Батыс Қазақстан облысында мал шаруашылығы өнімдерін өндіру динамикасы

Презентация қосу

Жәңгір хан атындағы Батыс Қазақстан аграрлық-техникалық университеті

Мукашева Данагуль Наурызовна

“Нарықтық тәуекел жағдайында сүт өндіру және оны
өткізудің экономикалық тиімділігі”
(Батыс Қазақстан облысы мәліметтері негізінде)

Ғылыми жетекші:
э.ғ.к., доцент Казамбаева А.М.

Орал-2011
Зерттеудің мақсаты мен міндеттері – сүт өндіру мен оны сату уақытын оңтайландыру
шешімдерін кәсіпорындар деңгейінде талдау және оны экономикалық негіздеудің ғылыми-
әдістемелік аспектілерін дайындау және тиісті тәжірибелік ұсыныстар жасау.

Диссертациялық жұмыстың міндеттері:
- мал шаруашылық өнімін өндіруді ұйымдастыру және тәуекел факторларын және олардың ауыл
шаруашылығы өндірісінің экономикалық тиімділігіне теріс әсерін төмендету шараларын жүйелеу,
аграрлық саладағы шаруашылық тәуекелдің мәнін нақтылау;
- мал шаруашылығы өнімдеріне баға қалыптастырудың теориялық және тәжірибелік аспектілерін
зерттеу;
- Қазақстан және Батыс Қазақстан облысы бойынша сүт бағасының динамикалық ерекшеліктерін
маусымдық құбылуларды есепке ала отырып анықтау;
- Батыс Қазақстан облысындағы сүт өндірісінің маусымдық ерекшеліктерін зерттеу, өндірістің
маусымдылығы мен баға динамикасы арасындағы байланысқа баға беру;
- тәуекел мен анықсыздық жағдайында сүт өндіру мен сату көлемін фирма ішінде жоспарлаудың
қазіргі уақытта қолданылып жүрген құралдарына критикалық баға беру;
- сүт өндіру мен сату көлемін уақыт бойынша бөлуді оңтайландыру әдістемесін дайындау мен оны
негіздеу;
- Батыс Қазақстан облысының ауыл шаруашылығы кәсіпорындары үшін тәуекел мен анықсыздық
жағдайында сүт және сүт өнімдерінің нарықтағы баға динамикасының ерекшеліктерін есепке
алатын сату стратегиясын дайындау бойынша ұсыныстар беру.

1990-2010 жылдар аралығында Қазақстан Республикасындағы
барлық шаруашылық санатындағы мал басы

мың бас

Мал шаруашылығы өнімдерінің рентабельдік деңгейі, %

Қазақстан Республикасы бойынша Батыс Қазақстан облысы бойынша

Өнім түрлері
2007 2008 2009 2010 2007 2008 2009 2010

Сүт 21,6 23,4 21,6 23,2 18,2 19,1 25,0 15,9

Ірі қара мал еті -6,9 -5,4 -0,9 3,6 -21,4 -17,9 -15,8 -4,5

Қой еті 12,6 10,0 11,2 12,5 20,9 -16,9 -17,8 12,9

Шошқа еті -9,4 -1,4 0,2 0,2 -27,1 -12,1 -7,2 -8,0

Жұмыртқа 10,1 19,8 17,8 16,9 12,7 7,7 35,3 16,7
Қазақстан Республикасында мал шаруашылығы өнімдерін өндіру мен
пайдаланудың балансы, 2010 жыл

Ет пен ет өнімдері, мың Сүт пен сүт өнімдері, мың Жұмыртқа,
Көрсеткіштер тонна тонна млн. дана
2007 ж. 2010 ж. 2007 ж. 2010 ж. 2007 ж. 2010 ж.

Ресурстар
Жыл басындағы қоры 72,6 80,7 521,7 699,3 119,9 206,9
Өндіру 693,2 838,7 4316,7 5073,2 2276,7 2664,2
Импорт 81,6 217,6 398,3 764,2 113,9 26,0
Барлық ресурстар 847,4 1137,0 5236,7 6536,7 2510,5 2897,3
Пайдалану
Өндірістік тұтыну 10,0 12,1 570,1 602,1 215,2 207,3
Ысырап 11,0 14,3 26,3 30,4 24,1 26,8
Экспорт 0,8 3,0 59,2 40,2 7,2 0,0
Жеке тұтыну 748,7 1004,1 4132,6 4647,8 2133,3 2595,1
Жыл соңындағы қоры 76,9 103,6 449,0 1216,1 130,7 63,5
Мал шаруашылығының жалпы өнімінің құрылымы, %
Ірі қара мал санының динамикасы, жыл соңына

2010 ж. 2006
Көрсеткіштер 2006 ж. 2007 ж. 2008 ж. 2009 ж. 2010 ж. жылға %

Ірі қара мал саны, мың бас
Батыс Қазақстан облысы бойынша 388,6 397,4 394,1 389,3 396,4 102,0
оның ішінде: 54,3 52,8 46,4 43,6 41,5 76,4
ауыл шаруашылығы кәсіпорындары
шаруа қожалықтары 3,0 3,7 3,5 4,4 5,8 193,3
жұртшылық шаруашылықтары 331,3 340,9 344,2 341,3 349,1 105,4
Сиырлар саны, мың бас
Батыс Қазақстан облысы бойынша 187,6 188,7 181,8 181,0 184,7 98,4
оның ішінде: 17,2 16,7 14,7 13,7 12,3 71,5
ауыл шаруашылығы кәсіпорындары
шаруа қожалықтары 0,9 1,1 1,0 1,4 2,2 244,4
жұртшылық шаруашылықтары 169,5 170,9 166,1 165,9 170,2 100,4
Батыс Қазақстан облысындағы ірі қара санындағы жұртшылық шаруашылықтарының үлесі, %
ірі қара мал басы 85,2 85,8 87,3 87,6 88,1 103,4
сиырлар саны 90,3 90,5 91,4 91,6 92,4 102,3
Батыс Қазақстан облысында мал шаруашылығы өнімдерін өндіру
динамикасы
Батыс Қазақстан облысындағы сүт өндірісінің динамикасы

2010 ж. 2006
Көрсеткіштер 2006 ж. 2007 ж. 2008 ж. 2009 ж. 2010 ж. жылға %

Барлық өндірілген сүт, мың т. 411,6 434,5 445,1 449,4 452,2 109,9

оның ішінде: 28,2 25,8 23,3 19,8 17,8 63,1
ауыл шаруашылығы кәсіпорындары, мың т. 6,9 5,9 5,3 4,5 3,9 56,5
- жалпыға үлесі, %

шаруа қожалықтары, мың т. 1,8 2,0 2,2 2,5 2,8 155,5
- жалпыға үлесі, % 0,4 0,5 0,5 0,5 0,6 150,0

жұртшылық шаруашылықтары, мың т. 381,6 406,7 419,6 427,1 431,6 113,1
- жалпыға үлесі, % 92,7 93,6 94,2 95,0 95,5 103,0

1 сиырдан сауылған сүт, кг 2434 2498 2520 2618 2662 109,4

100 аналыққа алынған төл 93 93 92 94 95 101,1
Батыс Қазақстан облысындағы сүт өңдеу көлемі

Көрсеткіштер 2003 ж. 2007 ж. 2008 ж. 2009 ж. 2010 ж.

Сүт өндіру көлемі, мың тонна 386,2 434,5 445,1 449,4 452,2

Сүтті өңдеу көлемі (сүтке 26,3 79,1 87,2 92,1 103,1
шаққанда), мың тонна

Жалпы көлемдегі өңделген 6,8 18,2 19,6 20,5 22,8
сүттің үлесі, %
Батыс Қазақстан облысы бойынша сүт бағасының индексі

2002 ж.. 2003 ж. 2004 ж. 2005 ж. 2006 ж. 2007 ж. 2008 ж. 2009 ж. 2010 ж.

өткен жылғы желтоқсанға, пайызбен

Сүт 126,0
154,8 98,0 110,8 102,7 97,5 100,0 108,7 137,5
Батыс Қазақстан облысы бойынша сүт өндіру көлемінің айлар

бойынша бөлінуі
Өндіріс көлемі, тоннп Ай бойынша Әр айдың Маусымдылық индексі,
Айлар орташа, үлесі, % %
2008 ж. 2009 ж. 2010 ж. тонна

Қаңтар 24035 24717 25323 24692 5,5 66,0
Ақпан 24481 22919 28489 25296 5,6 67,6
Наурыз 36498 34154 35724 35459 7,9 94,8
Сәуір 43175 44041 42959 43392 9,7 116,0
Мамыр 54747 48985 48385 50706 11,3 135,5
Маусым 55638 57523 56977 56713 12,6 151,6
Шілде 48071 50333 49290 49231 11,0 131,6
Тамыз 43620 52130 46577 47442 10,6 126,8
Қыркүйек 40504 41345 42507 41452 9,2 110,8
Қазан 28486 29211 32106 29935 6,7 80,0
Қараша 24481 26065 28036 26194 5,8 70,0
Желтоқсан 21365 17976 15827 18389 4,1 49,2
Барлығы 445100 449400 452200 448900 100,0 х

Орташа 37092 37450 37683 37408 х х
Сүт өндірісі мен сүт бағасының динамика қатарларының түрлі

лагтарындағы автокорреляция коэффициенттері

Автокорреляция коэффициенті Автокорреляция коэффициенті
лаг лаг
сүт өндірісі сүт бағасы сүт өндірісі сүт бағасы

1 10
0,797 0,384 0,487 0,589
2 11
0,483 -0,278 0,801 0,693
3 12
0,026 -0,428 0,98 0,78
4 13
-0,439 -0,591 0,79 0,83
5 14
-0,791 -0,592 0,456 0,43
6 15
-0,983 -0,508 -0,027 -0,194
7 16
-0,803 -0,325 -0,53 -0,663
8 17
-0,483 -0,086 -0,782 -0,755
9 18
-0,015 0,176 -0,976 -0,63
Батыс Қазақстан облысы бойынша сүт өндірісінің динамика

қатарының коррелограммасы
Орал қаласы бойынша 1 л сүт бағасының динамика қатарының
коррелограммасы
Түрлі айларда бұзаулаған сиырлардың орташа сүт өнімділігі, кг
Лактация Сиырлардың бұзаулаған айлары
айлары
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

қаңтар 405 0 0 240 229 323 320 370 377 389 405 437
ақпан 470 400 0 0 193 296 296 339 339 375 396 470
наурыз 455 455 398 0 0 240 265 265 280 360 365 460
сәуір 460 459 449 382 0 0 215 216 256 315 345 452
мамыр 455 507 470 455 380 0 0 189 195 270 335 430
маусым 445 496 555 485 420 395 0 0 176 229 340 410
шілде 405 455 520 515 495 420 410 0 0 216 322 360
тамыз 385 388 458 469 515 435 425 402 0 0 280 280
қыркүйек 311 359 398 440 480 435 435 426 393 0 0 245
қазан 283 329 368 382 395 415 433 425 395 400 0 0
қараша 0 267 337 353 345 395 395 425 390 405 406 0
желтоқсан 0 0 274 305 287 340 346 393 406 403 410 405
Барлығы 4074 4115 4227 4026 3739 3694 3540 3450 3207 3362 3604 3949
Бұзаулаған мал 55 38 58 47 40 45 76 105 114 71 74 77
саны, бас
Түрлі айларда бұзаулаған сиырлардың орташа сүт өнімділігі, кг
«Ақас» ЖШС- де 1 бас сауын сиырына жұмсалған шығын құрамы

мен құрылымы, 2010 жыл
Шығын баптары Шығын, тг Шығын құрылымы, %
Жалақы аударымдарымен 32541 21,8
Мал азығы 65341 43,8
Көлік шығыны 4520 3,0
Су 679 0,5
Электр энергиясы 2241 1,5
Негізгі қорлар амортизациясы 7401 5,0

Негізгі қорларды жөндеу, күту 12564 8,4
шығындары
Дәрі-дәрмек 2639 1,8
Жанар-жағар май 327 0,2
Үстеме шығындар 15001 10,1
Басқа да 5819 3,9
Барлығы 149073 100,0
Бұзаулау айлары бойынша малдардың өнімділігі мен шығыны,
2010 жыл

Бұзаулау айы Жылдық сүт өнімділігі, кг Мал басына шығын, тг

қаңтар 4074 143040

ақпан 4115 140270

наурыз 4227 142580

сәуір 4026 146465

мамыр 3739 149235

маусым 3694 151725

шілде 3540 156810

тамыз 3450 151780

қыркүйек 3207 150755

қазан 3362 150475

қараша 3604 149840

желтоқсан 3949 145420
Бұзаулау айлары бойынша малдардың өнімділігі мен мал басына
жұмсалған шығын
Мал шаруашылығы өнімдерінің нарығын жетілдірудің негізгі
факторлары

Ұйымдық-
Өндірістік факторлар шаруашылық
Экономикалық
факторлар
факторлар

Әлеуметтік
Нарық Мал шаруашылығы факторлар
инфрақұрылымы өнімдерінің нарығы
факторлары

Ғылыми-техникалық
Экономикалық және технологиялық
Табиғи факторлар факторлар
факторлар
Мал шаруашылығы кәсіпорындарының мүмкіндігін бағалау моделі

Мал шаруашылығы Өндірістік процесте негізгі
Мал шаруашылығы
өнімдерінің өндірісінде экономикалық көрсеткіштердің
өндірісіндегі кәсіпорын
кәсіпорынның сапа бағасы
шығындарының бағасы
деңгейін бағалау

Өндірістік процесте кәсіпорынның потенциалды Өндірістік процесте
бәсеке қабілеттілігінің интегралды көрсеткіштерін кәсіпорынның потенциалды
анықтау бәсеке қабілеттілігінің
көрсеткіштерін анықтау

Нарық потенциалының комплекстік
Өткізу жағдайында
бағасы Өндірістік процесте
кәсіпорынның
кәсіпорынның бәсеке
бәсекеқабілеттілігінің
қабілеттілігінің
интегралды
көрсектіштерін анықтау
көрсеткіштерін анықтау
Нарық потенциалының баға
нәтижелерін талдау

Өндірістік процестегі негізгі
Өткізу нарығындағы мал Кәсіпорынның стратегиясын экономикалық
шаруашылығы қалыптастыру көрсеткіштердің бағасы
өнімдерінің бағасы

Ұқсас жұмыстар

Ауыл шаруашылығының даму процессі

Батыс Қазақстан экономикалық ауданы

Бұдан басқа, мал шаруашылығы жергілікті халықтың атадан келе жатқан дәстүрлі кәсібі

Қазақстандағы мал шаруашылығы

Метрология объектілері

БАТЫС ҚАЗАҚСТАН ОБЛЫСЫНЫҢ АУЫЛ ШАРУАШЫЛЫҒЫ ДАҚЫЛДАРЫ

Ауыл шаруашылығы

Шұжыктарды сактау

Ауыл шаруашылығын дамыту

Плимутрок тауығы

Пәндер