Қазақ этнопедагогикасының қалыптасуы

Презентация қосу

Қазақстандағы
педагогикалық ойлар
Қазақ этнопедагогикасы және
Қазақстандағы педагогикалық
ойлардың пайда болуы
Қазақ жыраулары шығармашылындағы
халықтық педагогика
ХІХ ғасырдағы көрнекті қазақ
ағартушылары халықтық тәрбие
туралы
Этнопедагогиканың ХХ ғасырда
Қазақстанда дамуы
Ұлттық мектеп

Этнодидакт
Этнопедагогика Этносфералы
ика
лық психология қ
кеңістік

Этникалық ҚАЗАҚ Этникалық
стереотипте ЭТНОПЕДАГОГИКАС идентифика
р Ы ция

Ұлттық Этнопедагогика
тәлім- лық білім
тәрбие Этномәден Этностық
и мұралар сана
әлемі Халықтың
Этнопедагог
ика тарихы педагогикалық
Ұлттық өнер Халық білімі мен
ауыз тәжірибесі
әдебиеті
Қазақ этнопедагогикасының
қалыптасуы
Қазақ этно- Кезеңге тән қасиеттер Кезеңнің қалып- Кезеңнің
педагогика тасуына әсер еткен қалыптасуына әсер
ғылымының оқиғалар еткен тұлғалар
қалыптасу кезеңдері

Халықтық педагогика қағазға түспе-ген бала Қазақ халқының Билер, ақсақалдар,
тәрбиесі туралы ой- қалыптасуы ата-аналар
пікірлер мен тәжірибе

Этнопедагогика Жинақталған Ұлттық идеяның А.Байтұрсынов
ғылымының халықтық күшеюі, ұлттық М.Дулатов
қалыптасуы педагогиканың ой- тәуелсіздікке ұмтылу М.Жұмабаев
(1907-1927) пікірлері мен және өзін-өзі Ж.Аймауытов
тәжірибесін жүйелеу, басқаруға қол жеткізу Х.Досмұхамедов
теориясын жасау М.Әуезов
және өмірге өңдеп
енгізу.
Этнопедагогика Негізі қаланған Қазақстанның Қ.Жарықбаев
ғылымының қайта этнопедагогика тәуелсіздік алуы және С.Қалиев
дамыған кезеңі ғылымын дамыту ұлттық сананың өсуі Ә.Табылдиев
(1991-1999) С.Ұзақбаева
К.Қожахметова және
Жыршы
Толғауларының тақырыптары

Туған жерді,елді сүю Адамгершілік қасиеттерді
насихаттау

Отанды қорғау, елді Ел мен жерге еңбегі
бірлікке шақыру өткен батырлар, хандар
т.б. жайлы
Ел билеушілердің
кеңесшісі, уәзірі,
Халық поэзиясын биі Кемел ойлы
жасаған
ақындар
ақылғой даналар

Шалкиіз жырау
-жыраулық Жыраулар XV-XVIII ғасыр
-поэзияның атасы.

шығармаларын
ақыл-нақыл, өсиет Бұқар жырау,
түрінде айтқан Шешендік, Асан Қайғы ,
даналық сөздер Ақтамберді жырау
авторы
Жырау әдебиетінің негізгі өкілдері :
Асан Қайғы ,Қазтуған, Доспамбет, Шалкиіз,
Жиембет, Марқасқа, Қазыбек, Ақтамберді,
Бұқар және т.б
Қосымша материалмен жұмыс:
Жыраулар Өмірдерек Еңбектері Тақырыптары
1. Асан қайғының 1361 жылы Еділ бойында «Құйрығы жоқ жалы Адамгершілік
шын аты – туған. Әкесі Сәбит – жоқ», «Еділ бол да, қасиеттері, елдің
Хасан саятшы. Керей және Жайық бол», «Ай, бірлігі, татулығы.
Сәбитұлы, ірі Жәнібек хандарды хан», «Таза мінсіз Халықтың ерлігі,
жырау, би, жақтаған. 1485-1470 жылы асыл тас», «Бұл бірлігі, адамгершілік
«Желмая түйесі Сарыарқа Ұлытауда қайтыс заманда не ғаріп». қасиеттері.
болған. болған.
2.Қазтуған 1420 жылдары Еділ «Мадақ жыры», Халықтың ерлігі,
Сүйіншіұлы. бойында, Астрахань «Алаң да,алаң, алаң бірлігі, адамгершілік
Қол бастаған облысында дүниеге келген. жұрт», «Қайран қасиеттері.
батыр, ел 1460-1480 жылы Қазақ менің Еділім».
басқарған би. Ордасы құрамына енеді.
Жыраудың бұдан соңғы
өмірі туралы дерек
сақталмаған.
3.Бұқар жырау 1668 жылы Павлодар «Тілек», «Жиырма Елін, жерін қорғаған
облысының Баянауыл деген», «Ай, батырлар, ел
ауданында туған. Әкесі Абылай,Абылай», басқарған хандар
Қалқаман батыр 1781 жыл «Кәрілік туралы», туралы.
Баянауылда Долба тауында «Жар басына
дүние салған. қонбаңыз».
Ы.Алтынсарин, А.Құнанбаев
еңбектеріндегі тәрбие тағылымдары
Ыбырай Алтынсарин өзі ашқан мектептерде ана тілінің таза
оқытылуына көңіл бөліп, тілашар ретінде халықтың ауыз
әдебиетін пайдаланып, өзі де ұрпақ тәрбиесіне арналған әдеби
шығармалар жазды.Сол әдеби шығармалары арқылы
тіршіліктің өзекті мәселерін көтеруге бет бұрды. Ол қазақтың
жазба әдебиетінің, әдеби тілінің негізін қалаушылрдың бірі
болды.Әдебиетке тың тақырыптар әкеліп, озық ойлар негізді.
Шиеленіскен тартыстар,соны бейнелер, бұрын болмаған
жанрлар арқылы әдебиетті мазмұн жағынан ғана емес, түр
жағынан да дамытты.

Оның мазмұнды да мағыналы әсем лирикалық өлеңдері, қысқа
да әсерлі әңгімелері қазақ әдебиетінің тарихында өшпес орын
алады.

Ыбырайдың әдеби еңбектерінің жинағы "Қазақ христоматиясы"
(1879) ағартушылық мақсатта жазған әйгілі екі өлеңмен
ашылыды.Ақын бұл өлеңдерді өз кезінде "Сөз басы" деген
атпен алған.Қазір бұл өлеңдер "Кел, балалар,оқылық", "Өнер-
білім бар жұрттар" деген атаулармен мәлім. Ол халық ағарту
ісіне арнаған әдеби туындыларын да оқу- білімді насихаттаудың
ұтымды әдісінің қажеттігін көрсетті.Оқу білімнен кенже тұрған
халық үшін ғылым мен техниканың жетістіктерін
насихаттай алатын қысқа көлемдегі поэтикалық
шығармалардың айрықша ұтымды екенін,әсерін
терең сезінді, сенді.Қазақ жастарын білім
алуға,мәдениеттің жаңа
дәстүрлерінигеруге,бойға сіңіруге шақырды.
Абайдың бұл сөздерінің мәні күні бүгінге дейін зор. Күні бүгін
айтылып отырған сөз сықылды. Ақын айтқан «өсек, өтірік,
мақтаншақтық, еріншектік, орынсыз мал шашу» сияқты теріс
әдеттерге біз күні бүгіннің өзінде де аяусыз күрес ашып келеміз, біз
де жастарды осы айтылғандарға қарсы тәрбиелейміз. Ал оның айтып
отырған «талап, еңбек, ғылым, қанағат, рахымы» да қазіргі тәрбиеге
дәл келеді. Талап ет, еңбек ет, ойлы бол, бір нәрсені өз бетіңмен
іздеуге тырыс, досқа қайырымды бол деп біз де айтамыз. Абай айтқан
бұл пікірлердің бәрі де бүгінгі тілекпен түгел қабысады.
Әрине Абайдың тәрбие жөнінде айтқандары жалғыз бұл емес.
Басқа өлеңдерін былай қойғанда, осы «Ғылым таппай мақтанба»
деген өлеңінің өзі де тәрбиелік мәні зор үлкен-үлкен мәселелерді
жастардың алдына қояды. Байға, ақсақалға бас имеу, шыннан өтірікті
айыра білу, не болса да ақылға салып айту сияқты ақылдар айтып,
жастарды адамгершілікке үйретіп, олардың мінез-құлқын, көзқарасын
дұрыс жолға салатын кеңес береді.
Абай ғылым мен еңбекті еш уақытта бөліп қарамайды.

Қызмет қылып, мал таппай,
Ғылым оқып, ой таппай -
Құр үйінде жатады, -
А. Байтұрсынов бүкіл А. Байтұрсыновтың
саналы өмірін қазақ
қоғамында білім этнопедагогика
ғылымның дамуына, жөніндегі
ағартушылық ісінің
жанданып көзқарасы.
кемелденуіне
бағыштады. Ол оқу
тәрбие жұмысын
жетіліру саласында
өзіндік өшпес ізін
қалдыра білді.
«Әліпби», « Тіл
құралы», « Әдебиет
танытқыш», т.б. оқу
құралдарын жазып,
қазақ тілі мен
әдебиетін оқытудың
әдістемелік
М. Жұмабаевтың
М.Жұмабаев
М.Жұмабаев өзінің
өзінің қысқа
қысқа этнопедагогика жөніндегі
өмірінде
өмірінде нағыз
нағыз поэзия
поэзия көзқарасы.
биігіне
биігіне самғаған,
самғаған, оның
оның
асқар
асқар асуларынан
асуларынан
өлшеусіз
өлшеусіз нәр
нәр алған
алған
біртуар,
біртуар, әмбебап
әмбебап зиялы
зиялы
қайраткер
қайраткер болды.
болды.
Сонымен бірге оның тәлім-
тәрбие
тәрбие ғылымының
ғылымының
теориялық
теориялық жағына
жағына
төңкерістен
төңкерістен кейін
кейін тұңғыш
тұңғыш
терең
терең үңілушілердің
үңілушілердің бірі
бірі
болуы
болуы Мағжан
Мағжан дарынының
дарынының
тағы
тағы бір
бір қырын
қырын көрсетеді.
көрсетеді.
Осы
Осы тұрғыдан,
тұрғыдан, Мағжан
Мағжан
1922
1922 жылы
жылы « « Пелагогика»
Пелагогика»
атты
атты ғылыми
ғылыми еңбек
еңбек
жазды.
жазды. Сол
Сол кездегі
кездегі
көрнекті
көрнекті қазақ
қазақ
Ж.Аймауытов: « Адам
мінезінің, ақыл-
қайратының әртүрлі
болуы тәрбиенің түрлі-
түрлі болуынан... адам
баласының ұрлық
істеу, өтірік айту, кісі
тонау, өлтіру сықылды
бұзақылықтарды
жасауы, тәрбиенің
жетіспегендігінен»,-
дейді. Ол тәрбиенің екі
түрлі болатынын дене
тәрбиесі және жан
тәрбиесі болып
бөлінетіндігін
Ұлттық тәлім-тәрбиенің негізгі қағидалары
Ақылды, намысқор және көпшіл болу. Өнегелі және
арманшыл болып өсу. Айтқан сөзді тыңдау.
Адамгершіл, шыншыл және байсалды болу.
Қонақжайлылық. Сыпайылық. Мейірбандылық. Әдет-
ғұрыптарды қастерлеу. Үлкен адамдарды сыйлау.
Бата-тілектерді дәріптеу.
Парасатты, қанағатшыл, елжанды және
Ұлттық отансүйгіш болып өсу. Қайратты, әділетшіл
һәм адалдық қасиеттерді бойына сіңірген тұлға
тәлім- болу
тәрбиені Тыйым сөздер мен ырым-сырымдарды
сақтау және қастерлеу
ң негізгі
қағидала Тәлім-тәрбиенің біртұтас этнокомплексті
ры түрде жүргізілуі

Денсаулықты шыңдау және тазалықты
(гигиенаны) сақтау. Салауатты өмір салтын
қалыптастыру.
Үлкенді өнеге тұту. Кішіге ізет көрсету.
Ұлттық қазыналарды қастерлеу. Өсиеттер мен
аманаттарға назар аудару.

Өскен ортаның ықпалдарына мән беру. Табиғат
заңдылықтарын, жануарлар дүниесін, өсімдік
жамылғысымен танысу
Ақылды, білімді болып өсу. Ақыл-ойды дамыту
әрекеттері. Дамыта отырып тәрбиелеу үрдістері.
НАЗАРЛАРЫҢЫЗҒА
РАХМЕТ!

Ұқсас жұмыстар

Этнопедагогиканың негізі ұлттық тәлім - тәрбие

Қазақ этнопедагогикасының қалыптасу кезеңдері және даму тарихы

БОЛАШАҚ ОҚЫТУШЫЛАРДЫҢ ЭТНОПЕДАГОГИКАЛЫҚ БІЛІМІНІҢ МАЗМҰНЫ

Этнопедагогика оқулықтары

Мұғалімнің этнопедагогикалық құзыреттілігі

Әлеуметтік зерттеу әдісі

Ахмет Иүгнеки еңбектерінің тәлім - тәрбиеде алатын орны

Ақмола облысы демократиялық төңкерісі және оның Қазақстанға әсері

Қазақ халқынын қалыптасуы және Қазақ хандығының құрылуы

Мультимәдениетті қоғамда толеранттылыққа тәрбиелеу

Пәндер