Тәрбие әлеуметтік құбылыс

Презентация қосу

8.1 Тәрбие әлеуметтік
құбылыс. Тәрбиенің мақсаты
мен міндеттері
1. Тәрбие – қоғамның негізгі қызметтерінің бірі, жеке адамды
мақсатты, жүйелі қалыптастыру процесі, аға ұрпақтың тәжірибесін
кейінгі буынға меңгертіп, олардың сана-сезімін, жағымды мінез-
құлқын дамытушы. Ересек буын-қоғамдық тарихи өмірде
жинақталған тәжірибені, білімді жас буынға тәрбие процесі
арқылы береді.
2. Мақсат дегеніміз – бір нәрсеге ұмтылу, іске асыру. Бұл
тұрғыдан алғанда тәрбие мақсаты – жастарды өмірге
әзірлеу мақсатымен жүргізілетін тәрбие жұмыстарының
нәтижесін ерте болжау.
Я.А. Коменский “Тәрбие мақсаты және міндеттері, маңызы,
жүзеге асыру жолдары адамның қоғамда алынатын орнымен
анықталуы керек”, “Келесі ғасырдың қандай болатындығы сол
ғасыр үшін тәрбиеленген азаматтарға байланысты. Дүние -
даналардың көптігімен бақытты” – деген ойлар айтты.

Неміс педагогы А.Дистервег педагогикалық мәселелерді
шешудегі сословиелік және шовинистік саясатқа қарсы
күресіп, “Мектептің міндеті – адамзатты және өз халқын
сүйетін саналы азаматтарды тәрбиелеу” – деген.

И.Г. Песталоцци тәрбиенің мақсаты баларалға бастауыш білім,
еңбек, ақыл-ой, дене тәрбиесін беріп, жан-жақты үйласімді
дамыту деген.
К.Д. Ушинский тәрбиенің мақсаты қоғамға
пайдалы, адамшылығы бар адамды тәрбиелеу
деген. Ол адамгершілік тәрбиесін ақыл-ой, еңбек
тәрбиесімен тығыз байланысты қарастырады.

П.П. Болонский тарбие мақсаты балаға жалпы
азаматтық және ұлттық мәдениетті менгеруге
көмектесу, жеке тұлғаның жалпы азаматтық
идеяларын қалыптастыру деген.

А.С. Макаренко тәрбиенің мемлекеттік міндеті
негізінде педагогикалық міндет қойып,
педагогтардың жұмысын бақылауға алуға
болатындығын анықтап көрсетті.
Тәрбие мақсаты қазақ тәлім-тәрбиеге тағылымынада қойылды. Ұлы
ұстаз Әбу Насыр әл-Фараби “Адамға ең әуелі білім емес, тәрбие
берілуі керек. Онсыз берілген білім – адамзаттың қас жауы. Ол
келешекте оның барлық өміріне апат әкеледі” – деді.

Ы.Алтынсарин “өмірдің негізгі мәні – еңбек, ол адамның
адамгершілік қасиетін мәртебелендіреді, өмірдің шын қадірін тек
еңбексүйгіш адам ғана түсіне алады. Мәнсіз еңбек, мағынасыз
бейнатқорлық адамның жігерін мұқалтады, өз еңбегінің қызығын,
рақат-ләззатын көре білу – кісіліктің басты белгісі” – деген.

Абай Құнанбаев талап, еңбек, терең ой, қанағат, рақым сынды жеке
тұлғалық сапаларды қалыптастыру мақсатын қойып, өсек, өтірік,
мақтаншақтық, еріншектік, бекер мал шашпақ сияқты зиянды
әдеттерді жоюға шақырады.
Қазақстан Республикасында халыққа білім, тәрбие
берудің негізгі мақсаты – Қазақстанның егемендігін
қамтамасыз ететін, оны бүкіл дүние жүзіне
мойындататын, онымен тең қарым-қатынас жасап,
Қазақстандық патриотизмді, саяси бостандықты
қамтамасыз ететін нарықтың ірге тасын қалап,
экономикалық бостандыққа қол жеткізетін, жан-жақты
дамыған адамдарды тәрбиелеу.
3. Дүниетаным – тәрбиенің маңызды міндеттерінің бірі.
Дүниетаным – адамның табиғат пен әлеуметтік орта, қарым-
қатынас, іс-әркетінің бағыты туралы көзқарастары. Дүниеге
көзқарас – ғылым негізінде дүниенің даму заңдылықтарын
таны білу.
Адамгершілік тәрбиесінің міндеттері: гуманизм, адалдық,
батылдық, төзімділікті қалыптастыру; адамға сүйіспеншілік, құрмет,
қайырылымдылық сезімін дамыту; оқушыларды өз міндетіне, өзгенің
мүддесіне байыпты қарауға үйрету; өз Отанын сүюге, ұлттар
достастығын құрметтеуге тәрбиелеу;
Еңбек тәрбиесінің негізгі міндеттері:
а) оқушыларды іскерлікке, еңбек дағдысына үйрету;
ә) оқушыларды халық шаруашылығының басты салаларымен, еңбек
түрлерімен таныстырып, мамандық таңдауға тәрбиелеу;
б) озық еңбек дәстүріне тәрбиелеу.
Эстетикалық тәрбие міндеттері:
бейнелеу өнері (кескіндме, графика, мүсін) көркемөнер шығармашылығы
(көркем әдебиет, музыка, театр, кино) арқылы баланың сезімдері мен
талғамдарын дамытып, сұлулық туралы ұғымдарын қалыптастыру.
Эстетикалық құралдарды пайдаландыруға дағдыландыру.
Әсемдікке үлесін қосуға тәрбиелеу.
Дене тәрбиесі міндеттері: оқушылар ағзасын дамыту; жастарды
еңбекке, Отанды қорғауға даярлау, төзімділікке, батылдыққа, іскерлікке,
тәрбиелеу.
4. Тәрбие процесінің мәні – баланың ұжым және қоғаммен
қатынастарының жүйесін құру, педагогикалық жағдайлардың,
тәрбиелік әсерлердің нәтижесін талдау, жоспарлау жұмысын
ретту және жүзеге асыру; тәрбиелік ықпалдарды реттеу және
оларға түзетулер енгізу; қортынды есепке алу және бақылау.
Тәрбие процесінде адамның қоғамдық мәнінің қалыптасуына
сыртқы және ішкі қарама-қайшылықтар ықпал етеді.

Сыртқы қарама-қайшылықтар:
Қоғамдық ережелер мен адамдардың тәртібі арасындағы
сәйкессіздік.
Мұғалімнің талабы мен оқушының тәртібінің ара қатынасы.
Ішкі қарама-қайшылықтар:
Тәрбиешінің талабы мен тәрбиеленушінің мүмкіндігінің ара
қатынасы.
Тәрбиеленушінің қажеттіліктері мен қанағаттандыру
тәсілдерінің ара қатынасы.
Назарларыңызға рақмет

Ұқсас жұмыстар

Тәрбие үдерісінің мәні

Педагогикалық үдерістегі мақсаттардың иерархиясы

Тәрбиенің парадигмасы

Тәрбиенің ұлттық ерекшеліктері

Тәрбие - тәрбиелеу үрдісін ғылыми байыптаудың негізгі категориясы

Педагогикалық процестің жалпы заңдылықтары

Тәрбие процесінің заңдылықтары мен принциптері

Қазіргі таңдағы оқу - тәрбие үдерісіндегі тәрбие технологиясы

Тәрбие педагогикалық әрекетте

Тәрбие процесінің ерекшеліктері

Пәндер