Кәсіпорында еңбеақы төлеу

Презентация қосу

Кәсіпорында еңбеақы төлеу
Қоғамдық өңдірістің басты
факторларының бірі- жұмыс күші
• Нарықты экономикаға негізделген тауарлы
өндірісте жұмыс күші-тауар болып саналады.
• Бірақ оның басқа тауарлардан ерекшелігі:
біріншіден, ол өзінің құнынан анағұрлым артық
тұратын құн құрайды;
екіншіден, онсыз кез келген кәсіпорынның әлеуетті
мүмкіндіктері ешбір жүзеге аса алмайды;
үшіншіден, барлық өңдірістік және айналым
қорларын пайдаланудын тиімділігі де, міне, осы
жұмыс күшіне тікелей байланысты
Кадр саясатының негізгі бағыттары:
жұмыс күшінің саны мен сапасы, олардың
негізгі және қосымша нысандары;
жұмыс күшін пайдалануды жетілдіру, бұл
бағыттағы жұмыстардың жәйін талдау;
орын алған кемшіліктерді жоюды көздейтін
шаралар қабылдау.
Кәсіпорын қызметкерлері негізінен үш
топқа бөлінеді

2.Өнеркәсіптік 3.Өнеркәсіптен
1.Тізімдік
-өндірістік тыс
қызметкерлер
қызметкерлер қызметкерлер
Еңбекақы ұғымы және еңбекақыны төлеу нысандары мен жүйесі.

Нарықтық шаруашылық жүйесіне өзгеру нәтижесінде елдің экономикалық және
әлеуметтік жағдайымен қоса, кәсіпорындағы жалақыны төлеу, әлеуметтік
жәрдемақылар және қызметкерлерді қорғау саясаты да елеулі өзгерістерге
ұшырайды.Мемлекеттің осы мәселеге байланысты функциялары кәсіпорындарға
түгелімен жүктелген.Оған формалар, еңбекақы төлеудің жүйелері мен мөлшері,
материалдық қалыптастыру жатады. «Еңбекақы» ұғымы жаңа мағыналарға ие
болды .Және де барлық жалақының түрлерін қамтиды.Оның ішінде сыйақылар,
қосымша төлемдер, әлеуметтік жәрдемақылар және қызметкерлерге жұмыстан тыс
уақытында есептелінген сомалар, яғни демалыс күндеріне төлемдер жатады.
Нарықтық қатынастарға көшкеннен қызметкерлерге жалақының жаңа формаларына
қол жетті.Оның ішінде кәсіпорынның акцияларын мен облигацияларын сатып алу,
соған байланысты дивиденттер алу болып табылады.
Еңбекақы ұйымдастыру арқылы нарықтық экономиканың екі қозғаушы күштері
арасында әлеуметтік әріптестік қатынастарның дамуына мүмкіндік беретін, жұмыс
беруші мен қызметкердің мүдделері арасында келісімдер жасалады.
Олардың қазіргі нарықтық реалияға қаншалықты сәйкес келетіндігі еңбекақының
негізгі қызметтеріне байланысты.
Соған байланысты, әрбір қызметкердің жалақысы тек кәсіпорынның нәтижесіне
байланысты , салықтық органдар қарастырады деп айтуға болады.
Еңбекақы бұл – жұмыскерге оның
еңбегі үшін сапасына, санына және
шығарған қажетті өнім көлеміне сәйкес
берілетін төлем.Қалыпты жағдайда
еңбекақы қажетті өнімнің құнына тең
және оынң ақшалай түрі болып
табылады.Былайша айтуға болады –
еңбекақы кәсіпорын қызметкерлерінің
жалақысына баратын өнім өндіруге
және сатуға кеткен шығындардың бір
бөлігі.
Жалақы - атаулы және
нақты болып екіге бөлінеді.

Атаулы Нақты жалақы
табыс жалақысы – бұл тауарлар
– бұл қызметкердің мен қызмет көрсетуге ие
белгілі кезеңдегі істеге болуға кететін атаулы
н еңбегі үшін табыс жалақысы;
есептелген және нақты жалақы –
берілетін жалақысы. бұл атаулы
жалақының «сатып алу
жарамдылығы».
Еңбекақы төлеудің негізгі және
қосымша түрлері бар.Негізгі еңбекақыға
мынадай төлемдер жатады:

1.Мерзімдік 2.Еңбекақының
қалыпты жағдайлары 3.Сыйлықтар,
үдемелі және келіс нан ауытқуына
імді еңбекақы байланысты төлемде сыйақылар,
төлеу кезінде р, яғни мерзімінен үстемақылар ж
орындалатын тыс жұмыстары үшн,
әне
түнгі уақыттарда,
жұмыстың сапасы мереке күндерінде жә тағы
немесе мөлшері не тағы басқа басқалары.
үшін уақытта жұмыс
жасағаны үшін
пайдаланатын төлемдер.
уақыт үшін
төлемдер.
Қосымша еңбекақы ұжымдық келісім шарттарда
және еңбек туралы заңда қарастырылатын,
жұмыс жасамаған уақыттар үшін төлемдер жатады:

2.Мемлекетті
3.Кішкентай
к балалары 4.Жас
және қоғамдық бар аналарға өспірімдерге
1.Демалыс
міндеттемелерд жұмыстары, белгіленген жеңілдік
уақытына ақы т
і сағаттары үшін ақы тө
өлеу; үзілістері үшін леу.
орындалған уақ ақы;
ыттары үшін ақ
ы;
Еңбекақы төлеудің жүйесіне 3 негізгі элементтер кіреді:
1.тарифтік жүйе;
2.еңбек нормасы;
3.еңбекақы төлеу формасы.
Тарифтік жүйеге мыналар жатады:
тарифтік мөлшерлеме, тарифтік тор,
тарифтік коэффициенттер.

Тарифтік мөлшерлеме Тарифтік разряд
– бұл жұмыс уақытының
бірлігі үшін (сағат, ай, – қызметкерлердің бі
күн) , біліктілігінің айқын ліктілігін және
күрделілігі, еңбек
нормасын орындаған
еңбек күрделілігін
қызметкерлердың қамтып көрсететін
еңбекақысының шама және тарифтік
белгіленген мөлшері.
Тарифтік тор – бұл разряд әр өндірістік
разрядтың операциялар мен әр
коэффициентінен тұратын
және оған меншіктердің жұмыстарда
ара қатынасы жазылады. қолданылады.
Бірыңғай тарифтік торда 21 тарифтік разряд бар. 21 тарифтік разряд
халық шаруашылығында жұмыс жасайтын барлық қызметкерлерге барады. 21 тарифтік
разряд шаруашылықты жүргізу нысанына, меншік нысанына және бюджеттік ұйымдарға
тәуелсіз барлық кәсіпорындарға арналған.

1-8 разрядтар бойынша жұмысшыларға төлемдер
6-15 разрядтар бойынша сызықтық қызметкерлер
4-11 разрядтар бойынша орта білімді мамандар
7-15 разрядтар бойынша жоғары білімді мамандар
10-20 разрядтар бойынша кәсіпорынның басшылары,
бөлімнің қызмет басшылары

9-21 разрядтар бойынша ғылыми қызметкерлер
Еңбекақы төлеудің жүйесін, түрін, тарифтік мөлшерлеме, жалақының,
үстемақының, басқа да сыйақылардың көлемін, сонымен қатар олардың
қызметкер арасында бөлінуін және тағы да басқа жағдайларды кәсіпорын
өзі ескеріп, қалыптастыруы мүмкін. Ол коллективтік немесе еңбек келісім
шартында қарастырылады.

Еңбекақы төле Тарифтік Еңбекақы Тарифтік
мдерінің коэффициенттер төлемдерінің коэффициенттер
разрядтары разрядтары

1 1,0 11 2,05
2 1,07 12 2,20
3 1,15 13 2,37
4 1,24 14 2,55
5 1,33 15 2,74
6 1,43 16 2,95
7 1,54 17 3,27
8 1,66 18 3,43
9 1,78 19 3,67
10 1,91 20 3,94
21 4,94
Кәсіпорындар өз
қызметкерлеріне мынадай еңбекақы
төлеу жүйелерін жасай алады:
1)Мерзімді (тарифтік) – қызметкер жасаған
уақыт есепке алынады.
1.жай;
2.мерзімді – сыйақылы;
2)келісімді – қызметкер жасаған өнім саны
ескеріледі.
3.тікелей;
2.келісімді – сыйақылы;
3.келісімді –дамушы;
4.көтеріңкі.
Қызметкерлердің әр түрлі категорияларына еңбекақы төлеудің түрлі жүйелері
қолданылуы мүмкін. Шаруашылық қызметкерлерге еңбекақы мерзімді түрде,
ал негізгі өндіріс қызметкерлеріне келісімді түрде есептелуі мүмкін.
Мысал. Еңбек келісім шартына байланысты қызметкерге оның жасаған
күндері негізінде жалақы есептеледі.Штаттық кесте бойынша осы
мамандықтағы қызметкердің жалақысы – 25000 тенге.
Қызметкердің тарифтік мөлшерлемесі анықталады.
2006 жылы еңбек күндерінің жалпы саны – 248.?
248 күн / 12 ай = 20,67 күн
Қызметкердің тарифтік мөлшерлемесі:
25000 / 20,67 = 1209,48 теңге.
Мерзімді – сыйақылы жүйе бойынша қызметкердің жалақысына сыйақы
қосылып есептеледі.
Келісімді жүйе бойынша қызметкерлердің еңбекақы төлеу есебі сол қызметкердің
шығарған өнім бірлігіне алынады.Келісімді – сыйақылы еңбекақы төлеу жүйесі
бойынша қызметкрдің нормасын асып шығарғаны үшін сыйақы беріледі.
Мысал. Өнім данасының құны – 200 теңге. Нормасын асып шығарған
қызметкерлерге жалақысының 10% түрінде сыйақы есептеледі. Жұмысшы 100
дана жасап шығарды.
Жалақы есебі:
Жалақысы – 20000 теңге (200 теңге * 100 дана);
сыйақы – 2000 теңге ( 20000 теңге * 10%);
Сонымен, еңбекақысы - 22000 теңге. (20000 теңге + 2000 теңге).
Келісімді-прогрессивті жүйе бойынша жұмысшы жалақысы өнімді нормадан
асып шығарғаны үшін арта түседі.
Мысал. Негізгі өндіріс қызметкерлеріне қызмет көрсететін жұмысшы жалақысы - бригаданың жалақысының 15 %
болып табылады. Осы айда бригада жалақысы 127500 теңге.
Жалақы есебі: (127500 теңге * 15% = 19125теңге).
Еңбекақы төлеудің көтеріңкі нысаны бірге жасаған жұмысты сағат бойынша есептеу арқылы есепке алынады.
Мысал. Үш адамнан тұратын бригада келісім шартта көрсетілген жұмыс көлемін аяктады.Сағат саны – 400.
Жұмыстың бағасы – 60000 теңге.
Жалақы есебі:
Әр жұмысшының жалақысы оның жасаған сағат санына байланысты есептелінеді.

Қызметкер Сағат саны Жалақысы Жалақы
дің аты-жөні , теңге есебі
Жәрдемов А. 120 18000 60000
теңге / 400
сағ. * 120 сағ.
Мүсірепов Н. 150 22500 60000
теңге /
400сағ. * 150
сағ.

Есенов А. 130 19500 60000
теңге / 400
сағ. * 130 сағ.
Барлығы: 400 60000
Еңбекақы есебін ұйымдастырудың
мынадай мақсаттары:

•кәсіпорын қызметкерлеріне еңбекақы есебінің жүйесін
және нысандарын анықтау;

• кәсіпорын қызметкерлерін және мамандарынае
үстемақы жүйесін қарастыру;

• кәсіпорын қызметкерлерінің және басты мамандарының жалақы есебін
ұйымдастыру.
Кәсіпорында жалақы саясатын әзірлеуде және оны
ұйымдастыруда жалақының мына төмендегі принциптерін еске алу тиіс:

кәсіпорын қызметкерлеріне
жалақы есептеудің дұрыс, нақты,
толық жүргізілуіне бақылау
жүргізу;

қызметкер жалақысынан салықтар, бюджетке
төленетін және басқа да төлемдер ұстап қалу;

қызметкерлерге жалақыны дұрыс
төлеу тәртібін қадағалау;

істелмеген жұмыс есебінің
қиындығы және еңбек біліктілігінң
деңгейі;
Назарларыңызға
рахмет!

Ұқсас жұмыстар

Кәсіпорын кадрлары, жұмыспен қамтылуы, еңбек өнімділігін талдау

Кәсіпорында еңбекті ұйымдастыру және еңбек ақы төлеу.Еңбек ресурстары және еңбекті ұйымдастыру

Еңбек ақы төлеудің разрядтары Тарифтік коэффициенттер Еңбек ақы төлеудің разрядтары Тарифтік коэффициенттер

Кәсіпорында еңбекті ұйымдастыру және еңбек ақы төлеу

Кәсіпорында еңбекақыны төлеуді ұйымдастыру

Еңбек ақы және еңбек қорлары

Еңбекақы есептеу

ТАРИФТІК КЕСТЕ, ОҒАН РАЗРЯДТАР

ӨНІМДІ ӨНДІРУ ЖӘНЕ ӨТКІЗУ ШЫҒЫНДАРЫ

Уақыттан тыс атқарылған жұмысқа ақы төлеу

Пәндер