Мәміле түсінігі, шарт және оның түрлері

Презентация қосу

Мәміле түсінігі, шарт
және оның түрлері
МӘМІЛЕ ТҮСІНІГІ
• Соңғы кездерде қоғам өмірінің барлық салаларына қатысы бар
көптеген өзгерістер болды. Көптен бері экономика да, құқық та
өзгеріске ұшырады. Бұл екі түсінік кез келген мемлекеттің өмірімен
тығыз байланыста болғандықтан, әр уақытта бірге айтылады.
Экономика дүние жүзі қауымдастығының және де жеке, бөлек
алынған мемлекеттің дамуының жетекші күші бола отырып, қоғамға
өз шарттарын қояды. Дегенмен де экономика үшін негіз бола алатын
және осы саладағы күрделенген қарым-қатынастарды реттей алатын
тірек қажет болды. Осындай тірек ретінде құқық өз міндетін
атқаруда. Aзаматтық құқықта мәмілеге ерекше назар аударылады,
өйткені Ол біздің өміріміздің шаруашылық саласында маңызды рөл
атқарады. Заңды тұлға әр күн сайын әр түрлі құқықтық мәміле
жасайды және де бұл олардың бүкіл өмірінде болып тұрады
Кәсіпкерлер мен кәсіпорындар да әрекет түрлеріне қарымастан бір-
бірімен мәмілеге келеді. Мәнө жайды түсінбеген адам тек сатыпалу —
сату шарты ғана мәміле болады деп ойлауы мүмкін, алайда мәміленің
тізімі үлкен. Мәдениет саласында да мәміле жасалынады.
• Мәміле — азаматтар мен заңды тұлғалардың азаматтық құқықтары мен міндеттерін белгілеуге,
өзгертуге немесе тоқтауға бағытталған әрекеттері.
• Мәміле— бұл әрекет, яғни адамдардың саналы іс- әрекеттерінің нәтижесі. Барлық әрекеттер
заңды және заңсыз болып бөлінеді. Мәмілені жасау заңды әрекет болып табылады және ол
заңға сәйкес келеді.
• Мәмілені жасау — мәміле субъектілерінің арнайы әрекет жасауға деген ниеті.
• Мәміле заң фактілерінің санатына жатады, яғни азаматтық-құқықтық қарым-қатынастардың
тууына, өзгертілуі мен тоқтатылуына негіз болады.
• Мәміле — арнайы нәтижеге жетуге бағытталған әрекеттер. Субъекті еркінің осы бағыттылығы
мәмілені заңдылықтардан ерекшелендіреді. Егер субъекті заңды қылықтар жасаған болса, онда
тұлғаның әрекеті неге бағытталғанына қарамастан құқықтық салдар туындайды.
• Арнайы құқықтық нәтижелерге жетуге бағытталғандық мәмілені әкімшілік актілермен
жақындастырады. Әкімшілік актілер дегеніміз — жергілікті өзін-өзі басқару органдары мен
индивидуалды мағынадағы мемлекеттік басқару органдарының актілері. Әкімшілік актілер де,
мәмілелер де арнайы құқықтық нәтижелерге жетуге бағытталған, бірақ та осы заңды актілер
арасында айырмашылықтар бар: әкімшілік актімен белгіленген азаматтық-құқықтық қарым-
қатынастарда тараптардың теңдігі жоқ — мемлекеттік органның еркі оның үнде лгеніне сай
тұлғалар үшін міндетті деп саналады.
• Азаматтық құқықта мәмілелер көп, сондықтан да оларды жіктеу қажет.
Мәмілелерді түрлерге бөлу бірнеше белгілер бойынша жүргізіледі. Азаматтық
кодекс мәмілені екі түрге: біржақты және екіжақты (көпжақты) деп бөледі.
Мәмілелерді бұлай бөлу мәмілелерге қатысушы тараптардың санына сай
жүргізілген. Біржақты мәмілелер. Біржақты мәмілені жасау үшін заңға, басқа
да құқықтық актілер мен тараптардың келісіміне сай бір жақты ерік білдіруі
кажет және ол жеткілікті болса ғана жасалады. Мұндай мәмілелерге мысал
ретінде сенімхат беруді, өсиет қалдыруды, мұрагерліктен бас тартуды,
мұрагерлікті қабылдауды, шартты орындаудан тараптың толығымен немесе
жартылай бас тартуды (егер бас тарту тараптардың келісімімен жасалған
болса) жатқызуға болады. Бірақ та біржақты мәміледе тек қана бір тарап пен
бір ғана тұлғаның еркін білдіруін ғана есепке алмау керек. Екі жақты
мәмілелер шарт болып табылады. Шарт адамзат тарихында адамдардың
арасында туындайтын қатынастарды реттеудің ежелгі дәуірлерден келе
жатқан, кеңінен тараған әдістерінің бірі. Шарт — сату — сатып алу, айырбас,
рента, мүлікті жалға беру, сақтау және т.б. қатынастар негізінде жүзеге
асырылады.

ШАРТ
Шарт дегеніміз — екі немесе одан көп адамның азаматтық құқықтар
мен міндеттерді белгілеу, өзгерту немесе тоқтату туралы келісімі.
Шарт еркіндігі — шарт жасаудың басты әрі айнымайтын қағидасы.
Шарт еркіндігінің кағидасы:
шартты жасау еркіндігі;
шартты жасауға итермелеуге жол бермеу еркіндігі;
жасалатын шарттың түрін таңдау еркіндігі;
тараптар өз қалауы бойынша шартқа әр түрлі жағдайларды енгізе
алатындығын;
тараптар заңда көзделген және көзделмеген шарттарды да жасаса
алатындығын білдіреді.
Шарттар, негізінен, екі жақты жасалады, бірақ көп жақты шарттар да
кездеседі, мұнда екі жақтан көп тараптар қатысады және келісілген
еріктеріне байланысты құқықтық салдар туындайды. Шарттың
мазмұны заңда көрсетілген реттерден басқа тараптардың ортақ келісімі
бойынша анықталады. Тараптардың еріктері белгілі бір нысанда жүзеге
асырылуы тиіс. Шарт екі нысанда: ауызша және жазбаша болуы мүмкін
МӘМІЛЕ ТҮРЛЕРІ
Консенсуалды шарт бойынша
шарт жасаушы жақтардың Коммерциялық ұйыммен жасалған және өз
келісімге келуі бұл шарттың қызметінің сипатына қарай оған өтінішпен
жасалғандығын білдіреді және
КОНСЕНСУАЛДЫ келетін әркімге қатысты тауарларды сату,
жұмыстарды атқару немесе қызмет көрсету
сол сәттен бастап күшіне енеді. ШАРТ жөніндегі оның міндеттемелерін белгілейтін
(Мысалы, сату және сатып алу,
мүлікті жалға алу, т.б.)
ЖАРИЯ шартты жария шарт деп атайды. Бұл шарт,
негізінен, байланыс қызметін көрсету,
ШАРТ. энергиямен қамтамасыз ету, медицина,
РЕАЛДЫ мейманхана, банк қызметін көрсету,
көпшілік пайдаланатын көлікпен
ШАРТ тасымалдау, т.б. салаларда қолданылады.
Коммерциялық ұйымдардың шарт

жасау немесе жария шартын жасау

барысында бір тарапқа
көмек көрсетуден бас тартып, екінші
бір тарапқа жеңілдік беруге құқығы
жоқ. Жария шартының талаптары барлық,
тұтынушыларға бірдей қойылады. Яғни,
Реалды шарт бойынша шартты жария шартын жасауға ниет білдіргендерді
жасасудың негізі—мүлікті немесе барлығы теңболуы тиіс.
затты беру. Яғни, зат берілген
уақыттан бастап шарт жасалынды
есептеледі. (Мысалы, несие
шарты.)
СС
ққұұрр ууббъъ
ааққаа аамм еекктт
ууыы ыынн
ыы
ммәә ббооллаа ңң
мміілл ттыы
ее нн

қат
б
Е
ы
а
р

р
і к
ы
мә
ақа
ст міле
ке уы
Ныс
ы
іле
мәм бар
ақау анның

мм
ЖАРАМСЫЗ МӘМІЛЕЛЕР

ааққаа әәмміілл
М
Маа ууыы ее
ззмм ббаарр
ұұнн
ыынн
ңң

Ұқсас жұмыстар

Делдалдар арқылы жасалатын мәміле

КӘСІПКЕРЛІК МӘМІЛЕЛЕР

Мәміле түрлері

Азаматтық құқық қатынастарының ұғымы

Мәмілелер туралы

Шарт жасасу кезеңдері

Шарттар мен мәмілер түрлері

Туынды бағалы қағаздардың негізгі ерекшеліктері

Фьючерстік нарық Форвардтык нарық

Азаматтық құқықтық қатынастардың субъектілері жеке тұлға заңды тұлға

Пәндер