Батыс филрсофиясының негізгі бағыттары

Презентация қосу

Қазақстан Республиксы Білім және Ғылым министрлігі

СӨЖ

Тақырыбы: Персонализм
Жоспа
р
Кіріспе
Батыс филрсофиясының негізгі
бағыттары
Негізгі бөлім
Солардың бірі Персонализм бағыты
Негізгі өкілдері
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиетер
Кіріспе
Персонализм - XIX ғасыр соңы мен XX ғасыр басындағы
американдық буржуазиялық философияда кең таралған діни-
идеалистік ағым. Жеке адамды алғашқы шығармашылық күш, ал
бүкіл дүние Құдайдың жаратушылық пәрменділігінің көрінісі деп
таниды.
Персонализм (лат. Perona - тұлға ) ─ діни философиясындағы маңызды
ағымының бірі. Адамды құдайдың жаратуынан пайда болған, жер
бетіндегі рухани құндылықтың жоғарғы мәні деп санайды.
Персонализм адамды «жеке дербес индивид» ретінде қарау
тәжірбиесіне қарсылық барысында пайда болды. Олар адамды
тұтастық құрамындағы құбылыс, жан - жақты жетілген жоғарғы
құндылық деп санайды. Оның өмірінің мәні, құдаймен бірігуі болып
есептелінеді. Персонализм бағытын Н. А. Бердяев, Л. Н. Шестов, Н. О.
Лосский, Америкада Б. Боун және Дж. Мунье, Ж. Лакруа, П.
Ландсберг, т. б. дамытып отырды.
ПЕРСОНАЛИЗМ
Неотомизм кейінгі кездерде терең дағдарысқа ұшырады. Ол өзінің алдына қойған
міңдеттерін ойдағыдай орындай алмайтындай дәрежеге жетті. Сол себепті діни
философияның ішінен басқа философиялық ағымдар шыга бастады. Солардың бірі ретінде
персонализм деген теистік антропологиялық ілім пайда болды. Ол XX ғасырдың 30-
жылдарында ұсақ буржуазиялық топтардың қоғам өмірінде адамдық қатынастардың
құлдырауына наразылық білдіруінің нәтижесі ретінде туды. Персонализм Англия мен
Америкада кеңінен тарады. Оның өкілдері Х.У.Керр (1857-1931), Р.Т.Флюэллинг (1871-1960),
Э.Ш.Брайтмен (1884-1953), В.Штерн (1871-1938) және т.б. Персоналистер адамды дүниенің
субстанциясы санай отырып, оны екі түрғыдан талдайды: табиғаттан тыс, тәжірибеден
тысқары, рухани түрғыда (адам-түлға) жөне материалдық, төжірибелік (жеке-дара адам)
түрғыда. Адам — түлға, өйткені ол өздігінше қызмет етсді, оның ерікті де ақыл-парасатты
рухани бастамасы бар. Адам — түлға, өйткені ол рухани болмыс ретіңде өмір сүре алады.
Мүның мөні сол, түлға дін белгілеп берген адамдық белгілердің жиынтығын қүрады —
бүл адам денссінде әрекет ететін „жан". Ал енді жеке адамға келсек, ол материяның
өншейін жай белігі, оның психикалық тіршілігі бар, қоғамның жай бөлігі. Түбінде өлетін ол
бүкіл іс-әрекетін түрмыс қажетін өтеуге жүмсайды. Табиғат пен қоғамның бір белігі
ретінде жеке адам қоғам зандылықтарына да, табиғат заңдылықтарына да бағынады.
Персоналистердің пікірінше, дүниені танып білуге болады,
өйткені оны жаратқан түлға. Жасампаз түлгалар бірдей
болмайтындықтан, олар өздеріне іс жүзінде керекті
заттар мен қүбылыстарды ғана жаратады. Адамның
дүние танымы шексіз, сондықтан ол, персоналистердің
ілімі бойынша, өзіне теуелді нерселердің берін танып біле
алады, бірақ жоғарғы рухани түлға жаратқанның бәрін
бірдей танып біле алмайды. Атап айтқанда, адам дүниенің
мөні неде екенін, оның дамуының негізінде қандай
мақсаттар жатқанын т.б. танып біле алмайды. Бүдан
шығатын қорытынды: дүние жайыңца толық білім алу
үшін ғылымда жүзеге асатын адамдық таным процесі
жеткіліксіз, сондықтан дүниенің мэнін танып білудің басқа
жолы қажст. Танымның ол басқа жолын дін керсетеді.
Бүдан діннің қажеттігі келіп шығады, ейткені адамды
жоғарғы, қүдай ңдеясымен қосатын, сейтіп болмыстың
сырын ашып берстін сол дін. Діннің қажеттілігін, оның
ғылыммен қарым-қатынасын персоналистер мінс
осылайша негіздейді.
Персонализм – бұл тұлғаны алғашқы
шығармашылық шындық және жоғарғы
рухани құндылық деп, ал әлемді
Құдайдың, жоғарғы тұлғаның
шығармашылық белсенділігінің көрінісі
деп мойындайтын қазіргі заманғы
философиядағы теистік бағыт.
Персонализм екі түрлі вариантта көрініс
табады, олар: француз персонализмі,
өкілдері: Э.Мунье (1905-1950) мен
Ж.Лекруа және американ персонализмі,
өкілдері: Б.П. Боун (1847-1910),
Р.Флюэллинг (1871-1966) мен Э.
Брайтмен (1881-1953)
француз персонализмі, өкілі:
Э.Мунье (1905-1950)

француз персонализмі, өкілі:
Ж.Лекруа
Қорытынды
Персонализмдегі негізгі зерттеу пәні адамның
шығармашылық субьективтілігі болып табылады. Мұны тек
адмның құдайға деген қатыстылығы арқылы ғана түсіндіруге
болады. Адам ол әрқашан тұлға, персона; оның мәні оның
жанында. Адамның жаны өзіндік саналы, ол өздігінен
бағытталады. Тарих пен қоғам адамның тұлғалығы арқылы
дамиды. Персонализмнің негізгі мәселесіне адамның
адамгершілік тәрбиесі мен еркіндігі мәселесі жатады.
Персонализмге сәйкес, егер де тұлға Құдайға,
қайырымдылыққа ұмтылыс жасаса, ол дұрыс жолда келе
жатыр. Моральдық өз-өзін жетілдіру, дұрыс адамгершілік пен
діни тәрбие үйлесімді тұлғалар қоғамына әкеледі. Тұлға басқа
адамдармен белсенді сұхбаттасу, қарым-қатынас процесінде
персонаға айналады. Осыдан адамдардың әлемді өзгертуге
қатыстыру ретіндегі коммуникацияның маңыздылығы көрініс
береді.
Пайдаланылған
әдебиеттер

1. Орысша-қазақша түсіндірме сөздік:
Әлеуметтану және саясаттану бойынша /
Қазіргі заман ұғымдарымен терминдерінің
қысқаша түсіндірме сөздігі. Алматы:
"Сөздік-Словарь"

Ұқсас жұмыстар

Көне түріктердің рухани мәдениеті және Ұлы Жібек жолы

Агробизнес

Еуропаның жастар субмәдениеті және олардың қазақстандық жастардың құндылықтық жүйесіне әсері

Жібек жолы бағдарламасы

Метрология объектілері

Қазақстанның жалпы көмір қоры

Түркі мәдениеті мен өркениеті және олардың Ұлы Жібек жолы халықтарының мәдениеті дамуындағы мәдени - өркениеттік рөлін айқындау

Схоластика кезеңдері

Ежелгі Қытай философиясының ерекшеліктері

Чаадаевтің орыс тарихи либералдық материализмі

Пәндер