Ортағасырлық философияның схоластика кезеңі

Презентация қосу

Батыс Еуропа
философиясы
Жоспар

1. Ортағасырлық философияның
негізгі үш кезеңі

2. Реализм, Номинализм

3. Батыс Еуропа философиясының
негізгі өкілдері
Ортағасырлық философияның негізгі үш
кезеңі:

1. б.з.д II ғасырдан бастап, Апологетика деп аталатын
діни философиялық ілім пайда болды.

2. III-VI ғ.ғ. Патристикалық ілімнің белең алған кезеңі.

3. Схоластикалық кезең
І. АПОЛОГЕТИКА

Апологетика (гр. Apologetikos – қорғаушы) –
теологиялық сала.
Апологетиканың мақсаты – ақыл-парасатқа
жүгінген дәлелдердің көмегімен дін ілімін қорғап,
сақтау.
Өкілдері – Юстин Мученик, Тециан, Тертуллиан
Квинт Септилий Флоренц.
ІІ. ПАТРИСТИКА

• Патристика (лат. Pater - әке) – 2-8 ғасырлардағы
христиан дін ілімі. Пұтқа табынушылыққа қарсы
христиан дінінің догматтарын қорғайтын, діни
нанымның ежелгі философиямен үйлеспейді
дейтін "шіркеу әкелерін” мадақтау, қостау.
• Өкілдері – Тертуллиан, Климент Александрский,
Ориген, Августин.
ІІІ. СХОЛАСТИКА
Схоластика (гр. Scholosticos- мектептік) – орта
ғасырлық "мектептік философия”, оның өкілдері
– схоластар христиандық дін ілімін рационалды
(зерделі) түрде негіздеуге және жүйелеуге
тырысты.
“СХОЛАСТИКА” (“МЕКТЕПТІК ІЛІМ”) ДЕГЕН АТҚА ИЕ
БОЛЫП, НЕГІЗГІ ҮШ КЕЗЕҢНЕН ӨТТІ:

1) Балауса схоластика (ІХ – ХІІ ғасырлар). Бұл кезеңде
ғылым, философия, теология әлі бір-бірінен ажырамаған,
универсалийлерге (жалпылық) байланысты пікірталас
негізінде ақыл-ойға сенімнің үстемдігін жүргізуді және сол
үстемдіктің “заңдылығын” дәлелдеуді өзіне мақсат етіп
қойған схоластикалық тәсіл қалыптасты.
Негізгі өкілдері: Ансельм Кентерберийский, Пьер Абеляр,
Августин Аврелий, т.б.;
2) Кемелденген схоластика (ХІІІ ғасыр).
Бұл кезеңде Аристотель еңбектері көпшілік арасына тарап,
философиялық теология ілімі қалыптасып, кең етек алды.
Негізгі өкілдері: Ұлы Альберт, Фома Аквинский, Дунс Скотт.
3) Құлдырау кезеңі (ХІV – ХV ғасырлар).
Шынайы ғылыми және философиялық ойлардың қарқынды
дамуының нәтижесінде тәжірибеден, өмірден алшақ
мистикалық ілімге айналуына байланысты схоластика
қалыптасты.
Негізгі өкілдері: Уильям Оккам, Жан Буридан, т.б.
Ортағасырлық философияның схоластика кезеңі
Европа тарихында Рим империясының күйреуінен бастап
қайта өрлеу дәуіріне дейінгі 600-700 жылдай уақытты
қамтиды. Бұл кезеңде егемендік алған көптеген Европа
елдерінде (Италия, Франция, Англия, Германия т.б.)
феодалдық қарым-қатынастар қалыптасып, христиан
дінін қоғамдық өмірдің барлық салаларында өктемдік
көрсетіп, шіркеудің сауаттылықтың қолжазбалар сақтау
ісінің ошағына айналған мезгілі болатын.
ОРТАҒАСЫРЛЫҚ ФИЛОСОФИЯДАҒЫ
НЕГІЗГІ БАҒЫТТАР:

•Реализм
•Номинализм
Реализм - ол «ұғымдар реалды түрде өмір сүреді және
жалқы заттардан бұрын өмір сүреді» - деген көзқарасты
қалыптастырды.
Көрнекті өкілдері – Ансельм Кентерберийский және
Шамполық Гильом, Фома Аквинский болды.
Номинализм (лат. nomen – есім, атау) – ұғымды тек
жекелеген заттардың атауы ғана деп есептейтін
ортағасырлық философиялық бағыт.
Көрнекті өкілдері: Росцелин, Дунс Скотт, Оккам.
Батыс Еуропа
философиясының
негізгі өкілдері
Аврелий Августин (13.11.354 — 28.8.430) —
көне рим философы, батыс патристикасының
өкілі. Оның дүниеге көзқарасы «Сенімсіз білім
жоқ, акиқат жоқ» принципіне бағынады.
Схоластик тәсілдің негізін қалаушы және қорғаушы
француз теологы - схоласты, философ Абеляр (1079 –
1142ж) болды. Негізгі еңбегі – “Бар мен жоқ”. Абелярдың
пікірінше, шынайы өмір сүретін жалпылар, бірақ олардың
өзара ортақ қасиеттері болғандықтан, осы негізде
жалпылар ұғымы қалыптасады.
Христиандық діни ілімді Аристотельдің философиясымен
байланыстырған схоласт ұстазы Аквинский болды. Фома
Аквинскийдің ілімінше, жалпы идеялар универсалийлер үш түрлі
өмір сүреді:
1. Зат пайда болғанға дейін - құдайдың ойында ;
2. Заттардың өзінде - олардың мәні ретінде ;
3. Заттардан кейін, адамдардың ақыл-ойында - сол заттардың ұғымы,
абстракциялық ойдың нәтижесі ретінде.
Реалистердің көрнекті өкілдерінің бірі - Италияда
(1033-1109 ж.ж.) өмір сүрген архиепископ
Ансельм Кентерберский болды. Ол құдайдың бар
екендігін дәлелдеуге тырысты. «Егер құдай жоқ
болса, құдай туралы ұғым да пайда болмас еді. Ал,
құдай туралы ұғымның бар екені рас болса, демек
құдайдың да бар болғаны» - дейді Ансельм.
Аквинскийдің іліміне қарсы сын айтқан шотланд схоласты
Дунс Скотт (1268 – 1308) құдайдың да, адамның да ақыл-
ойы оның ерік-жігеріне тәуелді, сондықтан құдайдың
жігері абсолютті ерікті, ал оның қалағанын істегеннің өзі –
игілік деп есептеді.
Роджер Бэкон (1214 – 94ж) философияны, табиғаттану
ғылымдарын теологиядан бөлу керектігін уағыздап,
ғылымдар ғимаратының іргетасы – тәжірибе,
эксперимент және математика деп есептеді.
Номиналистік бағыттың көрнекті өкілі, ағылшын
ойшылы У.Оккам (1300 – 1349/50ж) болды. Оның
пікірінше, философиялық ақиқат пен діни ақиқат екі түрлі
құбылыс.
Тапсырмалар
№1 тапсырма. «Бос орынды толықтыр»
1.____________________________ 2-8 ғасырлардағы христиан дін
ілімі.
2.Схоластар __________________ ілімін рационалды (зерделі) түрде
негіздеуге және жүйелеуге тырысты.
3.___________________________________ кезеңінде Аристотель
еңбектері көпшілік арасына тарап, философиялық теология ілімі
қалыптасып, кең етек алды.
4.Аквинскийдің іліміне қарсы сын айтқан шотланд схоласты
_____________ ____________құдайдың да, адамның да ақыл-ойы
оның ерік-жігеріне тәуелді, сондықтан құдайдың жігері абсолютті
ерікті деп есептеді.
5._____________________________ – ұғымды тек жекелеген заттардың
атауы ғана деп есептейтін ортағасырлық философиялық бағыт.
6.__________________ - ол «ұғымдар реалды түрде өмір сүреді және
жалқы заттардан бұрын өмір сүреді» - деген көзқарасты
қалыптастырды.
«Бос орынды толықтыр» тапсырмасының
жауаптары:
1. Патристика (лат. Pater - әке)
2. Христиан діні
3. Кемелденген схоластика (ХІІІ ғасыр)
4. Дунс Скотт (1268 – 1308)
5. Номинализм (лат. nomen – есім, атау)
6. Реализм
№2 тапсырма. Шашыраған әріптер
«Шашыраған әріптер» тапсырмасының жауабы:
№3 тапсырма. «Сәйкестігін тап»

1. Құлдырау кезеңі А. ақыл-парасатқа жүгінген дәлелдердің
көмегімен дін ілімін қорғап, сақтау.

2. Апологетиканың мақсаты Ә. философиялық ойлардың қарқынды
дамуының нәтижесінде тәжірибеден, өмірден
алшақ мистикалық ілімге айналуына
байланысты қалыптасты.

3. У.Оккам Б. «ұғымдар реалды түрде өмір сүреді және
жалқы заттардан бұрын өмір сүреді» - деген
көзқарасты қалыптастырды.

4. Реализм В. шынайы өмір сүретін жалпылар, бірақ
олардың өзара ортақ қасиеттері болғандықтан,
осы негізде жалпылар ұғымы қалыптасады.
5. Абеляр Г. философиялық ақиқат пен діни ақиқат екі
түрлі құбылыс.
«Сәйкестігін тап» тапсырмасының жауаптары:

1–Ә
2–А
3–Г
4–Б
5–В
«Батыс Еуропа» тақырыбына арналған
тест сұрақтары
1. б.з.д II ғасырда пайда болған философиялық ілім қалай аталады?
A. Апологетика
B. Схоластика
C. Патристика
D. Құлдырау кезеңі
E. Кемелденген схоластика
2. Патристикалық ілімнің белең ала бастаған кезі?
F. III-IV
G. III-VII
H. II-III
I. III-VI
J. III-V
3. Схоластика тағы басқа қалай аталады?
K. Құлдырау кезеңі
L. Балауса схоластика
M. Кемелденген схоластика
N. Реализм
O. Мектептік философия
4.Кемелденген схоластика кезеңінде қай ғалымның еңбектері көпшілік
арасына тарап, философиялық теология ілімі қалыптасты?
A. У.Оккам
B. Аристотель
C. Фома Аквинский
D. Дунс Скотт
E. Аврелий Августин
5. Аврелий Августиннің дүниеге көқарасы қандай болды?
A. «Сенімсіз білім жоқ, акиқат жоқ»
B. «Шынайы өмір сүретін жалпылар, бірақ олардың өзара ортақ қасиеттері
болғандықтан, осы негізде жалпылар ұғымы қалыптасады.»
C. «Егер құдай жоқ болса, құдай туралы ұғым да пайда болмас еді. Ал, құдай туралы
ұғымның бар екені рас болса, демек құдайдың да бар болғаны»
D. «философиялық ақиқат пен діни ақиқат екі түрлі құбылыс.»
E. «Құдайдың да, адамның да ақыл-ойы оның ерік-жігеріне тәуелді.»
6. Француз теологы - схоласты, философ Абелярдың негізгі еңбегін көрсетіңіз?
A. «Теология суммасы»
B. «Құпиялықтар жөніндегі трактат»
C. «Логика жинақтары»
D. «Ақиқат дін туралы»
E. «Бар мен жоқ»
7. Ұғымды тек жекелеген заттардың атауы ғана деп есептейтін ортағасырлық
философиялық бағыт қалай аталады?
A. Реализм
B. Схоластика
C. Патристика
D. Номинализм
E. Апологетика
8. Фома Аквинскийдің ілімінше, жалпы идеялар универсалийлер қанша түрлі
өмір сүреді?
F. 2 В. 4 D. 3 C .5 E. 6
9. Құдайдың бар екендігін дәлелдеуге тырысқан, реалистердің көрнекті
өкілдерінің бірі кім?
G. Дунс Скотт
H. Ансельм Кентерберийский
I. Августин.
J. Тертуллиан Квинт Септилий
K. Росцелин
10. Реализмнің көрнекті өкілдерін атаңыз?
L. Росцелин, Дунс Скотт, Оккам.
M. Юстин Мученик, Тециан, Тертуллиан Квинт Септилий Флоренц.
N. Ансельм Кентерберийский және Шамполық Гильом, Фома Аквинский
O. Тертуллиан, Климент Александрский, Ориген, Августин.
Тест жауаптары
№ Жауаб
ы
1 А
2 D
3 E
4 B
5 A
6 E
7 D
8 C
9 B
10 C
«Батыс Еуропа» тақырыбы бойынша
блиц-турнир сұрақтары

1. Б.з.д II ғасырда пайда болған философиялық ілім қалай
аталады?
2. Патристикалық ілімнің белең ала бастаған кезі?
3. Схоластика тағы басқа қалай аталады?
4. Патристика латын тілінен аударғанда қандай мағына
береді?
5. Схоластар қандай дін ілімін рационалды (зерделі) түрде
негіздеуге және жүйелеуге тырысты.?
6. Қай кезеңде Аристотель еңбектері көпшілік арасына
тарап, философиялық теология ілімі қалыптасты?
7. Аврелий Августиннің дүниеге көзқарасы қандай болды?
8. Француз теологы - схоласты, философ Абелярдің негізгі
еңбегі?
9. «Ұғымдар реалды түрде өмір сүреді және жалқы
заттардан бұрын өмір сүреді» - деген көзқарасты
қалыптастырған философиялық бағыт?
10. Ұғымды тек жекелеген заттардың атауы ғана деп
есептейтін ортағасырлық философиялық бағыт?
11. Номинализмнің көрнекті өкілдерін атаңыз?
12. Құдайдың бар екендігін дәлелдеуге тырысқан
философ ғалым?
13. Философияны, табиғаттану ғылымдарын теологиядан
бөлу керектігін уағыздаған философ?
14. Ортағасырлық философияның схоластика кезеңі
қанша уақытты қамтиды?
15. Фома Аквинскийдің ілімінше, жалпы идеялар
универсалийлер неше түрлі өмір сүреді?
«Батыс Еуропа» тақырыбы бойынша
блиц-турнир жауаптары

1.Апологетика
2.ІІІ-VІ
3.Мектептегі философия
4.«Әке»
5.христиандық дін
6.«Кемелденген схоластика»
7.«Сенімсіз білім жоқ, акиқат жоқ»
8.«Бар мен жоқ»
9.Реализм
10.Номинализм
11.Росцелин, Дунс Скотт, Оккам
12.Ансельм Кентерберский
13.Роджер Бэкон
14.600-700 ж
15.3 түрлі
НАЗАРЛАРЫҢЫЗҒА
РАҚМЕТ!!!

Ұқсас жұмыстар

Араб философиясының кезеңдері

Ортағасырлық христиан философиясының негізгі даму кезеңдері

Орта ғасыр батыс философиясы

Орта ғасыр философиясы

Орта ғасырдағы дін өкілдері

ОРТАҒАСЫРЛЫҚ АРАБ - МҰСЫЛМАН ФИЛОСОФИЯСЫ

Ортағасырлық Батыс философиясы

«Исламдық орта ғасырлық мәдениет контекстіндегі арабтықмұсылмандық философия»

Схоластика кезеңдері

Философияның қалыптасуының негізгі кезеңдері

Пәндер