Қазақ этнопедагогикасының қалыптасуы

Қазақстандағы педагогикалық ойлар

Қазақ этнопедагогикасы және Қазақстандағы педагогикалық ойлардың пайда болуы

Қазақ жыраулары шығармашылындағы халықтық педагогика

ХІХ ғасырдағы көрнекті қазақ ағартушылары халықтық тәрбие туралы

Этнопедагогиканың ХХ ғасырда Қазақстанда дамуы

Этнопедагогикалық психология

ҚАЗАҚ ЭТНОПЕДАГОГИКАСЫ

Этномәдени мұралар

Этносфералық

кеңістік

Ұлттық

тәлім-тәрбие

Этникалық идентификация

Этностық сана әлемі

Этникалық стереотиптер

Этнопедагогикалық білім

Этнодидактика

Этнопедагогика тарихы

Ұлттық мектеп

Ұлттық өнер

Халықтың педагогикалық білімі мен тәжірибесі

Халық ауыз әдебиеті

Қазақ этнопедагогикасының қалыптасуы

Қазақ этно-педагогика ғылымының қалыптасу кезеңдері

Кезеңге тән қасиеттер

Кезеңнің қалып-тасуына әсер еткен оқиғалар

Кезеңнің қалыптасуына әсер еткен тұлғалар

Халықтық педагогика

қағазға түспе-ген бала тәрбиесі туралы ой-пікірлер мен тәжірибе

Қазақ халқының қалыптасуы

Билер, ақсақалдар, ата-аналар

Этнопедагогика

ғылымының қалыптасуы

(1907-1927)

Жинақталған халықтық педагогиканың ой-пікірлері мен тәжірибесін жүйелеу, теориясын жасау және өмірге өңдеп енгізу.

Ұлттық идеяның күшеюі, ұлттық тәуелсіздікке ұмтылу және өзін-өзі басқаруға қол жеткізу

А. Байтұрсынов М. Дулатов

М. Жұмабаев

Ж. Аймауытов

Х. Досмұхамедов

М. Әуезов

Этнопедагогика

ғылымының қайта дамыған кезеңі

(1991-1999)

Негізі қаланған этнопедагогика

ғылымын дамыту

Қазақстанның тәуелсіздік алуы және ұлттық сананың өсуі

Қ. Жарықбаев

С. Қалиев

Ә. Табылдиев

С. Ұзақбаева

К. Қожахметова және т. б.

Ел мен жерге еңбегі өткен батырлар, хандар т. б. жайлы

Жырау әдебиетінің негізгі өкілдері :

Асан Қайғы, Қазтуған, Доспамбет, Шалкиіз, Жиембет, Марқасқа, Қазыбек, Ақтамберді, Бұқар және т. б

Қосымша материалмен жұмыс:

Жыраулар

Өмірдерек

Еңбектері

Тақырыптары

Асан қайғының шын аты - Хасан Сәбитұлы, ірі жырау, би, «Желмая түйесі болған.

1361 жылы Еділ бойында туған. Әкесі Сәбит - саятшы. Керей және Жәнібек хандарды жақтаған. 1485-1470 жылы Сарыарқа Ұлытауда қайтыс болған.

«Құйрығы жоқ жалы жоқ», «Еділ бол да, Жайық бол», «Ай, хан», «Таза мінсіз асыл тас», «Бұл заманда не ғаріп».

Адамгершілік қасиеттері, елдің бірлігі, татулығы.

Халықтың ерлігі, бірлігі, адамгершілік қасиеттері.

2. Қазтуған Сүйіншіұлы. Қол бастаған батыр, ел басқарған би.

1420 жылдары Еділ бойында, Астрахань облысында дүниеге келген. 1460-1480 жылы Қазақ Ордасы құрамына енеді. Жыраудың бұдан соңғы өмірі туралы дерек сақталмаған.

«Мадақ жыры», «Алаң да, алаң, алаң жұрт», «Қайран менің Еділім».

Халықтың ерлігі, бірлігі, адамгершілік қасиеттері.

3. Бұқар жырау

1668 жылы Павлодар облысының Баянауыл ауданында туған. Әкесі Қалқаман батыр 1781 жыл Баянауылда Долба тауында дүние салған.

«Тілек», «Жиырма деген», «Ай, Абылай, Абылай», «Кәрілік туралы», «Жар басына қонбаңыз».

Елін, жерін қорғаған батырлар, ел басқарған хандар туралы.

Ы. Алтынсарин, А. Құнанбаев еңбектеріндегі тәрбие тағылымдары

Ыбырай Алтынсарин өзі ашқан мектептерде ана тілінің таза оқытылуына көңіл бөліп, тілашар ретінде халықтың ауыз әдебиетін пайдаланып, өзі де ұрпақ тәрбиесіне арналған әдеби шығармалар жазды. Сол әдеби шығармалары арқылы тіршіліктің өзекті мәселерін көтеруге бет бұрды. Ол қазақтың жазба әдебиетінің, әдеби тілінің негізін қалаушылрдың бірі болды. Әдебиетке тың тақырыптар әкеліп, озық ойлар негізді. Шиеленіскен тартыстар, соны бейнелер, бұрын болмаған жанрлар арқылы әдебиетті мазмұн жағынан ғана емес, түр жағынан да дамытты.

Оның мазмұнды да мағыналы әсем лирикалық өлеңдері, қысқа да әсерлі әңгімелері қазақ әдебиетінің тарихында өшпес орын алады.

Ыбырайдың әдеби еңбектерінің жинағы "Қазақ христоматиясы" (1879) ағартушылық мақсатта жазған әйгілі екі өлеңмен ашылыды. Ақын бұл өлеңдерді өз кезінде "Сөз басы" деген атпен алған. Қазір бұл өлеңдер "Кел, балалар, оқылық", "Өнер-білім бар жұрттар" деген атаулармен мәлім. Ол халық ағарту ісіне арнаған әдеби туындыларын да оқу- білімді насихаттаудың ұтымды әдісінің қажеттігін көрсетті. Оқу білімнен кенже тұрған халық үшін ғылым мен техниканың жетістіктерін насихаттай алатын қысқа көлемдегі поэтикалық шығармалардың айрықша ұтымды екенін, әсерін терең сезінді, сенді. Қазақ жастарын білім алуға, мәдениеттің жаңа дәстүрлерінигеруге, бойға сіңіруге шақырды.

Абайдың бұл сөздерінің мәні күні бүгінге дейін зор. Күні бүгін айтылып отырған сөз сықылды. Ақын айтқан «өсек, өтірік, мақтаншақтық, еріншектік, орынсыз мал шашу» сияқты теріс әдеттерге біз күні бүгіннің өзінде де аяусыз күрес ашып келеміз, біз де жастарды осы айтылғандарға қарсы тәрбиелейміз. Ал оның айтып отырған «талап, еңбек, ғылым, қанағат, рахымы» да қазіргі тәрбиеге дәл келеді. Талап ет, еңбек ет, ойлы бол, бір нәрсені өз бетіңмен іздеуге тырыс, досқа қайырымды бол деп біз де айтамыз. Абай айтқан бұл пікірлердің бәрі де бүгінгі тілекпен түгел қабысады.

Әрине Абайдың тәрбие жөнінде айтқандары жалғыз бұл емес. Басқа өлеңдерін былай қойғанда, осы «Ғылым таппай мақтанба» деген өлеңінің өзі де тәрбиелік мәні зор үлкен-үлкен мәселелерді жастардың алдына қояды. Байға, ақсақалға бас имеу, шыннан өтірікті айыра білу, не болса да ақылға салып айту сияқты ақылдар айтып, жастарды адамгершілікке үйретіп, олардың мінез-құлқын, көзқарасын дұрыс жолға салатын кеңес береді.

Абай ғылым мен еңбекті еш уақытта бөліп қарамайды.

Қызмет қылып, мал таппай,

Ғылым оқып, ой таппай -

Құр үйінде жатады, -

А. Байтұрсыновтың этнопедагогика жөніндегі көзқарасы.

А. Байтұрсынов бүкіл саналы өмірін қазақ қоғамында білім ғылымның дамуына, ағартушылық ісінің жанданып кемелденуіне бағыштады. Ол оқу тәрбие жұмысын жетіліру саласында өзіндік өшпес ізін қалдыра білді. «Әліпби», « Тіл құралы», « Әдебиет танытқыш», т. б. оқу құралдарын жазып, қазақ тілі мен әдебиетін оқытудың әдістемелік мәселелерін зерттеу ісімен айналысты.