Электр тізбегі

Презентация қосу

Тақырып : Электр тізбегінің негізгі ұғымдары мен
элементтері.
Жоспар:

1. Электр тізбегі
2. Электр тізбектері жүйесінде элементтері
3. Электр тізбегінің құрамына кіретін құралдар мен
объектілер
4. Электр сұлбаларының топологиялық
элементтері.
5. Электр тізбегіндегі элекктромагниттік
процестері
6. Электр энергиясының қолданылуы.
ЭЛЕКТР ТІЗБЕК ЭЛЕМЕНТТЕРІ

Электр тізбегі деп, генерациялауға
арналған, тапсырулар, өзгертулер және
электрлік энергия қолдану
құрылғылар жиынтығын атайды, осы
процестер электрлік ток, электр кернеу
және электр қозғаушы күш (ЭҚК)
ұғымдар арқасында жазылады.
Электр тізбегіне кіретін бөлек
құрылғыларды электр тізбегінің
элементтері деп атайды
Электр тізбектері
жүйесінде элементтерді
активті және пассивті
деп бөледі.

пассивті элементтер
Активті элементтер

электр
Электр энергиясын энергиясының көзі
диссипациялауды (dissipatiоn – болып
шашыратуды) жүзеге табылмайтын
асыратын элементтер. элементтер. Олар
Мұндай қасиеттері бар диссипативті және
элементтер электр реактивті болып
энергиясын жылу бөлінеді.
энергиясына түрлендіруді
жүзеге асырады. Мұндай
элементтер-резисторлар.
Олар ОМ (Ом) өлшенетін
Электр тізбегінің құрамына кіретін
құралдар мен объектілерді үш топқа
бөлуге болады:

1) Электр энергия көздері-- Барлық қорек
көздерінің бірыңғай қасиеті кез келген энергия
түрін электрлік энергияға айналдыруында.
Электрлік емес энергияның электрлікке айналуы
жүретін көздер, алғашқы көздер деп аталады.

2) Электр энергиясын тұтынушылар--
Барлық тұтынушылардың бірыңғай қасиеті
электроэнергияны энергияның басқа түрлеріне
өзгертуі болып табылады.(мысалы: қыздырғыш
құрал) Кей кездері тұтынушыларды ауырлық
түсіруші деп те атайды.

3) Тізбектің көмекші элементтері: жалғау сымдар, коммуникациялық
аппарат, қорғаныс аппараты, өлшегіш құралдар және т.б., олсыз нақты
тізбек жұмыс істей алмайды.
Электр энергиясын пайдаланып жұмыс жасайтын
қондырғыларды электротехникалық қондырғылар деп атайымз.
Электротехниканың қондырғылардың ішінде және оның
айналасында болып жатқан электрлік және магниттік
құрылыстарды зерттеу үшін және есептеу үшін оларды
эквивалент электр тізбегімен айырбастаймыз.Электр тізбегі деп
өзара бір-бірімен сымдар арқылы жалғасқан электр энергия
көздерінің электр энергияны тұтынанушылардың және бақылау,
өлшеу аспаптарының жиынтығын айтады.
Электр тізбегі:

Мұндағы: ЭЭК- электр энергиясының көзі

ЭЭТ- электр энергиясының тұтынушылар

A,V- өлшеу аспаптары

Электр энергияның көздері энергияның басқа түрлерін (механикалық,
жылу, жарық, химиялық) электр энергиясына түрлендіреді.
Электр сұлбаларының
топологиялық
элементтері.

Тармақ деп элементтері бір-
бірімен бірізді жалғанған,
бойымен бір ғана ток
жүретін тізбек бөлігін
айтамыз. Түйін деп кем
дегенде үш тармақтың
түйіскен нүктесін айтады.
Контур деп бірнеше тармақ
арқылы өтетін тізбектің
тұйық бөлігін айтады.
Электр тізбегіндегі элекктромагниттік процестерді «ток»,
«кернеу», «э.қ.к», «кедергі» («өткізгіштік»),
«индуктивтілік», «сыйымдылық» түсініктерінің көмегімен
сипаттауға болады.
Ток дегеніміз сан жағынан қарастырылып отырған
өткізгіштің көлденең қимасы арқылы тасымалданатын
зарядты бөлшектердің, электр мөлшерінің уақыт аралығы
нөлге ұмтылғандағы шамасының, сол уақыт аралығына
қатынасына тең шама.
Кедергі – тізбектің идеал элементін айтады. Оны жуықтап
алғанда резистормен ауыстыруға болады ( « резистор» соңғы
жылдарда техникалық әдебиетте « кедергі» терминінің
орнына кеңінен қолданылып жүрген ұғым). Кедергіде, яғни
резисторда электр энергиясының жылуға айналуы қайтымсыз
прцесс түрінде өтеді.
Индуктивтік элементі дегеніміз, электр тізбегінің
пассивті, идеал элементі, онда магнит өрісінің энергиясы
жинақталады. Электр өрісінің энергиясы жинақталмайды.
Жинақталған энергия басқа түрге түрленбейді. Бұл
элементке жақын келетін индуктивтік орауыш.
Орауыштағы ток пен кернеу арасындағы байланыс,
электромагниттік индукция заңы арқылы анықталады.
Сыйымдылық элементі дегеніміз, электр тізбегінің пассивті,
идеал элементі, онда электр өрісінің энергиясы жинақталады.
Сыйымдылық элементінің негізгі параметрі сыйымдылық, С
әрпімен белгіленеді, ол элементтегі зарядтың кернеуге
қатынасының сандық шамасын көрсетеді. Сыйымдылықтағы
жинақталған зарядтың кернеуге тәуелділігі кулон-
вольттық сипаттамасы деп аталады, жинақталған заряд кернеуге
тура пропорционалды:

конденсатордың электродтарының арасындағы электрлік
сыйымдылық.
Кернеу – скалярлық шама. А және Б
нүктелеріндегі потенциалдар айырымы осы екі
нүкте арасындағы кернеу деп аталады.
Әдетте кернеудің бағыты тізбектің үлкен
потенциалды нүктесінен кіші потенциалды
нүктесіне қарай бағытталады. Кернеу мен ток
бағыты бірдей.
Электр энергиясы өндірісте, транспортта, тұрмыста кеңінен
қолданылады. Оның мынандай артықшылықтары бар:
1. Электр энергиясын энергияның басқа түріне түрлендіру жеңіл

2. Электр энергиясын алыс қашықтыққа тасымалдау ыңғайлы және
жеңіл.

3. Электр энергиясын бөлшектеп қолдану ыңғайлы және жеңіл.

4. Электр энергиясымен жұмыс жасайтын қондырғылардың
құрылысы қарапайым және бағасы арзан

Электр энергиясын пайдаланып жұмыс жасайтын қондырғыларды
электротехникалық қондырғылар деп атайымз. Электротехниканың
қондырғылардың ішінде және оның айналасында болып жатқан
электрлік және магниттік құрылыстарды зерттеу үшін және есептеу
үшін оларды эквивалент электр тізбегімен айырбастаймыз.

Ұқсас жұмыстар

Ток көзі

Электр тұтынушы

Электр тізбегін құрастыру

ТҰРАҚТЫ ТОҚ ТІЗБЕКТЕРІ

Электр кернеуі

Өткізгіштерді тізбектей және параллель жалғауды зерттеу

Кім тапқыр? Электр тогы жайында

Электрлік қозғаушы күші және ток көздері мен тізбектерді түрлендіру

Комплексті түрдегі Ом және Кирхгоф заңдары

Электр энергиясын тұтынушылар

Пәндер