин, трипсин, папаин,эластаза,т.б.
ФЕРМЕНТТЕРДІҢ ЖІКТЕЛУІ

Оксидоредуктазалар
Трансферазалар

Гидролазалар

Лиазалар

Изомеразалар
Лигазалар
Ферменттің активті орталығы

Фермент молекуласының субстратпен
тікелей тиісіп жанасатын бөлігін
ферменттің активті орталығы деп
аталады;

Күрделі ферменттерде активті
орталыққа металл иондары мен
коферменттер де кіреді.

Активті орталық бүйір радикалында функционалды тобы бар
амин қышқылдарының қалдықтарынан түзіледі.
Ферменттің активті орталығы 2 аймақтан
тұрады:

Субстраттық Катализдік

ферменттің әсер ету арнайылығын
катализдейтін реакцияның түрін

субстратты тану және онымен байланысу
фермент-субстратты комплекс түзілуін қамтамасыз етеді.
Ферменттік реакциялар Ферменттердің
жылдамдығына
температураның әсері;
Ортаның рН
қасиеттері
көрсеткішінің әсері;
Фермент әсерінің
ерекшелігі;

Фермент
активаторлары мен
ингибиторлары;
Проферменттер және
оларды активтендіру;
Изоферменттер;
Мультиферменттік
жүйе.
Ферменттердің практикалық
маңызы
• Бактериалдық ашу
• Физиологиялық реттегіш
• Катализ
• Жасушалық метаболизм
• Макромолекулалар
• Генетикалық аппарат
• Тамақтану
• Мембраналар
ультрақұрылысы
• Коферменттер
• Фармокология
• Биосинтез
• Реакциялар кинетикасы
• Энергия айналуы
• Биохимиялық эволюция
• Тума зат алмасу бұзылуы
Тұңғыш рет 1910 жылы А.Гэррод зат алмасу
ферменттермен және тұқым қуалайтын
аурулардың арасындағы байланысты анықтады.
Медицинада ферменттер емдеу мақсатында
қолданылады:
- амилазалар. асқазан, ішек-қарын ауруларын
емдеуде;
- протеазалар- іріңдеген жараны емдеуде;
- стрептокиназа-тромбоздар емдеуіне
қолданылады.

- iрi қараның асқазан асты бездерінен алатын
трипсин ферменті трахеиттер және бронхит сияқты
тыныс жолдарының iсiп қызару ауруларында
қолданады
- пепсин ас қорыту аурулары (гастрит) кезінде
қолданылады.
- ұйқы безі (панкреатин) ферментi ас қорытудың
жақсарту мақсаты-мен бауырдың әр түрлi
ауруларында қолданады.
ЖЕҢІЛ ӨНЕРКӘСІПТЕ:
•Текстиль: амилаза жіптердегі крахмалды кетіру, бактериалды протеазалар қой
терісі бөліктерінен жүнді бөліп алуда;
•Былғары өнерәсібінде: жүн мен теріні зақымдамай жүнді бөліп алу (бактериалды
протетазалар)
•Резина дайныдау: латексті губкалы резинаға алмасуына қажетті оттегіні (сутегі
проксидінен) алу үшін катализалар қолданылады.
•Фотография жасауда фицин ферменті қолданылған пленкадан желатинді
кетіріп, күмісті бөліп алу ушін керек.
•Ферменттік компоненттері бар жуу ұнтақтарын жасауда бактериалды
протеазалар пайдаланылады
Пайдаланылған әдебиеттер:
1. Биологиялық химия К.С.Сағатов
2. Билогиялық химия оқу құралы
З.Сейітов
3. www.wikipedia.com

Ұқсас жұмыстар

Белоктар биохимиясы

Ферменттер биологиясы

Ферменттер әсерінің теориясы

ФЕРМЕНТТІҢ БӨЛІНУІ

Гормондар жайлы

Ферменттер және коферменттер туралы ақпарат

:Ферменттер және коферменттер

Ферменттің активті орталығы

Ферменттер - барлық тірі организмдер құрамына кіретін арнайы ақуыздар

Ферменттер және оларды бөліп алу

Пәндер